Nhờ Bình Ngô sách, Nguyễn Trãi được ngày đêm dự bàn việc quân, bày mưu tính kế đánh quân xâm lược. Sau này, vua Lê Thánh Tông viết trong phần chú thích bài thơ Minh lương: “Nguyễn Trãi theo đến phò tá ở Lỗi Giang, bên trong thì giúp việc trù hoạch mưu lược ở nơi màn trướng, bên ngoài thì thảo văn từ chiêu dụ các thành”.
Tham gia nghĩa quân Lam Sơn, Nguyễn Trãi đã đề xuất một diệu kế nhằm tuyên truyền thanh thế cho nghĩa quân. Theo nhiều tài liệu như sách của Trần Huy Liệu hay của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Nguyễn Trãi đã nảy ra sáng kiến dùng mỡ viết vào lá cây trên rừng tám chữ “Lê Lợi vi quân, Nguyễn Trãi vi thần” (Lê Lợi làm vua, Nguyễn Trãi làm tôi). Kiến ăn mỡ khoét thành chữ trên mặt lá, rồi lá rụng theo dòng nước trôi đi các ngả mang tin Lê Lợi và Nguyễn Trãi khởi nghĩa đến với mọi người khiến tất cả tin tưởng vào nghĩa quân.
Ngoài việc định ra chiến lược, chiến thuật đánh Minh, Nguyễn Trãi còn làm tất cả công việc giao thiệp với nhà Minh bằng việc soạn thảo văn thư ngoại giao. Tháng 6/1423, Lê Lợi cử sứ giả mang lễ vật cùng thư do Nguyễn Trãi viết đi cầu hòa để có thời gian củng cố lực lượng. Lời lẽ trong thư rất mềm dẻo và khôn khéo khiến quân Minh chấp thuận ngay.
Năm 1424, khi nghĩa quân Lam Sơn tiến vào nam, tấn công đồn Đa Căng, thành Trà Lân và bao vây thành Nghệ An, kết hợp các hoạt động quân sự, Nguyễn Trãi đã viết nhiều thư cho tướng nhà Minh là Phương Chính để khiêu chiến nhằm khiến quân Minh sơ hở.
Đầu năm 1427, Lê Lợi phong cho Nguyễn Trãi là Triều liệt Đại phu Nhập nội Hành khiển Lại bộ Thượng thư, kiêm chức Hành khu mật viện sự. Đại Việt sử ký toàn thư chép: “Bấy giờ, vua dựng lầu nhiều tầng ở dinh Bồ Đề bên sông Lô, cao bằng tháp Báo Thiên, hàng ngày vua ngự trên lầu nhìn vào thành để quan sát mọi hành vi của giặc, cho Trãi ngồi hầu ở tầng hai, nhận lệnh soạn thảo thư từ qua lại”.
Tại đây, Nguyễn Trãi đã viết hàng chục bức thư vào thành Đông Quan nhằm chiêu dụ Vương Thông, gửi đi Nghệ An, Thuận Hóa, Tân Bình và nhiều thành trì khác để dụ hàng các tướng lĩnh nhà Minh. Bản thân Nguyễn Trãi cũng nhiều lần đích thân đi dụ hàng quân Minh.
Câu 4: Bình Ngô đại cáo do Nguyễn Trãi soạn thảo khi Lê Lợi chiến thắng quân Minh và lập nên nhà Hậu Lê được coi là bản tuyên ngôn độc lập thứ mấy của Việt Nam?