Thực quản là phần trên của ống tiêu hóa, giúp chuyển thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Thực quản dài khoảng 25 cm, chia thành ba đoạn một phần ba trên, một phần ba giữa và một phần ba dưới.

Ung thư thực quản là khối u ác tính được hình thành từ niêm mạc thực quản. Khi phát triển, khối u sẽ xâm nhập vào sâu trong thành thực quản. Theo thời gian, khối u to lên và xâm lấn vào các cấu trúc xung quanh, di căn hạch, di căn theo đường mạch máu, mạch bạch huyết tới các cơ quan khác như phổi, gan, xương... Khối u có thể xuất hiện bất cứ đâu dọc theo chiều dài thực quản.

Theo TS.BS Trần Hải Bình - Phó trưởng khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, ung thư thực quản được chia hai loại chính gồm ung thư biểu mô tế bào vảy và ung thư biểu mô tuyến. Trong đó, ung thư biểu mô tế bào vảy chiếm khoảng 90% ca ung thư thực quản; phát triển từ tế bảo vảy lót ở niêm mạc thực quản đoạn một phần ba trên và một phần ba giữa, thường liên quan đến việc lạm dụng rượu và thuốc lá. Ung thư biểu mô tuyến chiếm 2-8% ca ung thư thực quản nguyên phát. Loại này bắt đầu trong các tế bào biểu mô tuyến ở đoạn một phần ba dưới của thực quản, nơi nối với dạ dày, thường liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày và béo phì. Ngoài ra, còn có các loại khác chiếm khoảng một phần trăm, bao gồm sarcom cơ trơn, u tế bào Schwann ác tính, u lympho ác tính... Khoảng 50% trường hợp phát hiện bệnh đã vào giai đoạn muộn.

Nguy cơ gây ung thư thực quản và triệu chứng

Ung thư thực quản thường gặp ở nam giới hơn với tỷ lệ mắc bệnh ở nam trên nữ là 4:1. Bác sĩ Trần Hải Bình cho biết, nguyên nhân hàng đầu khiến nam giới có nguy cơ mắc ung thư thực quản nhiều hơn phụ nữ đến từ thói quen hút thuốc, uống rượu bia. Những người hút thuốc nhiều, thời gian hút kéo dài càng có nguy cơ mắc ung thư. Tương tự, người sử dụng rượu bia nhiều cũng nằm trong nhóm cảnh báo.

Chế độ ăn uống thiếu khoa học, ăn nhiều đồ nóng, uống nhiều nước chứa Nitrit và Nitra - nguồn sinh ra Nitrosamin, một chất gây ung thư. Ngoài ra, các bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), Barrett thực quản, co thắt tâm vị không được điều trị, túi thừa thực quản, bỏng thực quản do hóa chất cũng gia tăng khả năng mắc ung thư thực quản.

Ung thư thực quản không có triệu chứng ở giai đoạn tiền khởi phát. Khi ung thư bắt đầu tiến triển sẽ có nhiều triệu chứng phổ biến như nuốt nghẹn. Người bệnh sẽ gặp khó khăn khi nuốt thức ăn, cảm thấy vướng ở thực quản. Ban đầu có thể bị nghẹn bởi thức ăn dạng đặc như thịt, cá, nhưng lâu dần cảm giác nghẹn xảy ra ngay cả khi người bệnh dùng thức ăn dạng lỏng như canh, súp, cháo, thậm chí không uống được nước, sữa. Theo bác sĩ Bình, triệu chứng nuốt nghẹn nhiều là ung thư đã có thể ở giai đoạn muộn.

Bệnh nhân còn có dấu hiệu đau tức vùng ngực sau xương ức, nhất là khi ăn. Người bệnh cũng có thể nôn khi biểu hiện nuốt nghẹn đã rõ rệt, thường xảy ra trong bữa ăn, ngay sau khi ăn. Chất nôn là thức ăn vừa mới ăn vào không có lẫn dịch vị, có thể có ít máu trong chất nôn.

Tình trạng tăng tiết nước bọt cũng là một trong những biểu hiện thường gặp. Triệu chứng này do khi nuốt nghẹn, nước bọt không thể theo thức ăn xuống dạ dày làm người bệnh phải nhổ nước bọt. Việc ăn uống của người bệnh cũng kém hơn, dẫn đến sút cân, suy kiệt, thiếu máu.

Ngoài ra, bệnh nhân ung thư thực quản còn có thể gặp các biểu hiện ho, khó thở, khàn tiếng, đau ngực, đau vùng bụng... khi khối u đã xâm lấn các cơ quan khác.

Ung thư thực quản có bốn giai đoạn, khi người bệnh thăm khám và được chẩn đoán ung thư thực quản, bác sĩ sẽ phân theo giai đoạn để có phác đồ điều trị thích hợp và hiệu quả.

Theo bác sĩ Trần Hải Bình, ung thư thực quản giai đoạn I được xác định khi tế bào ung thư nằm ở lớp trên cùng của thành thực quản. Giai đoạn II khi tế bào ung thư đã xâm lấn đến lớp cơ của thành thực quản, có một đến hai hạch lân cận. Giai đoạn III là khi khối u đã xâm lấn qua lớp cơ tới các cấu trúc xung quanh (màng phổi, màng ngoài tim...), di căn nhiều hạch lân cận hơn. Ung thư giai đoạn IV thì các tế bào ung thư đã di căn hơn 7 hạch, xâm lấn đến gan, phổi, não, xương...

Phương pháp chẩn đoán ung thư thực quản

Theo TS.BS Trần Hải Bình, có khoảng 50% người bệnh được chẩn đoán ung thư thực quản ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị trở nên khó khăn, tốn kém. Để giúp phát hiện bệnh sớm, việc khám sàng lọc có ý nghĩa quan trọng. Các kỹ thuật được dùng chẩn đoán ung thư thực quản gồm nội soi thực quản, chụp CT, sinh thiết qua nội soi...

Trong đó, nội soi 3D thực quản giúp xác định chính xác vị trí, hình dạng khối u, mức độ hẹp lòng thực quản, tình trạng loét và sùi của bề mặt khối u. Nội soi còn cho phép sinh thiết u để xác định chẩn đoán.

BVĐK Tâm Anh còn có kỹ thuật chụp CT-Scan với hệ thống chụp cắt lớp vi tính (CT) hai đầu bóng cao cấp, có khả năng tái tạo lên đến 768 lát cắt. Nhờ đó, các bác sĩ có thể đánh giá được tổn thương nhỏ nhất.

Điều trị ung thư thực quản

Theo bác sĩ Hải Bình, ung thư thực quản có thể điều trị được nhưng hiệu quả không cao do người bệnh thường đến ở giai đoạn muộn, khi ung thư đã lan rộng. Tại BVĐK Tâm Anh, bệnh mắc ung thư thực quản sẽ được lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu giúp mang lại hiệu quả tốt nhất, dựa trên đánh giá về vị trí khối u, loại tế bào ung thư, giai đoạn bệnh, sức khỏe tổng thể và mong muốn của người bệnh.

Các phương pháp chính trong điều trị ung thư thực quản gồm phẫu thuật, xạ trị, hoá trị, miễn dịch; có thể kết hợp đa mô thức phụ thuộc vào từng người bệnh.

Trong đó, phẫu thuật là cắt bỏ khối u, sử dụng đơn thuần hoặc kết hợp với các phương pháp khác nhau. Tại BVĐK Tâm Anh, nhờ hệ thống nội soi thế hệ mới sẽ phát hiện u nhỏ, giới hạn ở niêm mạc của thực quản sẽ được cắt u tại chỗ qua nội soi bằng phương pháp cắt niêm (EMR) hoặc dưới niêm (ESD).

Đối với ung thư thực quản giai đoạn tiến triển, người bệnh sẽ được phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ thực quản. Cắt thực quản kèm nạo vét hạch sẽ cho tiên lượng sống tốt hơn.

Với phương pháp hóa trị, điều trị đích, điều trị miễn dịch, thuốc hóa trị thường được sử dụng trước hoặc sau phẫu thuật ở những người bị ung thư thực quản. Hóa trị cũng có thể được kết hợp với xạ trị. Ở những người bị ung thư giai đoạn muộn, hóa trị có thể được sử dụng đơn thuần để giúp giảm triệu chứng gây ra bởi ung thư. Người bệnh ở giai đoạn này có thể sử dụng thuốc điều trị đích hoặc điều trị miễn dịch, mang lại hiệu quả cao hơn.

BVĐK Tâm Anh cũng trang bị phòng pha hóa chất áp suất âm với máy pha chế cách ly vô trùng chuyên dụng theo tiêu chuẩn quốc tế. Các liều thuốc hóa trị được pha chế trong môi trường cách ly, vô trùng, giảm thiểu tối đa nguy cơ nhiễm khuẩn của thuốc, bảo vệ dược sĩ pha thuốc. Bệnh viện có quy trình chuẩn trong pha chế, giúp cung cấp liều thuốc đạt độ chính xác cao, đảm bảo chất lượng và hiệu quả điều trị.

Còn xạ trị thường được kết hợp với hóa trị ở những người bị ung thư thực quản không thể phẫu thuật được. Xạ trị cũng được sử dụng để làm giảm các biến chứng của bệnh ung thư thực quản tiến triển.

Hà Thanh