Trên cánh đồng vùng Montiel, Don Quixote giao chiến với những cối xay gió mà trong mắt ông ta là bọn người khổng lồ xấu xa. Đoạn văn này từng được đưa vào chương trình Văn học lớp 8 với tên gọi: Đánh nhau với cối xay gió.
Don Quixte đánh nhau với cối xay gió.
Cuộc giao chiến giữa người với vật được tác giả miêu tả bằng giọng văn hài hước, hóm hỉnh. Vừa lúc nổi lên một làn gió nhẹ và các cánh quạt lớn của những chiếc cối xay gió bắt đầu chuyển động, Don Quixote liền nói: "Dù cho bọn ngươi có vung nhiều cánh tay hơn cả gã khổng lồ Briaro, các ngươi cũng sắp phải đền tội".
Nói xong, ông ta nhiệt tình thành tâm niệm cầu mong "công nương" Dulcinea của mình cứu giúp cho trong lúc nguy nan này rồi lấy khiên che kín thân, tay lăm lăm ngọn giáo, thúc con ngựa phi thẳng tới chiếc cối xay gió gần nhất ở trước mặt. Ông ta đâm mũi giáo vào cánh quạt, vừa lúc gió làm cánh quạt quay tít khiến ngọn giáo gãy tan tành, kéo theo cả người và ngựa ngã văng ra xa.
Trong tác phẩm, không ít lần Don Quixote hành động ngớ ngẩn như vậy: gặp đám kỵ binh hộ tống một chiếc xe chở một phu nhân, ông ta nghĩ ngay đến một nàng công chúa bị bắt cóc đang cần giải cứu; gặp một đàn cừu, ông cho rằng đây là đoàn hùng binh của vị hoàng đế oai quyền nhất thiên hạ, lập tức ông kêu Sancho Panza dừng lại tiễn đoàn hùng binh của vị hoàng đế oai quyền nhất thiên hạ.
Câu chuyện kết thúc khi một người cạnh nhà Don Quixote hóa trang thành hiệp sĩ để đánh với ông ta với điều kiện "nếu ta đánh thua, ta sẽ không làm hiệp sĩ nữa và nếu ngươi thua thì ngươi không được làm hiệp sĩ nữa". Don Quixote thua nên ông ta trở về nhà.
Gần chết, Don Quixote nhận thức được tai hại và sự nhảm nhí của những cuốn truyện hiệp sĩ mà mình từng đọc. Ông ta viết di chúc rồi qua đời.
Thông qua tác phẩm, nhà văn Cervantes chế giễu những tàn dư của lý tưởng hiệp sĩ phiêu lưu thời phong kiến, đả kích một thị hiếu tầm thường đang phổ biến trong công chúng. Ông thể hiện khát khao hướng đến một xã hội hậu phong kiến công bằng và nhân đạo hơn.
Câu 5: Ảnh hưởng của nhà văn Cervantes qua tác phẩm Don Quixote lớn đến mức, tiếng Tây Ban Nha từng được gọi là "ngôn ngữ của Cervantes". Điều này đúng hay sai?