Theo dự thảo, vốn tư nhân chiếm tỷ lệ lớn với 568-607 nghìn tỷ đồng trong cơ cấu vốn cần thu hút cho 5 năm tới. Xếp thứ 2 là đầu tư của khối doanh nghiệp nhà nước tối đa 356 nghìn tỷ đồng. Cuối bảng là đầu tư trực tiếp của nước ngoài, 252-277,5 nghìn tỷ đồng.
Kế hoạch phát triển 5 năm cũng đưa ra những ngân khoản cho từng ngành cụ thể, đơn cử như ngành điện lực cần gần 2,5 tỷ USD mỗi năm; các ngành giao thông vận tải, giao thông đô thị chiếm tổng lượng vốn đến gần 44 tỷ USD.
 |
|
Các nhà tài trợ vốn ODA cho VN bên lề Hội nghị giữa kỳ ngày 9/6 tại Nha Trang. Ảnh: P.A. |
Chuyên viên Bộ Giao thông vận tải Phạm Thanh Bình khẳng định, để đầu tư cho kết cấu hạ tầng giao thông vận tải, từ nay đến 2020 mỗi năm cần bình quân gần 118 nghìn tỷ đồng, tương đương với 7,4 tỷ USD. Trong khi đó khả năng đáp ứng của các nguồn vốn hiện có từ ngân sách, vốn ODA, trái phiếu Chính phủ chỉ tổng cộng khoảng 2-3 tỷ USD.
Ông Bình cho biết, Bộ Giao thông vận tải chủ trương ngoài các nguồn vốn hiện có thì sẽ thu hút vốn khác từ khu vực tư nhân, các tổ chức tài chính trong và ngoài nước. Đối với khu vực tư nhân, sẽ thu hút vốn thông qua phát hành trái phiếu công trình, đầu tư trực tiếp theo hình thức BOT, BT... Đồng thời gọi vốn các tổ chức tài chính bằng cách vay theo lãi suất thị trường.
Kêu gọi tăng vốn tư nhân
Đó là đề xuất của Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB). Nhà tài trợ vốn ODA cho VN này đang lo ngại việc xuất hiện các "nút cổ chai" trong cơ sở hạ tầng thuộc lĩnh vực sản xuất điện và xây dựng cảng có thể tác động tiêu cực đến mục tiêu tăng trưởng.
Theo báo cáo của ADB, 10 năm qua, VN đầu tư vào cơ sở hạ tầng ở mức trung bình 9-10% GDP. Sự đầu tư này đã góp phần vào mức tăng trưởng GDP bình quân đầu người 7%/năm và giảm tỷ lệ đói nghèo từ 58% xuống còn 29%. Tuy nhiên, theo ADB, để duy trì mức tăng trưởng này trong thập kỷ tới, VN phải tăng đầu tư vào cơ sở hạ tầng lên khoảng 11-12% GDP.
Điều phối viên dự án Nâng cao hiệu quả thị trường cho người nghèo của ADB, Alan Johnson cho rằng, trong bối cảnh hội nhập WTO sắp tới, VN đang ngày càng gia tăng nhu cầu về các dịch vụ cơ sở hạ tầng. Việc xuất hiện những hạn chế về ngân sách và VN sắp hết hạn hưởng các nguồn tài trợ ưu đãi (ví dụ của IDA và ADF) đồng nghĩa với tình huống phải tìm kiếm các nguồn cung cấp dịch vụ cơ sở hạ tầng đa dạng hơn để đáp ứng được các yêu cầu kế hoạch đề ra.
"Sự tham gia của khu vực tư nhân trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ cơ sở hạ tầng và các dịch vụ có liên quan sẽ rất quan trọng trong việc đáp ứng các nhu cầu về cơ sở hạ tầng nói chung", ông Alan Johnson nhấn mạnh.
Chưa mở hết cửa cho vốn tư
Nghiên cứu của ADB cho thấy, vốn tư nhân hiện đang tham gia rất khiêm tốn vào cung cấp dịch vụ cơ sở hạ tầng tại VN. 12 năm qua, chỉ có 18 hợp đồng Xây dựng - vận hành - chuyển giao (BOT) hoặc hợp đồng Hợp tác kinh doanh (BCC) được VN thực hiện với các đối tác tư nhân nước ngoài, chiếm khoảng 15% tổng số vốn đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Hầu hết đều tập trung vào lĩnh vực năng lượng hoặc viễn thông.
Theo ADB, lý do của sự thiếu vắng này là Chính phủ có thái độ không nhất quán về đầu tư tư nhân và kỳ vọng không thực tế vào hiệu quả khu vực kinh tế này mang lại. Cụ thể như việc sử dụng bảo lãnh của Chính phủ không rõ ràng, trong nhiều lĩnh vực thời hạn chuyển giao các dự án BOT không được xác định, vai trò tương quan còn chênh nhau giữa luật pháp VN và quốc tế khi giải quyết tranh chấp...
Đại diện ADB cho rằng, để thúc đẩy sự tham gia của khối tư nhân đầu tư hạ tầng cơ sở, VN phải tạo ra các dự án thí điểm để rút kinh nghiệm, đa dạng hơn các hình thức quan hệ đối tác công cộng - tư nhân (PPP), thay vì chỉ có các hình thức dự án BOT hoặc BCC như hiện nay.
Phan Anh