Hôm 12/12, trang web nghệ thuật Artsy công bố 10 tác phẩm đắt nhất năm. Theo nguồn tin, tiếp nối năm 2023 ảm đạm, giá tranh của năm nay có xu hướng giảm.
Dẫn đầu danh sách là bức họa L'empire des lumières (1954) của họa sĩ René Magritte. Tranh tả hai thời khắc đối lập, phía dưới là buổi tối còn bên trên ngôi nhà là bầu trời trong xanh, đạt 121 triệu USD (3.000 tỷ đồng) tại phiên đấu giá của Christie's hôm 21/11. Mức giá phá kỷ lục của bức cùng tên, được Sotheby's London gõ búa 79,6 triệu USD năm 2022.
Christie's nhận định bức họa như "viên ngọc quý" của chủ sở hữu trước - nhà thiết kế nội thất người Mỹ Mica Ertegun. Tác phẩm thuộc series 27 tranh cùng tên của họa sĩ, ra đời giai đoạn 1939-1967, lấy bối cảnh vùng ngoại ô hay con phố yên tĩnh tại Brussels, Bỉ - nơi ông sống.
René Magritte (1898-1967) là họa sĩ siêu thực Bỉ, nổi tiếng với các hình ảnh dí dỏm, kích thích tư duy, mô tả loạt vật thể bình thường trong một bối cảnh bất thường. Năm 1916, ông theo học trường Mỹ thuật hoàng gia ở Brussels và theo đuổi hội họa chuyên nghiệp. Họa sĩ thể nghiệm nhiều trường phái, từ ấn tượng đến lập thể, vị lai, cuối cùng là chủ nghĩa siêu thực, có nhiều tác phẩm triệu USD thuộc thể loại này.
Standard Station, Ten-Cent Western Being Torn in Half (1964) do Ed Ruscha sáng tác xếp thứ hai với giá 68,2 triệu USD trong phiên của Christie's New York hồi tháng 11. Tác phẩm phá kỷ lục năm 2019 của Ruscha khi bức Hurting the Word Radio #2 (1964) đạt 52,5 triệu USD.
Theo The Art Newspaper, trong chuyến đi từ Los Angeles đến Oklahoma City vào năm 1962, họa sĩ bị cuốn hút bởi thiết kế của các trạm xăng Standard Oil trên khung cảnh miền Tây nước Mỹ rộng lớn. Sau đó, tác giả thực hiện sáu bức vẽ về trạm xăng, trở thành một trong những sáng tác nổi bật trong sự nghiệp của ông. Standard Station, Ten-Cent Western Being Torn in Half là tác phẩm vẽ trạm xăng đắt giá nhất của Ruscha.
Ed Ruscha 87 tuổi, là họa sĩ, nhà làm phim người Mỹ. Ông gắn liền phong trào nghệ thuật đại chúng, nổi tiếng nhất với cách sử dụng văn bản hài hước, bí ẩn trong các bức tranh của mình. Năm 2001, nghệ sĩ được bầu vào Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Văn học Mỹ.
Nymphéas - một trong những bức vẽ hoa súng do danh họa Claude Monet thực hiện trong giai đoạn 1897-1899. Tác phẩm được Sotheby's New York gõ búa 65,5 triệu USD hồi tháng 11.
Khác những tranh mô tả chi tiết bông hoa súng trên mặt hồ, bức họa này tác giả tập trung khắc họa hình ảnh phản chiếu trên nước, cho thấy sự tương tác giữa ánh sáng và màu sắc.
Claude Monet chuyển đến ngôi làng Giverny, Pháp cùng vợ hai và các con vào tháng 4/1883. Tại đây, họ thuê một căn nhà lớn mang tên Le Pressoir. Bảy năm sau, họa sĩ mua lại nhà và cải tạo khu đất trống bên trong. Ông tạo ra một khu vườn Nhật Bản, có hồ nước chứa đầy hoa súng và một cây cầu hình vòm.
Không gian này trở thành nguồn cảm hứng chính cho ông suốt hơn 30 năm cuối đời, giúp Monet tạo nên 200 bức về hồ hoa súng, trong đó có nhiều tranh đạt giá cao.
Claude Monet sinh năm 1840 tại Paris, Pháp, là con thứ trong một gia đình làm kinh doanh. Giai đoạn niên thiếu, ông vẽ biếm họa, rồi trở thành học trò của danh họa Eugéne Boudin. Monet là họa sĩ tiên phong sáng lập trường phái Ấn tượng Pháp, sáng tác 2.000 bức họa trong 86 năm, có nhiều bức được vẽ ngay trong vườn nhà.
Cuộc đời danh họa gặp nhiều nỗi đau. Năm 1912, ông bị đục thủy tinh thể nhưng vẫn nỗ lực vẽ. Bốn năm sau, họa sĩ qua đời vì bệnh ung thư phổi.
Bức Untitled (ELMAR), kích thước 172,7x236,5 cm thuộc tranh thứ tư có giá cao nhất năm. Tác phẩm của Jean-Michel Basquiat được chào bán trong buổi đấu giá của hãng Phillips ở New York, đạt 46,48 triệu USD.
Artsy cho biết tranh ra đời năm 1982, mô tả nhân vật Icarus đang lao xuống từ thiên đường, trong khi một cung thủ bắn hai mũi tên về phía anh. Năm 1984, nhà nhân chủng học người Italy Francesco Pellizzi mua lại bức vẽ từ người bán tranh đầu tiên của Basquiat.
Họa sĩ sinh năm 1960 ở Brooklyn, là người Mỹ, gốc Phi. Ông bắt đầu sự nghiệp là nghệ sĩ graffiti, được họa sĩ Andy Warhol ca ngợi là thần đồng. Họa sĩ qua đời năm 1988, khi mới 27 tuổi vì sử dụng ma túy quá liều. Tờ New York Times đưa tin cái chết của ông là bi kịch cá nhân và mất mát lớn đối với thế giới nghệ thuật.
Basquiat nổi tiếng bởi những bức vẽ đầu người khổ lớn bán được triệu USD. Kỷ lục đấu giá của họa sĩ là tác phẩm Untitled, được gõ búa 110,5 triệu USD tại phiên của Sotheby's, tháng 5/2017. Năm ngoái, tranh El Gran Espectaculo (The Nile) của ông đứng thứ tư trong 10 bức đắt nhất thế giới với 67,1 triệu USD, do Artsy thống kê.
Danh họa René Magritte tiếp tục có tranh đắt nhất năm với bức L'ami intime. Tranh trở lại sàn đấu giá sau 44 năm, được Christie's bán với mức 42,12 triệu USD hồi tháng 3. Bức vẽ mô tả người đàn ông đội mũ quả dưa - biểu tượng quen thuộc trong sáng tác của René Magritte - đang quay mặt đi, phần lưng có một chiếc bánh mì dài và ly rượu vang lơ lửng.
Flowers (1964) được Christie's gõ búa 35,48 triệu USD hồi tháng 5, tiếp tục khẳng định sức hấp dẫn của loạt bức tranh cùng tên của Andy Warhol. Họa sĩ tạo ra series tác phẩm biểu tượng này, đặt những bông hoa đầy sức sống cạnh thực tế u ám để phản ứng vụ ám sát tổng thống John F. Kennedy năm 1964.
Andy Warhol (1928-1987) là họa sĩ người Mỹ, thành danh ở thập niên 1960, có nhiều bức vẽ về người nổi tiếng và chủ nghĩa tiêu dùng như Marilyn Diptych, 100 Soup Cans, 100 Coke Bottles hay 100 Dollar Bills. Ông được mệnh danh ''Vua pop art'' vì phong cách bậc thầy, tiên phong về nghệ thuật đại chúng, mang cá tính sáng tạo riêng.
Ngoài sáng tác tranh, Andy Warhol làm đạo diễn và nhà sản xuất phim. Ông còn là một trong những nghệ sĩ Mỹ sớm công khai là người đồng tính. Ông qua đời ở tuổi 58 do rối loạn nhịp tim sau ca phẫu thuật túi mật.
Trong phiên đấu giá của Sotheby's vào tháng 5, tác phẩm Meules à Giverny do Claude Monet vẽ năm 1893 được gõ búa 34,8 triệu USD.
Tranh mô tả một đống rơm giữa khu vườn, là hình ảnh thường xuất hiện trong các sáng tác của danh họa từ giữa những năm 1880. Đến năm 1888, ông mới chọn đây là hình tượng trung tâm. Ở mỗi bức, Monet thể hiện cùng một khung cảnh nhưng với điều kiện thời tiết, mùa màng khác nhau.
Artsy nhận định Meules à Giverny là ví dụ điển hình cho những khám phá của danh họa về màu sắc, ánh sáng và kết cấu. Sotheby's cho biết series tranh chủ đề đống rơm của Claude Monet thường không gắn với giai thoại nào, không xuất hiện những chi tiết thừa như con người, các loài vật mà hướng sự tập trung của người xem vào chủ thể chính.
Đứng thứ tám là tranh Coin de jardin avec papillons (1887) của Van Gogh. Tác phẩm có giá 33,19 triệu USD trong buổi đấu giá của Christie's vào tháng 5, khắc họa những khóm hoa rực rỡ ở khu vườn của Asnières - thị trấn ngoại ô dọc theo sông Seine, Pháp. Bức vẽ phá kỷ lục về giá của các tranh được Van Gogh thực hiện khi ở Paris những năm 1886-1888.
Van Gogh (1853-1890) từng làm giáo viên, nhà truyền giáo trước khi theo nghiệp vẽ năm 27 tuổi. Phong cách của danh họa chịu ảnh hưởng từ trường phái Ấn tượng, với các nghệ sĩ Degas, Toulouse-Lautrec, Pissarro và Gauguin. Chỉ trong 10 năm, họa sĩ thực hiện hơn 900 bức tranh.
Trang Fad Magazine cho biết từ thế kỷ 20, Van Gogh được công nhận là nghệ sĩ bậc thầy, người có sức ảnh hưởng đến lịch sử hội họa. Tranh của ông nằm trong số tác phẩm đắt giá của thế giới. Tuy nhiên sinh thời, Van Gogh gặp nhiều đau khổ, bệnh tật, ít danh tiếng.
Tranh hai vệt màu có tên Untitled (Yellow and Blue) của Mark Rothko xếp thứ chín với 252,5 triệu HKD (32,47 triệu USD) - giá được chốt tại phiên của Sotheby's Hong Kong giữa tháng 11.
Họa sĩ vẽ bức họa năm 1954, khi ở đỉnh cao sự nghiệp. Theo Sotheby's, hai gam màu vừa riêng biệt lại đan xen, khiến người xem liên tưởng đại dương xanh đang đổ ào vào cánh đồng vàng bao quanh.
Mark Rothko (1903-1970), nổi tiếng với phong cách nghệ thuật color field (tranh tường màu). Tranh của ông gồm những mảng màu loang hình chữ nhật xếp chồng lên, không đều nhau. Thông tin của Arthive cho biết Rothko mất nhiều kỹ thuật để tạo ra sản phẩm, không đơn giản chỉ là ''vài vệt màu''. Các tranh của Rothko tăng giá trong nhiều thập niên sau khi ông tự sát.
Bức Les canots amarrés do Van Gogh vẽ vào mùa hè năm 1887 khép lại top 10 bức tranh có giá cao nhất thế giới năm nay. Tác phẩm đạt 250,6 triệu HKD (32,19 triệu USD) trong buổi đấu giá của Christie's Hong Kong hồi tháng 9.
Bức họa mô tả một hàng thuyền neo đậu dọc sông Seine, nổi bật trên nền xanh rộng lớn. Artsy viết: ''Tác phẩm được công nhận là một trong những điểm nhấn trong thời gian Van Gogh ở ngoại ô Asnières, Pháp''. Bức vẽ thuộc bộ ba tranh được danh họa thực hiện cùng năm tại đây, bên cạnh Ponts sur la Seine à Asnières và Restaurant de la Sirène.
Phương Linh
Ảnh: Christie's, Sotheby's