Nhiều người Việt thường cho rằng trình độ tiến sĩ thì có "năng lực cao hơn" trình độ thạc sĩ, trình độ thạc sĩ thì có "năng lực cao hơn" trình độ cử nhân, trình độ cử nhân tốt nghiệp bậc đại học thì có "năng lực cao hơn" trình độ cử nhân tốt nghiệp bậc cao đẳng. Đây là một quan niệm sai lầm xét dưới góc độ chuyên môn. Kết quả đạt được sau mỗi bậc học liền kề nhau là sự bổ sung năng lực chứ không phải nâng cao năng lực vốn có ở trình độ trước. Song cần có năng lực chuyên môn tốt ở trình độ trước để lĩnh ngộ năng lực chuyên môn mới ở trình độ sau. Đó là lí do vì sao người ta gọi cao học, nghiên cứu sinh, sau tiến sĩ là "đào tạo sau đại học".
Trường cao đẳng đào tạo người có tay nghề chuyên môn (theo kiểu thao tác, qui trình) cao, nhưng không chú trọng khả năng giải quyết vấn đề phát sinh trong công việc bằng cử nhân Đại học. Người học cao học là người vừa có tay nghề chuyên môn cao vừa có khả năng giải quyết vấn đề phát sinh trong công việc, nay đi học cách phát hiện vấn đề phát sinh trong công việc, và kết quả của năng lực phát hiện này là được công nhận trình độ Thạc sĩ.
Người đạt trình độ Tiến sĩ không những phải làm tốt việc của Cử nhân, Thạc sĩ, mà còn phải có năng lực sáng tạo công cụ, phương tiện, phương pháp mới để giải quyết công việc chuyên môn. Bản thân chữ "cử nhân" đã khẳng định "người này đã có thể giao việc được rồi", nghĩa là người đạt trình độ này có tay nghề chuyên môn đủ để hoàn thành tốt công việc đó và có khả năng phát triển kĩ xảo nghề nghiệp đến mức độ cao nhất.
Như vậy, trường hợp anh bạn Tiến sĩ được nêu ở trên đã mất hẳn cái gốc của một Tiến sĩ thực thụ: trước khi trở thành một nhà nghiên cứu, bản thân nhà khoa học phải có năng lực hoàn thành tốt công việc chuyên môn của một cử nhân.
Thiển nghĩ, một người chưa có công việc chuyên môn ổn định thì không nên học cao học, nghiên cứu sinh, vì họ chưa chứng tỏ được năng lực giải quyết các vấn đề phát sinh trong thực tiễn nghề nghiệp của mình. Nếu có học tiếp các trình độ sau đó thì cũng không thể hiện thực hóa, cụ thể hóa những năng lực mới tiếp thu được do thiếu năng lực cơ bản trong công việc chuyên môn.
>> Chia sẻ bài viết của bạn cho trang Ý kiến tại đây.
