Nửa tháng trước Tết Nguyên đán, gia đình ông Đỗ Văn Tân, 54 tuổi, thôn Dưỡng Thái Bắc, tất bật làm những sản phẩm hương loại to, dùng trong các đền, chùa dịp Tết.
Thôn Dưỡng Thái Bắc có gần 40 hộ làm hương, song chỉ nhà ông Tân làm loại hương này.
Cốt để làm hương là thân cây điền thanh đã được ngâm nước, phơi khô, nhẹ và dễ cháy. Một đầu được vót nhọn để có thể cắm dễ vào lư hương.
Để làm ra một cây hương hoàn chỉnh, không thể thiếu công đoạn vuốt hương.
Một lớp hỗn hợp gồm nhựa trám được đun sôi trộn với bột than hoa được vuốt đều lên thân cây điền thanh. Tỉ lệ trộn giữa nhựa trám, than hoa phải hợp lý để nguyên liệu tạo ra không được quá dẻo vì sẽ dính, hay không được quá khô sẽ khó se hương.
Khi lớp nhựa trám vẫn còn ướt, người thợ lăn hương trên bột nhang để bột dính đều khắp và mang đi phơi khô. Để cây hương cháy lâu, người thợ làm nhang lặp lại quy trình trên 2-3 lần.
"Tùy từng yêu cầu, bột nhang được làm từ cây quế, trầm hay đàn hương", ông Tân chia sẻ.
Những cây hương dài 1,5 m được mang đi nhuộm một đầu, phơi khô và đóng trong túi nylon. Thông thường chỉ những ngày Tết khi có khách đặt gia đình ông Tân mới làm loại hương to. "Tết này gia đình tôi làm khoảng 500 cây với giá 100.000 đồng mỗi cây", ông Tân nói.
Những cây hương lớn chủ yếu dùng trong những ngôi chùa có không gian lớn, với thời gian cháy lên tới gần 2 ngày. Khi cháy, mùi trám quyện với bột nhang tạo thành hương thơm êm dịu.
Ngoài hương dùng trong đền, chùa, người dân ở thôn Dưỡng Thái Bắc cũng làm nhiều loại hương nhỏ trong dịp Tết.
Hương ở đây chủ yếu làm thủ công với nguyên liệu từ thiên nhiên. "Làm bằng tay nên hương không sử dụng hóa chất", bà Đỗ Thị Thúy, chủ một cơ sở sản xuất hương, chia sẻ.
Để tăng năng suất, các cơ sở dùng thêm máy để se hương. Nhân công chủ yếu là người lớn tuổi.
Theo những hộ sản xuất hương tại đây, năm nay do ảnh hưởng của Covid-19 nên việc tiêu thụ giảm 30% so với các năm.
Lãnh đạo UBND xã Phúc Thành cho biết nghề làm hương ở Dưỡng Thái Bắc có từ hơn 100 năm. Trung bình mỗi năm, làng hương cung cấp cho thị trường trên 10 triệu nén.
Phạm Chiểu