Xu thế dùng tiền đạo cắm to cao trở lại Ngoại hạng Anh

Mùa 2011-2012, có hơn 30 tiền đạo cắm cao hơn 1,88 m thi đấu tại Ngoại hạng Anh. Nhưng con số này giảm dần xuống chưa đến 15 người mùa trước. Thay đổi đó cho thấy các đội chú trọng hơn vào lối chơi kiểm soát bóng và phản công. Vì vậy, việc sở hữu một tiền đạo mục tiêu cao to để tranh chấp bóng bổng với các hậu vệ đối phương trong vòng cấm và đủ khoẻ để càn lướt giành quyền kiểm soát đầu sân đối diện không còn là ưu tiên hàng đầu.

"Theo truyền thống, tại Ngoại hạng Anh, các tiền đạo sẽ đối đầu với những trung vệ to khỏe. Vì vậy, các CLB thường ưu tiên những tiền đạo có thể hình to lớn", nhà phân tích Andy Forrester của Ai Abacus, nền tảng Trí tuệ nhân tạo và Máy học có trụ sở chính tại Khu vực Vịnh San Francisco, giải thích trên Sport Mail. "Nhưng giờ, họ ưu tiên cầm bóng, ít đá trực diện hơn. Hiện có ít nhất 10 CLB Ngoại hạng Anh cố gắng triển khai bóng từ sân nhà, và không phải sử dụng bóng dài nữa".

Nhưng sự xuất hiện của những ngôi sao đắt giá như Erling Haaland tại Man City, Darwin Nunez ở Liverpool hè này, hay Romelu Lukaku tại Chelsea mùa trước, như báo hiệu xu thế dùng các trung phong khổng lồ, hay ít nhất là số 9 cổ điển đang trở lại. Haaland cao 1,94 m, còn chủ công mới của Liverpool Nunez cao 1,87m, và bộ đôi tân binh này có thể tạo ra một hình mẫu mới tại Ngoại hạng Anh.

Haaland và Nunez thuộc mẫu cầu thủ mà HLV Jurgen Klopp có thể mô tả là "những con quái vật tài năng". Họ sở hữu thể hình, thể chất và thể lực hoàn hảo để khiến các hậu vệ phải dè chừng. Nhưng khả năng di chuyển, chạy chỗ, kỹ thuật và tinh thần mới là những phẩm chất khiến Haaland hay Nunez đáng sợ, trở thành những cầu thủ săn bàn cự phách.

Trung phong cắm khổng lồ theo truyền thống Ngoại hạng Anh là những người chiếm vị trí trên sân rồi xâm nhập vòng cấm, đón những quả tạt bổng để tìm cách phá lưới đối thủ. Nhưng Haaland và Nunez thậm chí còn toàn diện hơn. Bộ đôi này có trình độ kỹ thuật và chiến thuật cao, bên cạnh sức mạnh để tranh chấp với các hậu vệ và sự lạnh lùng trước khung thành.

Đó là sự kết hợp các phẩm chất giúp Haaland và Nunez trở thành tiền đạo hàng đầu ở Dortmund và Benfica, qua đó lọt vào mắt xanh của các ông lớn châu Âu, giống Harry Kane - người cũng cao 1,8 m8. Haaland ghi 59 bàn cho Dortmund qua 65 trận cho Bundesliga, còn Nunez phá lưới đối thủ 26 lần qua 28 trận tại giải VĐQG Bồ Đào Nha cho Benfica mùa trước. Đây là những tiền đạo cắm thích các tình huống phản công, nhưng không hay lùi sâu tìm bóng. Công việc của họ thường diễn ra trên nửa phần sân đối phương.

Haaland vào diện hay nhất ở khả năng chạy chỗ, luôn tìm cách khai thác khoảng trống phía sau hàng thủ và thường xuyên tăng tốc để kết liễu đối thủ. Quan trọng hơn, tiền đạo Na Uy luôn chiếm ưu thế trong vòng cấm, chủ động băng cắt đè mặt đối phương dứt điểm, hoặc đón những tình huống bật ra.

Hai mùa gần nhất, Man City vô địch Ngoại hạng Anh mà không có một trung phong thực thụ nào. Do Sergio Aguero thường xuyên chấn thương trước khi rời đi hè 2021 và CLB không thể mua được Kane từ Tottenham, HLV Pep Guardiola phải khai thác số cầu thủ sẵn có. Ông thành công khi cả Riyad Mahrez, Raheem Sterling và Bernardo Silva đều ghi ít nhất 13 bàn trên mọi mặt trận mùa trước. Trong khi đó, Gabriel Jesus - tiền đạo cắm duy nhất của Man City - chỉ ghi năm bàn qua 28 trận tại Ngoại hạng Anh, và thường xuyên bị đẩy sang cánh phải.

Vì thế, Haaland được xem là mảnh ghép giúp Guardiola hoàn thiện đội hình Man City. Để đua tranh, Liverpool đã phá kỷ lục chuyển nhượng của CLB khi tậu Nunez với mức phí 105 triệu USD từ Benfica. Hai hợp đồng bom tấn này là ví dụ khác cho thấy Guardiola và Klopp luôn thúc đẩy nhau trong việc nâng tầm Man City và Liverpool, bằng cách không ngừng cải thiện lối chơi và tăng cường lực lượng.

Nunez có thể đá tốt vị trí tiền đạo trái cũng như trung phong, và được xem là sự thay thế hoàn hảo cho Sadio Mane - người vừa sang Bayern. Tiền đạo Uruguay sở hữu khả năng bứt tốc ấn tượng và có thể tận dụng khả năng chuyền dài vượt tuyến của Virgil van Dijk. Tại Benfica, anh nhiều lần dạt trái, xâm nhập vòng cấm rồi dứt điểm chân phải. Mùa trước, Nunez ghi bàn vào lưới chính Liverpool theo cách này ở tứ kết Champions League. Cầu thủ đắt giá nhất lịch sử Liverpool cũng mạnh mẽ trong không chiến. Nunez có chiều cao không thua kém các hậu vệ tại Ngoại hạng Anh, và không ngại tranh chấp bóng bổng ở vòng cấm.

Dù đều đạt phong độ cao tại Ngoại hạng Anh mùa trước, bộ ba tiền đạo Liverpool - gồm Mohamed Salah (23 bàn), Diogo Jota (15) và Sadio Mane (16) - đôi khi vẫn gặp khó trong việc tìm mành lưới đối phương, dù áp đặt thế trận. Điều này được thể hiện rõ ở trận hòa Tottenham 1-1 tại Anfield ảnh hưởng quan trọng đến cuộc đua vô địch. Trận này, đoàn quân của Klopp tạt 46 quả, thông số không CLB nào chạm đến trong một trận tại Ngoại hạng Anh mùa 2021-2022. Nhưng không cầu thủ nào có thể tận dụng để đánh bại Hugo Lloris. Pha lập công của Liverpool ở trận này được ghi từ cú sút xa đập người đổi hướng của Diaz.

Ngoài ra, Trent Alexander-Arnold tạt nhiều quả từ vị trí hậu vệ phải hơn bất kỳ cầu thủ nào tại giải. Tuy nhiên, Jota, Mane hay Roberto Firmino không phải là những cầu thủ cao to, có khả năng chiếm lĩnh khoảng không trong vòng cấm. Vì thế, sự xuất hiện của Nunez được kỳ vọng sẽ giúp Liverpool có thêm phương án tiếp cận khung thành đối phương và ghi bàn.

Chelsea, trên thực tế, cũng mơ tạo đột biến cho hàng công như vậy mùa trước. Hè 2021, họ lập kỷ lục CLB chi 135 triệu USD để mua lại Romelu Lukaku từ Inter với hy vọng làm mới lối chơi vốn dựa vào những cầu thủ tấn công đa năng nhưng nhỏ con hơn như Timo Werner, Kai Havertz, Christian Pulisic, hay Calum Hudson-Odoi. Nhưng thử nghiệm này thất bại, và Lukaku đang "khăn gói" khỏi sân Stamford Bridge để trở lại Inter chỉ sau một mùa

Những tiền đạo cao lớn tại Ngoại hạng Anh trong 15 năm qua thường chỉ đá cho những CLB yếu, vật lộn với cuộc chiến trụ hạng. Có thể kể đến Wout Weghorst ở Burnley, Chris Wood ở Newcastle, Christian Benteke ở Crystal Palace. Tính xa hơn là những cái tên như Peter Crouch ở Stoke City, Steve Mounie và Laurent Depoitre ở Huddersfield, Andy Carroll ở West Ham hay Victor Anichebe ở Sunderland. Xu hướng này xuất hiện ít hơn ở những CLB lớn, với Didier Drogba ở Chelsea và Edin Dzeko tại Man City là hình mẫu về những cầu thủ có thể lực cùng kỹ thuật tuyệt vời. Họ là mẫu tiền đạo hoạt động độc lập trước vòng vây của các trung vệ đối phương.

Những năm qua, việc bóng đá Anh chuyển từ sơ đồ 4-4-2 sang nhiều hệ thống khác cũng khiến các tiền đạo cao lớn mất đất diễn. Trong sơ đồ hai tiền đạo, một người cao lớn thường được kết hợp với một đồng đội cơ động, di chuyển rộng. Emile Heskey và Michael Owen tại Liverpool giai đoạn cuối 1990 đầu 2000 được xem là sự kết hợp cổ điển của bóng đá Anh. Mục đích là tiền đạo cao lớn sẽ làm tường và luân chuyển bóng cho đối tác trên hàng công.

Giờ đây, các hệ thống chiến thuật trở nên linh hoạt hơn, các cầu thủ liên tục hoán đổi vị trí, và cách chơi này được thể hiện rõ nhất ở Man City và Liverpool. Dù vậy, sự xuất hiện của Haaland và Nunez sẽ đánh dấu sự thay đổi trong lối chơi. Họ sẽ thành những tiền đạo cắm truyền thống, là trung tâm của mọi đường lên bóng, trong các hệ thống phi truyền thống.

"Đây chắc chắn là sự thay đổi", Forrester nói. "Nunez là mẫu trung phong cắm, khác hẳn với những tiền đạo mà Klopp từng sở hữu tại Liverpool. Roberto Firmino vẫn được xem là số 9 ảo. Còn tại Man City, không phải nghi ngờ về việc Haaland là số 9 cổ điển. Đây là sự thay đổi so với tiêu chuẩn mà chúng ta hằng quen thuộc trong gần 10 năm qua''.

Mùa trước Man City và Liverpool đã đua vô địch Ngoại hạng Anh đến vòng hạ màn và suýt tạo trận chung kết "toàn Anh" ở Champions League. Sự xuất hiện của Haaland và Nunez sẽ chỉ làm cuộc đua thêm hấp dẫn từ mùa tới.

Hồng Duy