Khám phá mật mã của sự sống thông qua xét nghiệm gen di truyền là một trong những mục tiêu của giới khoa học. Vì giải mã bộ gen di truyền của con người có thể cho biết nhiều thông tin tiềm ẩn bên trong cơ thể.
ADN được cấu thành từ 4 loại nucleotide, viết tắt của 4 chữ cái A (adenine), T (thymine), C (cytosine), G (guanine), song để tạo nên một con người cần khoảng 3 tỷ phân tử đó hợp thành. Có nhiều loại xét nghiệm gen và kết quả sau khi giải mã gen có thể hỗ trợ cho chúng ta những thông tin như sau:
- Hỗ trợ tối ưu hóa chế độ tập luyện thể dục.
- Hỗ trợ tối ưu hóa chế độ dinh dưỡng.
- Khai phá tiềm năng của bản thân.
- Tăng cường các thế mạnh bản thân.
- Hạn chế điểm yếu.
- Hỗ trợ chẩn đoán nguy cơ bệnh di truyền.
- Hỗ trợ xác định các biến đổi gen gây bệnh.
- Hỗ trợ xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh.
- Hướng dẫn bác sĩ quyết định loại thuốc hay phương pháp điều trị cho bệnh nhân.
- Xác định các biến đổi gen có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.
- Xác định các biến đổi gen có thể di truyền cho trẻ em.
- Hỗ trợ sàng lọc trẻ sơ sinh cho một số điều kiện có thể điều trị.
Gen di truyền cho biết nhiều thông tin bên trong cơ thể con người như dinh dưỡng, sức khỏe, bệnh tật... Ảnh: Shutterstock
Hỗ trợ cải thiện sức khỏe bản thân
Hiếu kỳ về bản thân, Tiến sĩ Cao Anh Tuấn (Đại học Cornell, Mỹ) đã thử nghiệm giải mã gen từ nhiều năm trước. Kết quả phân tích khiến cho anh Tuấn bất ngờ khi anh chẳng phải mang gen nóng nảy, khó kiềm chế cảm xúc như vẫn nghĩ.
Anh cho biết một số gen cho thấy năng lực cảm thụ âm nhạc của anh không cao; khả năng hấp thu vitamin A, D thấp, khiến cho độ cận của mắt không ngừng gia tăng... Kết quả giải mã gen cũng cho anh biết được các nguy cơ ung thư di truyền là cao hay thấp.
"Mỗi bộ gen mang mật mã thú vị mà con người chẳng thể nhìn bằng mắt thường. Hiểu mình nghĩa là còn phải hiểu cả gen của mình nữa", anh Tuấn nói thêm.
Nhưng kết quả xét nghiệm gen có gián tiếp dập tắt ước mơ? Ví dụ một người muốn chinh phục các đỉnh núi cao nhưng đoạn mã trong gen lại cho thấy không đủ thể lực, dễ bỏ cuộc. Anh Tuấn cho rằng, có thể cải thiện gen "xấu" nhờ yếu tố môi trường và lối sống. Phân tích gen có thể giúp nhiều người biết cách bảo vệ, cải thiện bản thân, chứ không phải hoảng sợ hay né tránh.
Tìm hiểu về tiềm năng thiên bẩm
Theo chuyên gia giáo dục người Trung Quốc, Lý Mai Cẩn, một nhà giáo dục tốt nên dùng 50 phương pháp để đào tạo một đứa trẻ thay vì dùng một phương pháp cho 50 đứa trẻ.
Tiến sĩ Cao Anh Tuấn cho biết, giải mã gen cho trẻ em là công cụ đắc lực và khoa học để phụ huynh hiểu được tiềm năng thiên bẩm của con, bên cạnh các yếu tố như dinh dưỡng, sức khỏe và hành vi.
Giải mã gen có thể cho biết tiềm năng bẩm sinh của trẻ. Ảnh: Shutterstock
Chị Hạnh, mẹ bé Bình Minh, lớp Jupiter một trường mầm non ở TP HCM chia sẻ, sau khi giải mã gen cho con, bảng giải mã gen cho chị thấy bé có gen trội về học piano. Chị sẽ tạo môi trường cho con tiếp xúc với piano xem bé có thích không. Nếu bé thích, chị sẽ cho con học trải nghiệm và phát triển gen trội này.
Còn chị Giang, mẹ bé Sumi, lớp Star 3 lại bất ngờ về gen sức khỏe của con, trong gia đình chị, ông nội của cháu bị tim mạch và tiểu đường. Khi nhận kết quả giải mã gen, cụ thể là khả năng chuyển hóa chất béo bão hòa của cháu kém, chị thấy có sự tương đồng với gen của ông và sẽ thay đổi chế độ ăn, dinh dưỡng sao cho phù hợp với kiểu gen của con.
Vì mỗi đứa trẻ là một cá thể, mang trong mình những sở trường khác biệt. Chú trọng hơn yếu tố tiềm năng di truyền có thể giúp trẻ phát huy thế mạnh và trở thành phiên bản tốt nhất của bản thân khi trưởng thành.
Hình thức xét nghiệm gen trực tiếp đến người tiêu dùng (Direct-to-consumer) đã phổ biến ở nhiều quốc gia phát triển trên thế giới. Theo BCC Research, năm 2020 thị trường này ước tính đạt 1,2 tỷ USD, dự đoán đến năm 2025 đạt 2,7 tỷ USD với tốc độ tăng trưởng kép 17,7% mỗi năm.
Chỉ với một mẫu nước bọt, giải mã gen có thể mở khóa những thông tin di truyền ẩn sâu trong cơ thể của một người. Từ khả năng hấp thụ dinh dưỡng, chuyển hóa, tiềm năng trí tuệ, vận động, thể chất, hành vi, người tiêu dùng sau khi giải mã gen sẽ có được tấm bản đồ sinh học để từ đó hỗ trợ thay đổi và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Ngọc An