Thông tin TP HCM sẽ bỏ xếp hạng học sinh gây tranh cãi trái chiều. Nhiều người tỏ ra ngạc nhiên bởi việc xếp hạng (xếp thứ) được bỏ từ rất lâu và cho rằng TP HCM là địa phương hiếm hoi còn duy trì cách làm này.
Lãnh đạo Phòng Giáo dục Trung học (Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM) khẳng định, ngành giáo dục chưa từng có văn bản hay chỉ đạo chính thức nào về xếp hạng học sinh. Thông tư 58/2011 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh THCS và THPT chỉ hướng dẫn xếp loại hạnh kiểm (tốt, khá, trung bình, yếu) và học lực (giỏi, khá, trung bình, yếu, kém).
Sở cũng chưa từng ra bất cứ quy định nào yêu cầu các trường xếp hạng học sinh, mà đây là cách làm riêng ở nhiều trường. Thông thường, phần mềm nhập kết quả học tập của học sinh tự động cho ra thứ hạng mỗi em trong lớp dựa theo tiêu chí điểm trung bình, hạnh kiểm và tiêu chí phụ khác.
Bảng xếp hạng này là kênh thông tin của trường và giáo viên trong việc dạy học, nhưng thầy cô thường cho phụ huynh biết. "Giáo viên có thể cung cấp riêng thứ hạng học sinh một cách tương đối, để phụ huynh biết được sức học của con và có những điều chỉnh cần thiết. Việc công bố xếp hạng của tất cả học sinh như một số trường đang làm là không đúng, chúng tôi sẽ nhắc nhở", lãnh đạo Phòng Giáo dục Trung học nói.
Bảng điểm cuối năm học 2018-2019 lớp 6 một trường THCS phía Nam.
Có thâm niên quản lý giáo dục từ những năm 2000, ông Nguyễn Văn Ngai (nguyên Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM) nói, xếp hạng học sinh chưa từng xuất hiện trong bất cứ quy định nào của ngành, ở cấp trung ương lẫn thành phố. "Còn việc xếp hạng thì xuất hiện lâu rồi, từ ngày tôi còn đi học trước năm 1975. Khi tôi đi dạy rồi làm quản lý, nhiều trường ở thành phố vẫn xếp hạng học sinh. Dư luận khi đó không phản đối", ông nói.
Theo ông Ngai, cách xếp hạng học sinh phổ biến là dựa trên điểm trung bình các môn học, tiếp đó là hạnh kiểm rồi đến tiêu chí khác. Một lớp có 30 học sinh thì sẽ có hạng từ 1 đến 30. Cách làm này một phần do yếu tố bối cảnh xã hội mấy chục năm trước - khi phần thưởng cho học sinh bằng nguồn ngân sách nhà nước hạn hẹp. Mỗi lớp thường chỉ được 3-5 suất cho học sinh giỏi, nếu không xếp loại thì rất khó để chọn.
Sau này, phần thưởng cuối năm được ban đại diện cha mẹ lo, không còn là vấn đề với trường lớp nữa thì việc biết "con mình hạng mấy" vẫn là nhu cầu lớn của rất nhiều phụ huynh. "Ở góc độ tích cực, xếp hạng trong lớp tăng sự cạnh tranh cho học sinh, khuyến khích các cháu nhìn nhau để học tập. Nhưng hệ lụy là gây áp lực cho các cháu. Những cháu nào yếu kém mà bị xếp hạng chót lớp thì thêm mặc cảm, gây ra tác dụng ngược", ông Ngai phân tích và cho rằng trong bối cảnh ngày nay các trường nên bỏ hình thức xếp hạng.
Học sinh một trường THCS tại TP HCM. Ảnh: Mạnh Tùng.
Hiện, trường tiểu học ở TP HCM không xếp hạng học sinh. "Căn cứ đánh giá các bé chỉ dựa theo tiêu chí hoàn thành chương trình tiểu học, không thể xếp hạng", hiệu phó một trường tiểu học cho biết.
Trong khi đó, một số trường THCS và THPT công lập và nhiều trường trung học tư thục vẫn xếp hạng và công bố cho phụ huynh. Ông Nguyễn Đình Độ (Hiệu trưởng THPT Thành Nhân) cho biết trường duy trì hình thức này bởi nhu cầu lớn của phụ huynh. Đây còn là kênh thông tin quan trọng để giáo viên bộ môn nắm được học lực của từng em, có phương pháp dạy phù hợp.
"Chúng tôi xếp hạng theo từng tháng. Các em nhìn nhau, phấn đấu học tập để không bị tụt hạng, hoặc vươn lên hạng cao hơn, sự tiến bộ của từng em thấy rõ. Đây là sự ganh đua tích cực", ông Độ nói.
Cùng quan điểm, song ông Bùi Gia Hiếu (Hiệu trưởng THPT Nhân Việt) nói trường sẽ bỏ hẳn việc xếp hạng học sinh trong lớp, chỉ chọn ra những em xuất sắc để khen thưởng. "Việc xếp hạng là không xấu, nó chỉ gây ra hệ lụy bởi cách ứng xử từ nhà trường, phụ huynh, giáo viên và học sinh sau đó. Trong bối cảnh hiện nay, giáo dục hướng đến việc học toàn diện, phát triển năng lực và phẩm chất học sinh thì nên bỏ thứ hạng từ điểm số", ông nói.