Môtô, xe gắn máy (gọi chung là xe máy) phải thực hiện kiểm định khí thải là một trong số nhiều quy định mới được nêu trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mới được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ 1/1/2025.
Việc kiểm định khí thải do đăng kiểm viên của các trung tâm đăng kiểm thực hiện. Sau đó, giấy chứng nhận sẽ được cấp cho chủ xe máy khi hoàn tất thủ tục.
So với ôtô và xe máy chuyên dùng thì xe máy phổ thông không phải kiểm định an toàn kỹ thuật. Các thông tin về thời hạn, tiêu chuẩn kỹ thuật cũng như hướng dẫn thực hiện chưa được ban hành trong thời gian này.
Xe máy trên đường phố Hà Nội, tháng 5/2023 .Ảnh: Gia Chính
Kiểm định khí thải xe máy không phải điều mới trên thế giới. Ví như Đài Loan - thị trường tiêu thụ xe máy top đầu châu Á - cũng áp dụng quy định này từ gần 30 năm trước. Cơ quan Môi trường Đài Loan quy định, xe máy sau khi được sản xuất 5 năm phải kiểm định khí thải định kỳ hàng năm.
Nếu việc kiểm định định kỳ không được thực hiện, mức phạt với chủ xe vi phạm là 15 USD. Nếu xe không vượt qua được bài kiểm tra, chủ xe ở Đài Loan phải mang đi sửa chữa và kiểm tra lại trong vòng một tháng. Nếu sau 6 tháng chủ xe vẫn không đi đăng kiểm, giấy phép sử dụng xe có thể bị hủy.
Việc kiểm định có thể tiến hành miễn phí ở các đại lý xe máy thông thường, với máy đo do cơ quan có thẩm quyền cấp.
Ở Indonesia, mới chỉ có thủ đô Jakarta quy định xe máy sau 3 năm đầu tiên phải kiểm định khí thải định kỳ hàng năm. Mức phí mỗi lần kiểm tra khoảng 2,5 USD, theo Jakarta Post.
Đo khí thải xe máy tại một đại lý ở Đài Loan năm 2017. Ảnh: Đức Huy
Số lượng xe máy đăng ký tại Việt Nam hiện khoảng 70 triệu, trong đó hơn 45 triệu xe đang được người dân sử dụng hàng ngày. Trong ngành giao thông vận tải, cùng với ôtô, xe máy là một trong những nguồn phát thải khí CO lớn nhất ra môi trường.
Với hạ tầng giao thông còn nhiều hạn chế, giá ôtô cao hơn nhiều so với mức thu nhập bình quân đầu người, xe máy vẫn là phương tiện di chuyển chính của người dân, đặc biệt tại các thành phố lớn. Doanh số xe mới hàng năm ở Việt Nam những năm qua trung bình khoảng gần 2,8 triệu chiếc.
Doanh số kể trên gồm lượng bán của 5 hãng xe máy lớn trong nước thuộc Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) là Honda, Yamaha, Suzuki, SYM và Piaggio. Nếu cộng lượng bán của các hãng không thuộc VAMM như Yadea, VinFast, Kymco... và các hãng môtô phân khối lớn, doanh số còn lớn hơn.
Năm 2023, các thành viên của VAMM bán ra tổng cộng hơn 2,5 triệu chiếc. Con số này gấp gần 7 lần doanh số mảng ôtô (369.431 xe) gồm các hãng thuộc Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), các hãng nhập khẩu và Hyundai Thành Công. Việt Nam hiện là thị trường tiêu thụ xe máy mới nhiều thứ hai khu vực Đông Nam Á sau Indonesia và thuộc top 5 thị trường xe máy lớn nhất thế giới, theo Motorcycles Data.
Thành Nhạn - Minh Thủy