“Nước Pháp Tôi Yêu”! Tên cuộc thi mới xa vời với tôi làm sao. Chưa một lần vinh hạnh đặt chân đến nước Pháp; chưa bao giờ quệt ngón tay xuống đất mềm xứ Lục Lăng cho vào miệng, đưa đẩy trong lưỡi để biết vị nó ra sao như tôi đã từng làm với đất mẹ quê hương Việt Nam; chưa bao giờ cất lời chào tiếng Pháp phát ra âm vực nơi cuống họng hai tiếng “Bonjour” trên chính quê hương của thứ ngôn ngữ ấy; chưa bao giờ được hít căng lồng ngực nguồn sinh khí sống nuôi dưỡng thần dân nước Pháp mỗi ngày thì làm sao bảo tôi yêu nước Pháp được đây (?!).
Tôi không giấu giếm lòng mình, bởi với tôi đã mang danh tình yêu thì chẳng thể nào khiên cưỡng, nó phải được vun đắp theo thời gian hay chí ít cũng phải đến với con người ta tự nhiên như hơi thở! Càng lớn, càng sống tôi càng thấy con người chúng ta luôn mâu thuẫn với chính mình, chưa gặp, chưa biết, chưa quện hòa là một, khẩu ngôn thì nói là chưa yêu mà tâm hồn vẫn cứ yêu, một thứ tình yêu trong vắt nguyên thủy không pha tạp, trộn lẫn.
Vậy đó, tôi đã và sẽ mãi yêu nước Pháp theo cách của riêng tôi, qua lăng kính tôi được nghe, được thấy để mà chắt chiu, để mà đong đầy rồi gói gọn những tinh hoa Pháp vào lòng trên chính dải đất hình chữ S nơi tôi sinh ra, đang sống và thụ hưởng… Để mỗi khi những gì thuộc về nước Pháp lại lại như một giai điệu đẹp ngân lên từ một khúc dân ca Pháp quen thuộc, hay chỉ giản đơn như hai tiếng “nước Pháp” được cất lên từ bất kỳ ai, đến từ bất cứ nơi đâu, bảng lảng những miền ký ức đẹp về đất nước, con người, văn hóa, ngôn ngữ… Pháp cứ thế quay về, ùa lấy tâm trí tôi một cách đầy dung dị, vừa gần gũi, vừa bùi ngùi đến nao lòng.
Peugeot, tình đầu là tình cuối
Thế hệ chúng tôi đang sống không nhiều người còn biết và nhớ, hay biết để mà nhớ về chiếc xe đạp Peugeot của Pháp. Với riêng tôi, những vòng quay của chiếc xe đạp Peugeot cũ màu đỏ luôn thênh thang trong trí nhớ, bởi nó là định mệnh chấp cánh cho một mối tình của hai con người đã cho tôi sự sống để cất tiếng khóc chào cuộc đời này…
Chuyện là vậy đó, nghe mẹ tôi kể lại, ngày ấy, chiếc xe nổi tiếng có xuất xứ từ nước Pháp này đẹp, bền và đắt lắm, chỉ những thanh niên sinh trưởng trong những gia đình khá giả ở thành phố mới có. Mẹ tôi bảo gia đình ông bà không cao sang quyền quý nhưng người mẹ tôi gọi là bà, còn tôi gọi bằng cụ là một người Pháp lai. Cụ tôi chào đời do một mối tình đẹp của một người đàn ông Pháp với một người phụ nữ Việt Nam…
Chiếc xe đạp Peugeot mẹ tôi sở hữu để đi học phổ thông trung học được thừa hưởng từ những người bề trên trong gia đình, truyền từ đời này sang đời khác… Thật kỳ lạ là chuyện tình của cha mẹ tôi là một trong những điều gây ngạc nhiên cho tôi - bởi nó gắn với chiếc xe đạp Peugeot mà tôi được nghe cả cha lẫn mẹ lúc cùng nhau quây quần bên mâm cơm tối; lúc riêng biệt tôi vùi đầu vào lòng mẹ hay lặng thinh nghe cha đệm đàn guitar rồi hồi tưởng mà kể lại câu chuyện tình ngày xưa nhiều lần đến mức tôi thuộc lòng. Cha mẹ đều là những người kể chuyện rất giỏi và có trí nhớ tuyệt vời về mối tình hạnh phúc của mình.
Theo lời kể của mẹ, lần đầu tiên mẹ và cha gặp nhau là trên một con đường Hà Nội xưa. Thời kỳ đó rơi vào cuối thập niên 70 thế kỷ trước, hàng ngày mẹ tôi đạp chiếc xe Peugeot đi học trên một quãng đường từ nhà ông bà ngoại tôi dưới chợ Mơ lên trường cấp III Nguyễn Trãi, nhưng vòng lăn xe đạp cứ đều đặn quay đều, thuở thiếu nữ trong tà áo dài trắng cứ thong dong trên những cung đường thì thôi ơi, “xoẹt… oẹt… oẹt” một cái, vạt áo dài tinh khôi rách toang quấn vào vòng xích, “uỵch một cái, mẹ ôm chiếc xe Peugeot ngã lăn chỏng chơ xuống mặt đường”.
Loay ha loay hoay gỡ chiếc vạt áo, dầu mỡ xích líp dính vào vạt áo, vào tay những vệt loang lổ. Nước mắt của cô thiếu nữ tuổi 18 đẹp như trăng tròn đã bắt đầu ngân ngấn nước, vừa đau vừa tủi thì “từ trên trời rơi xuống ở đâu ra một chú vừa đen vừa xấu xuất hiện, gỡ gỡ, quay quay để tháo đuôi vạt áo dài ra khỏi vòng xích”. Mẹ tôi “cảm ơn chú” trong ánh nhìn bẽn lẽn, e thẹn của tuổi mới lớn…
Vậy đó, cái người mà mẹ gọi bằng chú ngày hôm ấy chính là mối tình đầu của cuộc đời mẹ. 3 năm sau, người đàn ông ấy đã cất tiếng nguyện cầu thề sẽ chung thủy với mẹ suốt đời, luôn bên cạnh mỗi lúc mẹ buồn hay chăm sóc mỗi khi mẹ đau ốm, bệnh tật hay già nua. Còn tôi - kết quả của mối tình đươm hoa ấy - cất tiếng khóc chào đời vào một ngày kỳ diệu 2 năm sau đó, cha chở mẹ trên chính chiếc xe đạp Peugeot của mẹ năm nào tới nhà hộ sinh!...
Vì cuộc sống, sự mưu sinh cái thuở nghèo khó đã đưa đường dẫn lối cho cha đến một chuyến đi xa ở tít tận trời Tây khi tôi còn đỏ hỏn. Ký ức về cha trong tôi mờ nhạt lắm. Lúc đó, mẹ và tôi và chiếc xe đạp Peugeot cũ màu đỏ lại tiếp tục rong ruổi trên những cung đường mưu sinh, tồn tại. Nhà tôi nghèo. Sau khi cha đi xa, mẹ con tôi đến ở nhờ nhà người bác ruột, ngày ngày mẹ đi làm, đi học tại chức buổi tối trên chiếc xe đạp Peugeot ngày một cũ hơn theo thời gian.
Đêm đêm khi tôi đã say giấc bên tiếng ru à ơi, mẹ lại làm bạn với những trang nhật ký nối dài, nét chữ nhòe đi thành hình bởi những giọt nước mắt lã chã rơi, nhạt nhòa… Rồi đến ngày tôi đi nhà trẻ, chiếc xe đạp của mẹ được gắn thêm chiếc “lồng sắt” để tôi ngồi lọt thỏm trong đó để khỏi ngã mỗi khi ngủ gật… Đều đặn, sáng mẹ dắt xe đèo tôi đến nhà trẻ, rồi mẹ đi làm, chiều chiều mẹ đón tôi, tối đến mẹ lại dắt xe đi học, trong tưởng tượng tôi cũng không thể hình dung mẹ đã đạp được bao nhiêu vòng quay của chiếc xe đạp ấy, nó đã đưa mẹ con tôi qua bao con đường, ngõ phố trong những tháng ngày tuổi thơ tôi.
Sau hàng chục năm, tôi đã lớn khôn, cha và mẹ đã già, nhưng chiếc xe đạp Peugeot cũ ấy vẫn hiện diện trong nhà tôi như một kỷ vật của một thời, để lại. Với riêng tôi, tôi gọi đó là những vòng quay ký ức hay những vòng xe đầu đời.
Thuở đó tôi đâu biết nước Pháp là cái gì, nó có giống như cái bánh tôi có thể cầm để ăn ngấu nghiến mỗi khi đói bụng? Hay chiếc xe đạp chỉ là đống sắt có thể di chuyển chứ làm sao mà tôi hiểu nổi cái tên Peugeot có ý nghĩa gì, hay có lịch sử hàng trăm năm đến từ nước Pháp? Chỉ đơn giản rằng hai tiếng “nước Pháp” xuất hiện trong tiềm thức tôi được bắt nguồn và hình thành từ chính chiếc xe đạp Peugeot của mẹ.
Còn với mẹ tôi, tôi biết chứ, mẹ coi chiếc xe như một người bạn, một gia tài mà thế hệ đi trước truyền lại; hơn cả, chính chiếc xe đạp ấy đã giúp mẹ quen cha, và không ít lần, có lẽ, lặng lẽ đạp những vòng xe không có cha mẹ đã khóc, khóc thầm khi nhớ cha! Chầm chậm một mình đạp qua những nẻo đường ngày xưa, nơi mà cha mẹ vẫn đến để đong đầy kỷ niệm, con tim vẫn rung lên những nhịp đập của nỗi nhớ, để thỏa niềm mong cho thời gian ngắn lại chờ ngày đoàn tụ, quay về!
Sau này mẹ kể lại, có những hôm trái nắng trở trời, mẹ đèo tôi trên chiếc xe đạp Peugeot của nước Pháp đầy nặng nhọc nhưng cũng tràn đầy hy vọng về tương lai nên mẹ vẫn cố đạp những vòng xe quay đều một cách nhẫn nại. Với mẹ tôi, ở một góc riêng sâu thẳm đáy lòng mẹ, nước Pháp ở tít tận đâu xa lạ lắm mẹ chẳng biết, nhưng nước Pháp đã “sản sinh” ra chiếc xe đạp Peugeot mang cha đến bên mẹ. Peugeot - nơi khởi nguồn cho định mệnh thầm kín, cho mối tình đầu và cũng là mối tình cuối của cha mẹ tôi, trọn vẹn và mãi mãi!...
Đỗ Trần Quân