Ngà voi trên tàu Bom Jesus. Ảnh: Bảo tàng Quốc gia Namibia.
Kết quả kiểm tra 100 chiếc ngà voi hé lộ tác động tàn phá mà nạn buôn bán ngà voi gây ra đối với quần thể voi. Trên xác tàu đắm, nhóm nghiên cứu quốc tế tìm thấy bằng chứng di truyền của 17 đàn voi riêng biệt. Ngày nay, chỉ có 4 đàn voi trong số đó còn sống sót ở châu Phi.
Những chiếc ngà voi được bảo quản ở vùng biển lạnh ngoài khơi Namibia tốt đến mức các nhà khoa học có thể xác định chế độ ăn của con voi, từ đó suy ra nơi chúng sống và bị săn bắn. Họ công bố phát hiện hôm 17/12 trên tạp chí Current Biology. Xác tàu đắm là một tàu buôn Bồ Đào Nha mang tên Bom Jesus, bị mất tích trên đường đến Ấn Độ năm 1533. Xác tàu được phát hiện tình cờ năm 2008 ở một mỏ kim cương ven biển, biến nó trở thành xác tàu đắm cổ nhất ở phía nam châu Phi.
Ngà voi trong khoang chỉ là một phần kho hàng quý giá bao gồm những thỏi đồng cùng tiền xu bằng vàng và bạc. Các nhà khảo cổ còn phát hiện nhiều vật dụng cá nhân và thiết bị định vị trong tàn tích của con tàu. "Có nhiều đĩa ăn tối, dao và hộp nữ trang", Ashley Coutu, nhà khảo cổ ở Đại học Oxford, cho biết. "Đây là một phát hiện đặc biệt, được bảo quản vô cùng nguyên vẹn".
Tình trạng bảo quản tootscho phép nhóm nghiên cứu quốc tế bao gồm các chuyên gia đến từ Namibia, Mỹ và Anh xác định chính xác số ngà voi đến từ bao nhiêu đàn voi. Họ kiểm tra ADN ty thể. Ty thể là trạm năng lượng của mỗi tế bào, biến đổi thức ăn thành nhiên liệu. Trong nghiên cứu này, mô hình di truyền tạo nên ty thể truyền từ mẹ sang con. "Voi sống theo gia đình mẫu hệ và chúng thường ở cùng khu vực địa lý trong suốt cuộc đời", nhà nghiên cứu Alida de Flamingh ở Đại học Illinois, Urbana-Champaign, trưởng nhóm nghiên cứu, giải thích. "Chúng tôi có thể phục dựng hệ gene ty thể hoàn chỉnh từ mẫu vật cũ".
Những mã di truyền hoàn chỉnh cho thấy ngà trên tàu buôn đến từ 17 đàn voi riêng biệt. Thông tin di truyền mới nhất về voi châu Phi ngày nay cho thấy chỉ 4 đàn voi trong số đó còn tồn tại. Mỗi chiếc ngà là một câu chuyện cuộc đời của con voi. Những gì chúng ăn tạo ra mô hình ở thành phần cấu tạo ngà trong quá trình sinh trưởng. Các nhà khoa học có thể tìm hiểu nguồn thức ăn của chúng bằng kỹ thuật phân tích đồng vị. Kết quả cho thấy những đàn voi sống ở môi trường rừng hỗn hợp. Nhóm nghiên cứu hy vọng việc kiểm tra chi tiết ngà voi cổ đại có thể giúp ích cho nỗ lực chống săn trộm ngày nay.
An Khang (Theo BBC)