Theo Ban chỉ đạo liên ngành (gồm Bộ Tư pháp, TAND Tối cao, VKSND Tối cao, Văn Phòng Quốc hội, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ, Bộ KH&ĐT), trong 15 năm qua, Việt Nam đã ban hành được hệ thống văn bản pháp luật khá lớn, nhiều hơn tổng số luật, pháp lệnh ban hành cả 40 năm trước cộng lại (tính đến tháng 6/2001 là 203 văn bản luật). Số lượng điều ước quốc tế mà Việt Nam ký kết, tham gia trong 10 năm qua bằng số lượng của 50 năm trước. Hệ thống văn bản này đã tạo khung pháp lý quan trọng để Nhà nước, chuyển từ quản lý xã hội chủ yếu bằng chính sách, nghị quyết và mệnh lệnh hành chính, sang quản lý bằng pháp luật.
Thực tế cho thấy, hệ thống pháp luật nói chung còn nhiều vấn đề bất cập. Nhiều luật còn dừng lại ở quy định khung, phải chờ văn bản hướng dẫn. Trong khi văn bản qui định cụ thể lại chậm ban hành, thậm chí hướng dẫn trái luật, làm giảm hiệu lực của luật. Khung pháp luật thiếu toàn diện, một số lĩnh vực quan trọng về kinh tế thị trường, an ninh xã hội, an ninh quốc phòng... chưa có luật điều chỉnh. Năng lực xét xử của thẩm phán hạn chế, hiệu lực của bản án còn thấp. Vai trò Nhà nước trong nền kinh tế thị trường chưa được xác định rõ, tiếp tục tình trạng Chính phủ ôm đồm nhiều việc, chưa tập trung vào chức năng quản lý vĩ mô.
Để khắc phục những bất cập trên, việc cần làm trong thời gian từ nay đến 2010 là tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN, trong đó nhấn mạnh yêu cầu thể chế hóa quyền tự do dân chủ của dân, để dân có quyền làm tất cả những gì pháp luật không cấm. Xây dựng cơ chế để hoạt động của tòa án thực sự độc lập, kèm theo khung pháp luật tố tụng rõ ràng theo hướng đề cao quyền tự quyết định của các bên trong tố tụng dân sự, tăng cường vai trò luật sư và đảm bảo tranh tụng trong tố tụng hình sự. Bên cạnh việc cải tiến quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, cơ quan làm luật sớm hoàn thiện khung pháp lý về kinh tế thị trường. Trong đó xác định rõ hơn vấn đề sở hữu tài sản, đảm bảo bình đẳng giữa chủ sở hữu nhà nước và cá nhân nhằm tạo lập đồng bộ các yếu tố của kinh tế thị trường gồm thị trường bất động sản, lao động, sở hữu trí tuệ, bảo hiểm.
Hoạt động đánh giá nhu cầu phát triển toàn diện hệ thống pháp luật Việt Nam do Chính phủ thực hiện với sự hỗ trợ của 9 nhà tài trợ quốc tế và song phương, gồm Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu Á, Chương trình Phát triển LHQ, và các cơ quan phát triển quốc tế của Thụy Điển, Đan Mạch, Pháp, Nhật bản, Australia và Canada. Dự kiến, báo cáo đánh giá sẽ trình Chính phủ duyệt trong tháng 4 này, làm cơ sở xây dựng chương trình lập pháp dài hạn để Quốc hội thông qua.
Nghĩa Nhân