Sáng 11/2, John Hurson, tài xế xe tải ở thị trấn Dungannon, hạt Tyrone, Bắc Ireland, đã thực hiện được ước nguyện của mình. Người đàn ông 53 tuổi không giấu được vẻ bồn chồn khi theo chân cán bộ xã ghé thăm 5 gia đình ở xã Thiên Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh.
Thấy trước ngôi nhà cấp bốn có cặp vợ chồng chừng 50 tuổi đứng nhìn ra cửa như đang chờ đợi, John lập tức bước vượt lên và liên tục nói xin lỗi. "Người dân quê tôi cũng rất đau buồn và phẫn nộ với thảm kịch này. Chúng tôi thấy mình có một phần trách nhiệm trước mất mát to lớn của gia đình. Tôi xin được đại diện gửi lời xin lỗi tới gia đình", John mở lời.
Ngày 23/10/2019, 39 thi thể, gồm 31 đàn ông và 8 phụ nữ, được phát hiện trong xe container đông lạnh do tài xế Maurice Robinson điều khiển, ở khu công nghiệp Grays, hạt Essex, miền đông nước Anh. Các nạn nhân được xác định đều là công dân Việt Nam nhập cư trái phép vào Anh bằng container trên phà xuất phát từ Bỉ tới cảng Purfleet ở Essex.
Cuối tháng 11 năm đó, Anh và Việt Nam phối hợp đưa toàn bộ thi thể, tro cốt của các nạn nhân về nước và bàn giao cho các gia đình. Anh đã bắt 4 nghi phạm. Việt Nam cũng bắt 11 nghi phạm liên quan đến đường dây môi giới đưa lao động sang Anh trái phép.
Vợ chồng ông Võ Nhân Quế là một trong 5 gia đình ở xã Thiên Lộc có người thân mất ở Essex. "Thằng bé là con trai duy nhất trong nhà", ông Quế nói trong nước mắt khi bắt đầu cuộc trò chuyện với John Hurson. Bàn thờ giữa nhà đặt di ảnh của cậu thiếu niên đang mỉm cười, mãi mãi dừng cuộc đời ở tuổi hai mươi.
Nỗi đau của gia đình, nhất là tiếng khóc của người mẹ khiến John đôi lúc không dám nhìn thẳng. Ông đồng ý với bố mẹ nạn nhân rằng, nên để mọi chuyện đã qua được ngủ yên, nhưng cũng giải đáp mọi câu hỏi về tiến trình xét xử.
Trước khi tạm biệt, Hurson tặng gia đình bản sao thu nhỏ của cây thánh giá Ardboe High Cross (công trình biểu tượng của hạt Tyrone, xây dựng từ thế kỷ 10) và cùng chụp ảnh với lá cờ in dòng chữ "Từ Tyrone đến Việt Nam" như biểu tượng của sự gắn kết và sẻ chia.
John Hurson đến thăm gia đình chị Nguyễn Thị Hương (ngoài cùng bên phải), vợ nạn nhân Trần Mạnh Hùng) ở thôn Hồng Tân, xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh, sáng 11/2. Ảnh: Đức Trung
Trong ngày 11/2, John Hurson đi thăm thêm 4 gia đình cùng thôn. Ở mỗi nhà, ông đều gửi quà và cúi mình trước hương linh người đã khuất.
Tại gia đình thứ hai, chị Đặng Thị Quyên nói được chút tiếng Anh. Chị thổn thức kể về người chồng tử nạn năm 30 tuổi và cuộc sống chật vật nuôi ba con của mình hiện nay. Nghe xong câu chuyện, John lặng đi. Ông bước ra hiên nhà châm điếu thuốc rồi nói: "Đúng là mức án cho những kẻ buôn người là quá nhẹ, không đủ sức răn đe".
Đầu năm 2021, Anh kết án bốn bị cáo 13-27 năm tù vì liên quan đến âm mưu buôn người dẫn đến cái chết của 39 người Việt. Tháng 1/2022, tòa án Bỉ tuyên án đối với 18 bị cáo, trong đó có kẻ chủ mưu người Việt và tháng 3/2022, tòa án Anh tuyên án 3 năm 10 tháng tù với một bị cáo khác cũng liên quan đến vụ án này.
John Hurson nói, rất muốn thăm toàn bộ 39 gia đình nạn nhân, song ông biết khó vì họ sống ở nhiều tỉnh thành miền Bắc và miền Trung. Dù vậy ông có thể cảm nhận được nỗi đau vẫn chưa nguôi trong những người ở lại.
"Đêm đó trong đầu tôi lởn vởn những di ảnh, khói hương, những khuôn mặt khắc khổ của người thân họ", ông chia sẻ và cho biết thêm cảm giác đau xót vẫn quặn lên khi nhớ lại thời điểm xảy ra thảm kịch, nghĩ về một cộng đồng nhỏ cùng gánh chịu nỗi đau quá lớn, bố mẹ mất con, vợ mất chồng, các em nhỏ mất cha.
Song cũng vì thăm hỏi được 5 gia đình, dù "mang tính đại diện" nhưng người đàn ông Bắc Ireland thấy nhẹ lòng vì cuối cùng đã thực hiện điều mình ấp ủ suốt mấy năm qua.
John Hurson tại một khách sạn ở Hà Nội, chiều 9/2. Ông mang theo biểu tượng của quê hương để tặng các gia đình nạn nhân. Ảnh: Phan Dương
John Hurson làm nghề lái xe tải chở hàng nông sản đã 30 năm. Ông nói không quen biết những người liên quan đến đường dây đưa người vào Anh bất hợp pháp. Tuy nhiên, ông thấy có trách nhiệm vì một số người bị kết án sống cách mình hơn 40 km. Ông cũng lái cùng loại xe container mà 39 nạn nhân đã trải qua giây phút cuối đời. "Rất nhiều lần khi mở cửa thùng xe để đưa hàng xuống, tôi nghĩ về tình huống họ ra đi. Ý nghĩ đó ám ảnh tôi hàng năm trời", John nói.
Khi vụ việc mới xảy ra, dư luận địa phương có vẻ thông cảm với những tài xế. John đã lên tiếng phản đối vì chắc chắn những người đó biết mình đang làm gì và họ đã kiếm được rất nhiều tiền từ việc chở người nhập lậu. Ông thể hiện rõ quan điểm bất bình trong một bài đăng trên trang cá nhân.
Sau đó, ông đã dẫn đầu cuộc vận động triển khai sổ tang dành cho 39 nạn nhân người Việt, ở hạt Tyrone thu hút hàng nghìn lời chia buồn. Ông cũng cùng nhiều người khác kêu gọi dựng bia tưởng nhớ tại hiện trường ở Essex, miền đông nước Anh. Cuốn sổ tang sau khi đi một vòng Tyrone, được gửi tới Đại sứ quán Việt Nam ở London.
Không dừng lại ở đồng cảm, lên tiếng bênh vực cho những nạn nhân và gia đình họ, thời điểm đó John đã muốn đến Việt Nam thăm hỏi các gia đình nạn nhân nhưng chuyến đi bị trì hoãn bởi đại dịch Covid-19. Ngay khi dịch được kiểm soát, ông đã lên kế hoạch cho chuyến đi.
Một người dân ở Dungannon, hạt Tyrone, Bắc Ireland, ghi sổ tang tưởng nhớ 39 nạn nhân và chia sẻ nỗi đau mất mát với gia đình họ do John Hurson khởi xướng. Ảnh: John Hurson
John Hurson thường quan tâm tới những người yếu thế. Người tài xế xe tải khoe đã ba lần chở hàng cứu trợ đến Dải Gaza cũng như cứu trợ cho những người tị nạn lẩn trốn ở cảng Calais, Pháp. Năm ngoái, ông và đồng nghiệp chạy ba chuyến chở nhu yếu phẩm đến sát biên giới Ba Lan - Ukraine hỗ trợ những người chạy trốn chiến tranh.
"Thế giới thực ra như một ngôi làng và chúng ta là những người anh em, họ hàng. Từ vũ trụ nhìn xuống bạn sẽ chỉ thấy trái đất chứ không thấy những đường biên giới", John nói.
Đức Trung - Phan Dương