Vườn dó bầu (thuộc họ Dó - Aquilaria) rộng hơn 5 ha của Công ty cổ phần trầm hương Chiên Đàn ở huyện Krông Bông được trồng vào năm 1999-2000, trên hai sườn núi.
Đây là vùng thổ nhưỡng cao, đất Feralit phát triển trên phiến thạch… kết hợp cùng nhiệt độ gió mùa nóng ẩm đặc trưng và lượng mưa ổn định. Nhờ đó, vườn cây này được đáp ứng đầy đủ các yêu cầu cần thiết để phát triển tốt với tỷ lệ tạo trầm tự nhiên cao.
Theo những công nhân lâu năm tại vườn cho biết, trước đây những người phu trầm (người đi vào rừng tìm trầm) đã nhiều lần tìm thấy trầm hương và kỳ nam ở khu vực rừng tự nhiên xung quanh vườn. Điều này cho thấy nơi đây có thổ nhưỡng phù hợp cho việc tạo trầm.
Trầm không phải là một loại cây mà là bộ phận, khu vực bị tổn thương. Ở những vết thương tự nhiên do gãy đổ, côn trùng chích... cây sẽ tiết ra mủ, kết hợp yếu tố khí hậu, thổ nhưỡng, lượng dầu này sau thời gian tích tụ thành trầm hương. Hiện nay, để tạo trầm, con người tác động vào cây, bằng cách khoan, đục, khoét chủ động hoặc bơm các loại hóa chất, vi sinh vào thân cây.
Công nhân dùng cưa cắt vào thân cây tạo vết thương. Chu vi gốc trung bình của toàn vườn gần 100 cm, những cây lớn nhất lên tới gần 200 cm. Độ cao của cây từ 8-12 m.
Sau khi cắt vết thương trên thân cây, nhân công tiến hành cấy bệnh cho cây bằng men vi sinh (đợt đầu tháng 10-12/2021; đợt hai tháng 7-11/2022). Mỗi cây được bơm men vi sinh vào 25-30 hộc (cắt) để tạo trầm. Mỗi hộc được bơm men tổng cộng 5 lần.
Sau hơn nửa năm, ở những vết cấy tạo, tinh dầu và mùi thơm bắt đầu tích tụ. Một vết cắt ở thân cây bắt đầu tạo trầm, sau nhiều tháng cắt, cấy bệnh bằng men vi sinh.
Một miếng dăm gỗ trên thân cây dó bầu đang trong quá trình tạo trầm. Theo chủ vườn, thời gian càng lâu, chất lượng trầm càng cao.
Các vết thương tạo ở mức nông trên thân cây, nên cây vẫn sống khoẻ. Nhờ men vi sinh nhiều mầm mới phát triển giúp tăng lượng trầm tạo ra và độ tích tụ tinh dầu và mùi cũng thơm hơn.
Hệ thống tưới nhằm đảm bảo độ ẩm cho vườn dó bầu.
Hệ thống camera an ninh cùng hệ thống ánh sáng được lắp đặt trong và bên ngoài vườn.
Các nhân viên bảo vệ của công ty canh chừng tại vườn cả ngày đêm. Thỉnh thoảng họ dùng ống nhòm quan sát ở những khu vực xa.
Ông Trịnh Quý Trọng, Giám đốc Công ty Cổ phần trầm hương Chiên Đàn cho biết, trước đó ông đi khắp cả nước tìm kiếm, nhưng những vườn cây lâu năm (trên 20 năm) và chưa cấy tạo hầu như không còn hoặc quy mô nhỏ lẻ, khí hậu thổ nhưỡng không phù hợp và phân bố rải rác.
Tình cờ được người giới thiệu vườn dó bầu ở huyện Krông Bông phù hợp đầy đủ các yêu cầu và tiêu chí của công ty. Ông Trọng liền mua lại khu vườn và đầu tư chăm sóc, tạo trầm suốt thời gian qua.
Vị giám đốc cho biết, hiện trên thị trường, nhiều nơi sử dụng cây dó bầu 6-8 năm tuổi, áp dụng công nghệ nhằm khai thác trầm sớm. Tại Công ty Chiên Đàn, với công nghệ cấy men vi sinh cây dó bầu phải được trồng ít nhất từ 14-15 năm trở lên. Thu hoạch trầm sau 4-5 năm cấy tạo.
"Để thời gian càng lâu thì chất lượng trầm càng tốt, tuy nhiên vì cân đối nhiều yếu tố, công ty dự kiến bắt đầu khai thác trầm hương trên câu dó bầu từ 2026", ông Trọng cho biết.
Ngọc Oanh