Thị trấn Ashland nhỏ bé ở phía bắc bang Maine, với dân số khoảng 1.200 người, được như ngày nay là nhờ những người như ông Lendell Tarr.
Tarr, 65 tuổi, là người đứng đầu bộ phận văn hóa, giải trí và thể thao ở Ashland. Ông điều hành các chương trình thể thao trong thị trấn, đưa các cầu thủ bóng chày nhỏ tuổi đến địa phương khác thi đấu.
Ông đồng thời là người dọn dẹp văn phòng thị trấn, đưa đón người cao tuổi đến nhà hàng, cắt cỏ nghĩa trang, thậm chí làm tài xế cứu thương, xe bus trường học.
Vấn đề duy nhất với thị trấn là Tarr đã đến tuổi hưu và sắp đến ngày hưởng thú điền viên. Cyr Martin, người đứng đầu thị trấn, không thể hình dung nổi sẽ tìm đâu ra ngân sách hay nhân lực để đảm nhận những phần việc mà Tarr để lại.
"Ông ấy không thể nghỉ hưu. Tôi không thể nhờ hoặc thuê ai khác cắt cỏ, lái xe bus", thị trưởng Martin, 59 tuổi, nói. Ông Martin cũng phải kiêm nhiệm cả chức cảnh sát trưởng thị trấn Ashland và thị trưởng thị trấn Washburn lân cận trong nhiều năm trời.
Ông Tarr dọn dẹp văn phòng thị trấn Ashland ở bang Maine, Mỹ. Ảnh: WSJ
Hàng loạt thị trấn trên khắp các vùng quê Mỹ đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng, gây áp lực lớn lên giới chức, khiến nhiều công chức phải kiêm nhiệm nhiều việc công, đặc biệt là những người cao tuổi.
Jessica Jimmo, 32 tuổi, là phó thư ký thị trấn Ashland, kiêm trợ lý thủ thư, lính cứu hỏa tình nguyện cho sở cứu hỏa thị trấn. Mẹ và các chị em gái của cô cũng làm tình nguyện tại sở này.
Các lao động "đa nhiệm" khác hầu như lớn hơn Jimmo cả một thế hệ, trong đó có ông Tarr, thị trưởng Martin, hay David Milligan, 56 tuổi, vừa là cảnh sát vừa là người thực thi các quy định của thị trấn.
Ở bang miền nam Texas, khoảng 2/3 thị trấn với quy mô 3.000-5.000 dân đang thiếu công chức quản lý tài chính, gần như toàn bộ các thị trấn dưới 3.000 dân để trống vị trí này, theo dữ liệu của Liên đoàn Thị trấn Texas.
Bennett Sandlin, lãnh đạo liên đoàn, cho biết những công chức khác, có thể không có kinh nghiệm trong quản lý tài chính, sẽ phải gánh phần việc này. Hậu quả là nhiều thị trấn không tiến hành kiểm toán, tăng nguy cơ sai sót trong sổ sách kế toán.
Hai cha con cùng làm tình nguyện viên tại sở cứu hỏa Ashland, bang Maine, Mỹ. Ảnh: WSJ
Dữ liệu liên bang cho thấy đội ngũ công chức ở các vùng quê Mỹ có xu hướng già hóa. Chính quyền các địa phương ở nhiều bang đang phải vật lộn tìm lao động có trình độ, hoặc trẻ tuổi, sẵn sàng làm việc hành chính tại các thị trấn nhỏ.
Theo giới chức Mỹ, họ gặp trở ngại lớn là thiếu ngân sách, nên không thể đưa ra mức thu nhập hấp dẫn để thu hút người trẻ đến làm công chức ở nông thôn. "Thanh niên giờ đây không quan tâm đến việc bắt đầu sự nghiệp ở một thị trấn nhỏ vùng quê Mỹ", lãnh đạo Liên đoàn Thị trấn Texas Bennett Sandlin nói.
Viện Nghiên cứu MissionSquare, tổ chức chuyên hỗ trợ các chính quyền địa phương trong thu hút và nuôi dưỡng đội ngũ công chức, hồi đầu năm công bố kết quả khảo sát thường niên, cho thấy nhiều địa phương đã tăng lương cho các vị trí trong chính quyền, giúp tình hình tuyển dụng bớt căng thẳng.
Khảo sát cũng chỉ ra những dấu hiệu cho thấy thị trường việc làm đang hạ nhiệt, có thể giúp giảm cạnh tranh trong tuyển dụng nhân sự khu vực công - tư.
Nhưng trong tương lai, 54% thị trấn được khảo sát bày tỏ lo ngại sẽ ghi nhận số lượng lao động thuộc thế hệ baby boomer (sinh năm 1946-1964) đồng loạt nghỉ hưu trong những năm tới. 37% chính quyền thị trấn cho biết đã phải tuyển lại những công chức đã nghỉ hưu do không tìm được người thay thế.
"Chúng tôi sẽ phải quyết liệt để thu hút thế hệ công chức tiếp theo đến làm việc ở các thị trấn của mình", Cara Woodson Welch, giám đốc điều hành Hiệp hội Nhân sự Khu vực Công, có các thị trấn thành viên được khảo sát, nói.
Lượng công chức độ tuổi 55-74 ở vùng đô thị và ngoài vùng đô thị Mỹ. Đồ họa: WSJ
Theo khảo sát của Viện MissionSquare, những thách thức trong tuyển dụng công chức ở các thị trấn nhỏ có thể làm giảm mức độ tiếp cận dịch vụ công của người dân địa phương. Những công chức này là người trực tiếp xử lý các vấn đề của người dân, từ nộp thuế, khiếu nại cho đến xin giấy phép nuôi chó.
Bang Maine đối mặt với những thách thức nghiêm trọng trước tình hình này, do có dân số già nhất cả nước, với độ tuổi trung bình khoảng 45 tuổi. Trong đó, thị trấn Limestone giáp biên giới Canada đang phải vật lộn giữ chân các công chức để duy trì dịch vụ công.
Do không có tài xế, thị trấn đã hủy dịch vụ xe cứu thương từ nhiều năm trước, rồi ký hợp đồng với dịch vụ cứu thương của thị trấn Caribou lân cận để tiết kiệm chi phí. Năm 2023, thị trấn tiếp tục đóng cửa sở cảnh sát.
Quyền thị trưởng Alan Mulherin cho hay việc mất đi những dịch vụ này đã ảnh hưởng tiêu cực đến Limestone, làm tăng số vụ lái xe quá tốc độ và tội phạm ma túy, nhưng thị trấn không có đủ ngân sách và không thể tuyển được công chức có chuyên môn để duy trì dịch vụ 24/7.
Ông Mulherin, cựu nhân viên hải quan nghỉ hưu, được bầu vào hội đồng thị trấn năm ngoái. Vài tháng sau, khi ghế thị trưởng bỏ trống, ông được đôn lên giữ vị trí này. Ông còn phải kiêm nhiệm chức thanh tra đường bộ, thanh tra y tế, thậm chí còn làm giám sát viên về kiểm soát vật nuôi ở Limestone.
"Tôi tưởng mình đã nghỉ hưu trong vui vẻ, yên bình", ông nói.
Quyền thị trưởng Limestone Alan Mulherin làm việc tại văn phòng. Ảnh: WSJ
Tại thị trấn Ashland, thị trưởng kiêm cảnh sát trưởng Martin đang lo ngại về khả năng duy trì lực lượng cảnh sát đảm bảo trị an cho địa phương. Một số cảnh sát viên đã rời đi, tới những nơi được trả lương cao hơn.
Nhưng vấn đề cấp bách hơn là tìm được người thay thế kỹ sư duy tu bảo dưỡng cầu đường đang chuẩn bị nghỉ hưu. Đến nay, các nhân viên chính quyền thị trấn đang phải thay nhau kiểm tra, sửa chữa đoạn đường đi qua thị trấn.
"Cách đó giúp chúng tôi duy trì công việc của mình", Sherri Calhoun, giáo viên kiêm cố vấn hội đồng thị trấn, nói.
Đức Trung (Theo WSJ)