Là vua thứ hai của triều Nguyễn, vua Minh Mạng (năm 1820-1841) quyết liệt ngăn chặn các tệ nạn xã hội như đánh bạc, mại dâm, hút thuốc phiện.
Bộ sử triều Nguyễn Đại Nam Thực lục (tập XXI) ghi lại dụ của vua Minh Mạng với Bộ Hình như sau: Người hút thuốc phiện sẽ bỏ công việc, mất hết tài sản, tổn hại sức khỏe nhưng chỉ hại cho bản thân và gia đình của họ thôi. Còn người nấu thuốc phiện với mưu đồ lợi lớn, tính ra tội nặng hơn nhiều.
Theo lời dụ này, Bộ Hình đề nghị quan lại, người dân ai hút trộm thuốc phiện mà tang vật từ một cân (đơn vị cân ta xưa, tương đương 0,4 kg) trở xuống đều bị phạt 100 trượng, đi đày 3.000 dặm (trên 1.300 km). Tang vật từ một cân trở lên thì xử giảo giam hậu (án treo cổ nhưng được giam lại, chưa thi hành án) và tịch thu gia sản.
Người trong gia đình nếu biết con em hút thuốc phiện mà không ngăn cấm hoặc hàng xóm ở gần kề biết mà không báo, đều bị phạt 100 trượng. Ai cáo giác đúng, quan bắt được tang vật đều có thưởng.
Người nấu thuốc phiện để bán và tàng trữ, nếu tang vật dưới một cân sẽ bị phạt sung công, đày đi biên giới. Tang vật từ một cân trở lên bị xử giảo giam hậu, tịch biên gia sản sung công.
Để ngăn chặn nguồn thuốc phiện từ tàu buôn nước ngoài chuyên chở vào, triều đình nhà Nguyễn cũng có quy định cụ thể. Khi thuyền buôn đến neo đậu tại cửa biển, đầu tiên quan coi đồn cửa biển sẽ xuống kiểm tra, thông báo những điều cấm và yêu cầu ký bản cam kết khắt khe. Theo đó, ai mang thuốc phiện mà mang ra nộp ngay thì được miễn tội.
Nếu nhà chức trách thu được tang vật từ một cân trở xuống, chủ thuyền bị xử giảo giam hậu, từ một cân trở lên xử giảo lập quyết (xử thắt cổ chết ngay). Thuyền và hàng hóa phạm pháp đều bị tịch thu sung công. Người cùng thuyền biết mà không báo sẽ bị đánh 100 trượng, tù 3 năm.
Mức thưởng với người cáo giác đúng sự thực với các vụ buôn thuốc phiện từ tàu ngoại quốc cao hơn so với tố giác các vụ buôn trong nước. Pháp luật của triều Nguyễn cũng quy định, ai vì ăn tiền mà không tố cáo thì tùy theo số lượng tang vật mà bị định tội.
Với nhiều biện pháp nghiêm minh nhằm ngăn chặn tệ hút thuốc phiện nói riêng cũng như các tệ nạn xã hội nói chung, Minh Mạng là vị vua đi đầu trong việc giữ nghiêm kỷ cương phép nước của triều nhà Nguyễn.