Vua hề chèo Mạnh Tuấn qua đời

Trong bóng đêm dày đặc, hề mồi tay giơ đuốc, run run cầm tờ thư của Trần Phương, cất giọng ngâm đẫm nước mắt xót xa cho thân phận nàng Súy Vân và sự bạc bẽo nhân tình thế thái... Vai hề trên cùng vai hề mồi trong Lưu Bình ... của ông không cù cười nhạt nhẽo mà chứa đựng ý nghĩa xã hội sâu sắc. Đó là tiếng cười toát lên từ những thân phận thấp hèn nhưng từng trải và đầy hiểu biết, xót xa với cuộc đời. Bản lĩnh và tài năng nghệ sĩ nơi ông được thăng hoa trong các vai hề bởi ông nắm vững cung cách hài hước hóa cuộc đời của chèo và diễn xuất đầy thông minh, táo bạo.

Sinh năm 1929 tại thôn Sơn, xã Hạp Lĩnh, Tiên Du (Bắc Ninh) trong một gia đình đông con, nghèo khó. Mẹ mất khi Mạnh Tuấn chưa đầy 3 tháng tuổi. Lên 8, Mạnh Tuấn đã phải đi ở đợ nuôi thân, lúc nào cũng nơm nớp sợ đòn roi. Mê chèo, muốn đi xem, cậu bé thường phải trốn nhà chủ, đến khuya về, không dám gọi cửa, rúc vào đống rơm mà ngủ. Cách mạng tháng Tám, rồi toàn quốc kháng chiến, bộ đội về làng, chàng trai trẻ trốn nhà đi văn công phục vụ chiến trường.

Hình hài gày gò, nhỏ thó. Giọng hát không mấy đặc sắc nên khi bước chân vào nghề (năm 1952), Mạnh Tuấn chỉ được phân công việc bảo quản đạo cụ cho đoàn. Chàng trai trẻ này thường không được giao các vai kép nền, kép chính trong vở. Tuy nhiên anh vẫn âm thầm tự học đánh trống, tự tập các vai mình thích. Nhờ những danh hề bậc thầy như Năm Ngũ, Tư Liên dìu dắt, con đường nghệ thuật dần mở ra trước mắt bắt đầu từ một vai phụ trong Tấm Điền. Năm 1988, Công ty Dihavina sản xuất một lúc 20.000 băng cassette với các trích đoạn của hề chèo Mạnh Tuấn đã nhanh chóng bán hết sạch.

Cái duyên sân khấu trời cho, sự cộng hưởng của Thanh và Sắc cùng việc tập luyện nghiêm túc đã giúp ông đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật biểu diễn hài hước trên sân khấu chèo. Có vở ông đảm nhận cả ba vai: cụ Mãng, thầy bói, sư cụ chạy đàn (Quan Âm Thị Kính). Các vai cụ Sửu (Con trâu hai nhà), hề Thìn (Tấm Cám), anh Đường (Máu chúng ta đã chảy), anh Phởn (Đường đi đôi ngả), anh Tích (Vẹn cả đôi đường), hề Ngự (Lọ nước thần)... thu hút người xem bởi lối diễn dí dỏm, duyên dáng đậm chất truyền thống nhưng lại rất hiện đại qua sự biểu cảm, tiết tấu, ý thức điều độ.

Hiền Hòa

×