Esipenko (Elo 2.677) cầm quân trắng, dùng biến thể khai cuộc mạo hiểm trước Carlsen (2.862), với nước đẩy tốt g4 chống lại Phòng thủ Sicilia. Anh thí tốt đó, để mở nửa cột g, tạo thế tấn công chủ động. Để phòng thủ cột g, Carlsen phải đẩy tốt g7-g6, dẫn tới hở đường chéo lớn a1-h8. Esipenko khai thác điểm yếu này bằng nước thí mã đẹp mắt.
Thế cờ sau 16...Nc6. Đen hơn một tốt, nhưng lộ nhiều điểm yếu như xe h8, tốt d6 hay mã c6. Trắng có tới hai phương án thí mã vào tốt b5. Esipenko chọn 17.Ncxb5.
Sau khi đổi tiếp mã ở c6, Esipenko đi hậu c3 để bắt nước đôi, tượng c6 hoặc xe h8. Carlsen chọn mất tượng để nhập thành.
Thế cờ sau 20.Qxc6. Hai bên tương đồng quân số, nhưng Đen lộ nhiều điểm yếu như tốt b5 và d6 không được bảo vệ, hay cột g yếu.
Nhận thấy thế cờ yếu và bị động, Carlsen tìm cách thí tốt, sau đó thí mã để tìm cách tấn công thành. Nhưng, Esipenko không vội vàng bắt mã đen, mà đi những nước giống máy tính đề xuất, để phòng thủ. Chỉ đến khi đảm bảo Đen không còn cơ hội phản công, kỳ thủ Nga mới bắt mã và đẩy tốt xuống hàng bảy dọa phong cấp. Carlsen xin thua sau 38 nước cờ.
Diễn biến ván đấu.
Esipenko trở thành kỳ thủ trẻ nhất thắng Carlsen ở một ván cờ tiêu chuẩn, kể từ khi anh trở thành Vua cờ năm 2013. Ván này cũng là bất ngờ lớn nhất tại siêu giải Tata Steel, kể từ khi Anish Giri ở tuổi 16 hạ gục Carlsen năm 2011 chỉ sau 22 nước cờ. Kỳ thủ trẻ nhất từng thắng đương kim Vua cờ vẫn thuộc về Teimour Radjabov ở tuổi 16 thắng Garry Kasparov năm 2003.
Esipenko tỏ ra lạnh lùng, không lộ chút cảm xúc nào trong ván đấu. Chỉ đến khi cầm chắc chiến thắng, kỳ thủ Nga mới ôm mặt, dường như không thể tin nổi. Sau ván đấu, anh nán lại trên ghế, liên tục thở phào và cười tươi khi nói chuyện với trọng tài.
Esipenko từng vô địch U16 châu Âu và thế giới năm 2017. Một năm sau, anh được phong Đại kiện tướng. Trước giải này, Esipenko nói rằng thần tượng của anh chính là Carlsen. Anh háo hức đấu trí với thần tượng, nhưng có lẽ anh không ngờ lại thắng. "Tôi hạnh phúc và không biết nói gì hơn nữa", kỳ thủ 18 tuổi nói. "Hôm nay là một trong những ngày hạnh phúc nhất cuộc đời tôi".
Esipenko (trái) trở thành cầu thủ tuổi teen đầu tiên hạ Carlsen kể từ năm 2011. Ảnh: TataSteel
Esipenko chơi xuất sắc, nhưng Carlsen cũng có ngày thi đấu đáng quên. Kể từ khi chuỗi 125 ván bất bại của anh bị Jan-Krzysztof Duda chặn lại hôm 10/10/2020, Carlsen đã thua thêm hai ván nữa. Vua cờ Na Uy rơi xuống thứ tám trong 14 kỳ thủ dự Tata Steel. Anh vẫn viết lên Twitter sau trận, với phong cách châm biếm bản thân: "Tôi đã có trải nghiệm tồi tệ ở phòng thi đấu hôm nay. Tôi cảm thấy bị chiếc tăm bông nhét vào mũi, đẩy sâu tới tận não của tôi, rất đau đớn. Kết quả xét nghiệm Covid-19 sau trận đấu không tệ như thế".
Trong ngày sức trẻ lên ngôi ở Tata Steel, kỳ thủ 17 tuổi Alireza Firouzja (2.749) cũng thắng Pentala Harikrishna (2.732) để độc chiếm đỉnh bảng với 5,5 điểm. Còn Esipenko đứng thứ tư với năm điểm.
Tata Steel 2021 diễn ra tại Wijk aan Zee, Hà Lan từ 15/1 đến 31/1. 14 kỳ thủ với Elo trung bình 2.725 đánh 13 ván cờ tiêu chuẩn, vòng tròn một lượt. Đây là siêu giải mời thứ hai kể từ khi Covid-19 bùng phát, sau Norway Chess tháng 10/2020 - khi Carlsen vô địch. Với bốn điểm qua tám ván Tata Steel, cơ hội vô địch của Carlsen coi như không còn. Anh sẽ gặp thêm một kỳ thủ Elo dưới 2.700 ở ván chín - Nils Grandelius (2663)
Xuân Bình