Đêm 29/10/1964, Allan Kuhn ( 26 tuổi, chuyên gia lặn) và Jack Murphy (27 tuổi, nhà vô địch lướt sóng kiêm nghệ sĩ vĩ cầm) lẻn vào khuôn viên Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở New York City, còn đồng phạm Roger Clark (29 tuổi, nhân viên cứu hộ bãi biển) lái xe vòng quanh để cảnh giới.
Trước đó, Murphy đã thăm dò bảo tàng và phát hiện hệ thống an ninh tại đây lỏng lẻo đến gần như không tồn tại.
Trèo qua hàng rào vào sân trong, bộ đôi tiếp tục trèo lên cầu thang thoát hiểm để buộc một sợi dây thừng vào cây cột ngay phía trên cửa sổ tầng bốn của sảnh trưng bày đá quý và khoáng vật. Bám vào dây thừng, một trong hai đu người đến cửa sổ hé mở và dùng chân hạ khung cửa xuống, vào được bên trong.
Kuhn và Murphy sử dụng máy cắt kính và băng keo để phá vỡ ba tủ trưng bày, sau đó dùng chổi gạt nước để thu thập 24 viên đá quý. Chiến lợi phẩm của họ bao gồm viên Star of India màu xanh sữa (viên sapphire lớn nhất thế giới, nặng 563,35 carat); viên DeLong Star Ruby màu đỏ (nặng 100,32 carat và được coi là hoàn hảo nhất thế giới); và viên Midnight Star màu xanh tím (viên sapphire đen lớn nhất, nặng 116 carat).
Sợ rằng đã kích hoạt báo động, bộ đôi nhanh chóng quay trở lại đường phố và bắt taxi riêng để tẩu thoát.
Những viên đá quý bị đánh cắp, bao gồm Star of India (bìa phải). Ảnh: Nytimes
Sơ hở khó tin của bảo tàng
Giữa những năm 1960 là thời kỳ hoàng kim của nạn trộm trang sức. Năm 1963, trung bình cứ 32 giây lại có một vụ trộm đá quý ở Mỹ, gây thiệt hại 41 triệu USD. Nhiều thương gia sẵn sàng nấu chảy các khung kim loại quý thành những khối, thỏi có thể bán được; cắt nhỏ những viên đá quý dễ bị nhận dạng để xóa dấu vết, sau đó trộn lẫn hàng bị đánh cắp và hàng hợp pháp.
James A. Oliver - Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, đang đi nhổ răng khi vụ trộm được phát hiện. Trả lời báo chí, Oliver thừa nhận an ninh "không tốt".
Nhân viên bảo tàng giải thích thêm rằng chuông báo trộm của tủ trưng bày đã hết pin trong nhiều tháng. Phần trên của tất cả 19 cửa sổ bên ngoài của sảnh trưng bày đá quý đều được mở khoảng 5 cm qua đêm để thông gió, và không cửa sổ nào có chuông báo trộm. Sau nhiều năm không có chuyện gì bất trắc xảy ra, nhân viên bảo vệ cũng không cần trông coi phòng đá quý qua đêm.
Những người giữ sổ sách của bảo tàng định giá những món đồ trang sức bị đánh cắp là 410.000 USD (khoảng 4 triệu USD ngày nay). Chúng vô giá về mặt lịch sử, nhưng vì phí bảo hiểm quá cao nên không có món nào được bảo hiểm.
Các thám tử đội chống trộm không tìm thấy dấu vân tay nào tại hiện trường. Nhà chức trách tin rằng họ đang truy đuổi những kẻ nghiệp dư đã lấy những viên đá lớn và được trưng bày nổi bật trong khi bỏ qua những viên đá trong suốt dễ tiêu thụ hơn.
James A. Oliver, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, kiểm tra thiệt hại trong sảnh trưng bày. Ảnh: Nytimes
Lộ diện
Thực tế, Kuhn đã lên kế hoạch chuyển những viên đá lớn nhất cho một người bạn phi công để nhanh chóng chuyển đến Viễn Đông và bán lại cho những nhà sưu tập nước ngoài giàu có ẩn danh.
Vụ trộm đá quý đã được Kuhn, Murphy và Clark lên kế hoạch trước và thực hiện thành công, nhưng vẫn thiếu sự cẩn trọng.
Chỉ hai ngày sau vụ trộm, một cảnh sát chìm nhận được manh mối từ một người cung cấp thông tin đã tham dự bữa tiệc do bộ ba tổ chức tại khách sạn Cambridge House, cách Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên chỉ một đoạn đi bộ ngắn. "Tôi nghĩ là tôi có tin cho anh. Có 3 gã ở trên lầu... vung tiền như nước, như thể in được tiền ấy", nguồn tin nói.
Sau khi có lệnh khám xét, các thám tử lên phòng 1803, một căn hộ ba phòng ngủ có giá thuê 525 USD/tháng, và tìm thấy cần sa, sơ đồ mặt bằng của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, những cuốn sách về đá quý, công cụ phạm tội và giày thể thao với vụn thủy tinh mắc trong đế.
Clark bị bắt tại khách sạn. Khi bị thẩm vấn, anh ta nhanh chóng thú nhận và tiết lộ rằng bộ đôi Murphy - Kuhn đã bay đến Miami ngay ngày hôm sau vụ trộm. Những viên đá quý được lén giấu trong túi du lịch của Janet Florkiewicz, 19 tuổi, cô gái Kuhn cặp kè tại khách sạn.
Sau đó, bộ đôi này bị đặc vụ FBI bắt giữ để áp giải về New York. Dù vụ trộm gần như đã được giải quyết, song vở kịch mới chỉ bắt đầu.
Allan Kuhn (trái) và Jack Murphy, cùng mặc vest sẫm màu, bị các thám tử còng tay, áp giải từ Miami xuống Sân bay Quốc tế Kennedy. Ảnh: Nytimes
Chính quyền tạm giam các nghi phạm, nhưng không lâu. Thẩm phán chủ tọa phiên tòa ở New York coi lập luận của bên công tố là không vững chắc và đặt mức tiền bảo lãnh thấp. Sau khi nộp bảo lãnh, cả ba bay đến Miami.
Ngày 1/12/1964, một tòa án ở Miami bác bỏ các cáo buộc liên bang vì những viên đá hiện đã mất tích, nghi phạm phủ nhận tội và không có nhân chứng nào. Mọi nỗ lực của công tố viên nhằm tăng tiền bảo lãnh cho các bị cáo đều thất bại.
Ngày 13/12, bạn gái lâu năm của Murphy, Bonnie Sutera, 22 tuổi, tự tử trong một căn hộ ở ngoại ô Miami sau khi nghe tin Murphy có tình yêu mới. Ngày 2/1/1965, cảnh sát phát hiện Murphy và Clark trên chiếc xe được đăng ký dưới tên Sutera, rượt đuổi khoảng 1,6 km và bắt cả hai vì tội trộm xe.
Murphy và Clark nộp tiền bảo lãnh 1.000 USD, kịp lúc bay đến phiên điều trần ở New York, không biết rằng một cái bẫy đang chờ họ.
Khi tìm kiếm hồ sơ về các vụ trộm trang sức chưa được giải quyết, cảnh sát có một khám phá giá trị. Ngay sau khi phiên điều trần về vụ trộm Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên bị hoãn, Kuhn, Murphy và Clark bị buộc tội cướp trang sức và đánh đập bằng súng lục đối với nữ diễn viên Eva Gabor vào ngày 4/1/1964. Với mức tiền bảo lãnh được nâng lên 100.000 USD, Kuhn, Murphy và Clark đổi thái độ, sẵn sàng đàm phán.
Lúc này, trợ lý ủy viên công tố Maurice Nadjari phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan. Những nghi phạm đã bị tạm giam, nhưng ông cần sự hợp tác của họ để thu hồi tang vật, song ông không thể yêu cầu thẩm phán giảm thời gian giam giữ.
Kuhn được đưa ra khỏi phòng giam để đàm phán với Nadjari cùng ba thám tử New York mặc thường phục. Kuhn nói rằng có thể thu hồi tất cả số đá quý, với điều kiện anh ta đến Miami một mình. "Không đời nào anh được đi đâu một mình", Nadjari quả quyết.
Tuy nhiên, với hy vọng nhanh chóng thu hồi tang vật, và tin rằng Kuhn không thể chạy trốn với ba cảnh sát theo sát, Nadjari đã đánh cược vào một chuyến đi bí mật đến Miami.
Nhiệm vụ biến thành 'cơn ác mộng'
Kể từ khi ra sân bay ngày 5/1/1965, Nadjari liên tục phải che giấu Kuhn, trốn tránh truyền thông đeo bám, sau đó chấp nhận thuê một chiếc Cadillac mui trần màu đỏ cho Kuhn. Cả nhóm di chuyển qua hơn chục khách sạn trong khi Kuhn liên hệ với các đối tác. Kuhn đưa ra những lý do phức tạp cho sự chậm trễ, cùng những lời bóng gió về việc hối lộ. Nadjari từng gọi điện cho sếp, Ủy viên công tố quận Frank S. Hogan và nhận được lời khuyên: "Nếu anh lấy được trang sức, hãy quay lại. Nếu không, hãy đến Argentina".
Cuối cùng, một cuộc điện thoại đã cung cấp chỉ dẫn đến chìa khóa của tủ đồ tại bến xe buýt Northeast Miami Trailways. Thám tử tìm thấy hai túi da lộn đẫm nước, manh mối cho thấy những viên đá quý đã được cất giấu dưới nước. Bên trong chỉ có chín viên đá: Star of India, Midnight Star, 5 viên ngọc lục bảo và 2 viên ngọc xanh biển. Không có viên DeLong Star Ruby hay những viên đá nhỏ hơn khác.
Khi thời gian ngày càng gấp rút, Nadjari phải lựa chọn "cắt lỗ", từ bỏ chiếc Cadillac để lén đến sân bay với một người bảo lãnh ở địa phương. Khi lên chuyến bay về New York, Nadjari nhét những chiếc túi ướt chứa đá quý vào một túi chống say máy bay, luôn giữ bên mình.
Ngày 6/4/1965, hai tháng sau khi nhận tội trộm Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, Kuhn, Murphy và Clark đều bị kết án 3 năm tù tại New York. Vụ án Eva Gabor bị hủy bỏ sau khi nữ diễn viên từ chối làm chứng.
Vài ngày sau khi tuyên án, viên Star of India trở lại phòng triển lãm, lần này được bảo quản trong tủ kính dày đặt ở tầng chính của bảo tàng. Tối đến, nó sẽ được chuyển vào két sắt màu đen nặng hai tấn.
Tháng 9/1965, viên Ruby DeLong Star được triệu phú bảo hiểm John D. MacArthur chuộc lại với giá 25.000 USD. Sau khi đàm phán riêng với một kẻ buôn bán đồ ăn cắp ở Florida, MacArthur đã tìm thấy viên đá trong một buồng điện thoại gần Palm Beach. Sau vụ việc, Duncan Pearson, 34 tuổi, một người bạn ở Miami của bộ ba tội phạm, bị kết tội giấu viên đá quý.
Với sự trở lại của Ruby DeLong Star, 10 trong số 24 viên đá quý có giá trị nhất đã được đưa trở lại bảo tàng. Phần còn lại không bao giờ được tìm thấy.
Sau khi được tự do, Murphy tiếp tục nhận hai án tù chung thân cộng thêm 20 năm tù cho hai tội giết người và một tội cướp có vũ trang bất thành. Tuy nhiên, anh ta được ân xá vào năm 1986 vì cải tạo tốt.
Vụ trộm đá quý lớn nhất lịch sử New York được tái hiện trong bộ phim điện ảnh Murph the Surf, hay còn được biết đến với tên Live a Little, Steal a Lot, ra mắt năm 1975.
Tuệ Anh (Theo SmithsonianMag)