Từ tháng 9/1986 đến tháng 4/1991, ít nhất 10 phụ nữ bị cưỡng hiếp, sát hại trong vụ sát nhân hàng loạt đầu tiên được ghi nhận ở Hàn Quốc. Các nạn nhân - từ 14 đến 71 tuổi, phát hiện ở ngoại ô tỉnh Gyeonggi, đều bị giết bằng cách siết cổ với quần áo của chính mình. Dư luận sục sôi với mức độ tàn bạo của sự việc. Hơn hai triệu cảnh sát được điều động phá án - kỷ lục nước này, theo Yonhap. Số nghi phạm lên đến 21.280 người. Tuy nhiên, cảnh sát không thể xác định hung thủ suốt nhiều năm.
Tháng 9 năm nay, cảnh sát tỉnh Gyeonggi Nambu (Hàn Quốc) xác định nghi phạm tên Lee Chun-jae, 56 tuổi - có ADN trùng mẫu từ quần lót của ít nhất hai nạn nhân. Lee đang thụ án tù do hiếp dâm và giết em dâu vào năm 1994. Tuy nhiên, người này phủ nhận cáo buộc và cảnh sát cho biết tiếp tục thẩm vấn. Yonhap nhận định cuộc điều tra sẽ kéo dài nếu hắn không thú nhận. Ngoài ra, Lee sẽ không bị truy tố do vụ án hết hạn xét xử từ năm 2006.
Bản phác thảo nghi phạm. Ảnh: Yonhap.
Sự kiện thành đề tài khai thác cho màn bạc và truyền hình. Theo Asian Hobbyist, có năm tác phẩm dựa trên hoặc lấy cảm hứng từ vụ án, chưa tính các phim remake từ chúng. Nổi tiếng nhất là Memories of Murder (Hồi ức kẻ sát nhân, 2003) - phim điện ảnh của đạo diễn Bong Joon-ho.
Câu chuyện xoay quanh cuộc điều tra của cảnh sát Park (Song Kang-ho đóng) và Seo (Kim Sang-kyung). Vốn công tác tỉnh lẻ, Park bị choáng ngợp trước nhiều thông tin hỗn loạn. Anh cho rằng có thể nhận diện nghi phạm bằng ánh mắt nhưng không có kết quả. Trong khi đó, Seo là điều tra viên từ Seoul, tiếp cận bài bản hơn nhưng cũng thất bại. Vụ án kéo dài khiến các cảnh sát viên căng thẳng, bộc lộ mặt tối của chính họ.
Cảnh cuối "Memories of Murders". Nguồn: Youtube.
Memories of Murder được khen vì góc nhìn đa chiều, diễn xuất tốt, được chiếu ở LHP Cannes (Pháp). Ngoài nội dung phá án, Bong còn nâng tầm phim nhờ mô tả sự thô bạo của cảnh sát, sự rối trí của con người lúc bế tắc. Tác phẩm không khẳng định kẻ sát nhân là ai, đồng thời có cái kết gây suy ngẫm về tương quan giữa người hành pháp và kẻ xấu.
90% giới phê bình chấm phim tích cực trên Rotten Tomatoes. New York Times chấm điểm 4,5/5, nói Memories of Murder hay hơn nhiều phim kịch tính cùng năm của Hollywood. Tác phẩm giúp Bong được công nhận tài năng, thăng tiến trong làng phim Hàn Quốc. Năm nay, anh gây tiếng vang lớn khi thắng giải Cành Cọ Vàng ở LHP Cannes (Pháp) với Parasite.
Về độ sát thực với vụ án, Memories of Murder tái hiện khá sát nhiều tình huống, như việc nạn nhân bị trói bằng đồ lót, cảnh sát Hàn Quốc chưa đủ khả năng xét nghiệm sự trùng khớp ADN nên phải gửi ra nước ngoài.
Một số nhà làm phim khác dùng vụ án làm cảm hứng cho câu chuyện hư cấu. Series Gap-dong (2014) đặt tình huống một nghi phạm tự sát do bị gây áp lực. Con trai anh (Yoon Sang-hyun đóng) trở thành cảnh sát và quyết minh oan cho bố, tìm ra hung thủ thật. Diễn xuất của tài tử Lee Joon trong vai kẻ tâm thần có IQ 150 được nhiều người khen.
Trong "Gap-dong", Lee Joon hóa thân kẻ xem ác nhân năm xưa là thần tượng. Ảnh: TvN.
Confession of Murder (2012) xoay quanh viên cảnh sát bị ám ảnh do vụ án chưa phá 15 năm trước. Một ngày nọ, anh quay lại điều tra khi có người xuất bản sách I Am the Murderer, tự nhận tội. Phim thắng mục "Đạo diễn mới xuất sắc" ở giải Grand Bell, thu 18 triệu USD và được Nhật, Ấn Độ làm lại.
Một phần series ăn khách Signal (2016) dựa trên vụ sát nhân. Tác phẩm đặt giả thuyết một cảnh sát năm 2000 liên lạc được với một sĩ quan năm 2015, qua đó có kiến thức và kỹ năng để phá án. Signal được xem là một trong các loạt phim hình sự hay nhất mọi thời của Hàn Quốc, thắng ba hạng mục ở Baeksang Arts Awards, trong đó có giải "Series phim xuất sắc". Người Nhật làm lại loạt phim, phát hành năm 2018.
Cũng khai thác yếu tố siêu nhiên là series Tunnel (2017). Trong phim, vào năm 1986, cảnh sát Park (Choi Jin-hyuk đóng) đuổi theo nghi phạm vào một đường hầm. Ra khỏi đó, anh thấy mình đang ở năm 2016 còn hung thủ lại tiếp tục giết người. Park hợp tác với cảnh sát hiện đại và một giáo sư tâm lý tội phạm để truy bắt hắn.
Sau khi nghi phạm được xác định, trên các trang Daum, Hancinema, khán giả bàn luận về hắn và xem lại những tác phẩm này. Một số người mong các nhà làm phim viết lại cái kết hoặc làm series khác - nói rõ thủ phạm phải trả giá, dù biết thời hạn khởi tố hết từ lâu.
Ân Nguyễn