Vũ 'Nhôm' gây thiệt hại thế nào khi thâu tóm 7 lô đất công sản?

Sau ba ngày xét xử, chiều nay, TAND Cấp cao tại Hà Nội sẽ tuyên án phúc thẩm với Phan Văn Anh Vũ (Vũ "Nhôm", cựu phó phòng tình báo, chủ tịch công ty Bắc Nam 79 và Nova Bắc Nam 79), hai cựu thứ trưởng Bộ Công an và hai cựu cán bộ công an.

Một ngày trước đó, cho rằng 5 bị cáo phạm tội thuộc trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, gây thất thoát tài sản nhà nước, VKSND Cấp cao tại Hà Nội khi luận tội đã đề nghị tòa phúc thẩm bác kháng cáo, giữ nguyên mức án sơ thẩm. Cụ thể, ông Bùi Văn Thành (cựu thứ trưởng Bộ Công an) bị phạt 30 tháng tù, ông Trần Việt Tân (cựu thứ trưởng Bộ Công an) 36 tháng tù cùng về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Vũ "Nhôm" bị phạt 15 năm tù, Phan Hữu Tuấn (cựu phó tổng cục trưởng Tổng cục V) 5 năm tù, Nguyễn Hữu Bách (cựu lãnh đạo Cục B61, Tổng cục V) 5 năm tù về tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Một trong những vấn đề còn gây tranh cãi trước giờ tuyên án là thiệt hại của nhà nước do hành vi phạm tội của Vũ "Nhôm" khi thâu tóm 7 lô nhà đất tại Đà Nẵng, TP HCM là bao nhiêu?

Trong cáo trạng của VKSND Tối cao nêu tại phiên tòa sơ thẩm, từ năm 2009 đến 2016, trên cơ sở đề xuất của bị cáo Vũ, ông Nguyễn Hữu Bách đã tham mưu để Phan Hữu Tuấn duyệt, ký phát hành hoặc ký nháy trình lãnh đạo Bộ Công an ký nhiều văn bản gửi UBND Đà Nẵng, TP HCM và một số cơ quan, đơn vị.

Các văn bản này đã tạo điều kiện cho Công ty Xây dựng Bắc Nam 79 và Công ty Nova Bắc Nam 79 của Vũ "Nhôm" (với danh nghĩa tổ chức bình phong của Tổng cục V) được nhận quyền sử dụng đất và tài sản trên đất không qua đấu giá, xin giảm giá, giảm hệ số sinh lợi và một số ưu đãi khác... tại 7 nhà, đất công sản, dự án bất động sản. Tổng diện tích 6.700 m2 nhà và 26.700 m2 đất.

VKS cho rằng hành vi của bị cáo Vũ với sự giúp sức của các ông Nguyễn Hữu Bách và Phan Hữu Tuấn đã gây thiệt hại cho nhà nước gần 1.160 tỷ đồng. Con số này được tính bằng cách định giá các bất động sản trên ở thời điểm khởi tố vụ án (ngày 7/2/2018). Sau đó, thiệt hại của nhà nước được tính bằng cách lấy giá trị đất, giá trị cho thuê ở thời điểm vừa nêu trừ đi số tiền thực mà hai công ty Vũ bỏ ra mua, thuê.

Tuy nhiên, bản án sơ thẩm của TAND Hà Nội tuyên ngày 30/1 nhận định thiệt hại là hơn 135 tỷ đồng. Tòa cho hay cơ quan điều tra đã yêu cầu định giá tài sản tại thời điểm hành vi phạm tội và thời điểm khởi tố vụ án. Tại phiên tòa, luật sư bào chữa cho các bị cáo đều cho rằng giá trị tài sản phải được xác định tại thời điểm hành vi phạm tội. Trong kết luận điều tra, cáo trạng xác định giá trị tài sản tại thời điểm khởi tố vụ án là không có cơ sở. "HĐXX nhận thấy, tài sản của nhà nước bị thiệt hại ngay tại thời điểm các bị cáo thực hiện hành vi phạm tội nên hậu quả của vụ án phải được xác định tại thời điểm tài sản bị xâm phạm", bản án sơ thẩm nêu.

Nội dung này bị Viện trưởng VKSND Hà Nội kháng nghị, cho rằng kết quả điều tra xác định Vũ "Nhôm" và đồng phạm đã lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ để được nhận 7 dự án nhà, đất công sản ở TP HCM và Đà Nẵng không qua đấu giá, hưởng các ưu đãi trái quy định pháp luật. 

Tính đến thời điểm khởi tố, tại các dự án này, Vũ "Nhôm" trực tiếp quản lý, sử dụng và hưởng lợi. Như vậy trong thời gian đó nhà nước đã mất đi quyền quản lý, khai thác sử dụng các tài sản công. Hành vi của Vũ "Nhôm" cùng đồng phạm không phải là chiếm đoạt mà là gây thiệt hại cho Nhà nước vì vụ lợi. Hành vi đó được kéo dài từ thời điểm được giao tài sản đến khi bị khởi tố.

Thiệt hại của vụ án vì thế phải được tính tại thời điểm khởi tố và là gần 1.160 tỷ đồng mới phù hợp với thực tế. Việc bản án sơ thẩm chỉ tính thiệt hại tại thời điểm giao đất với số tiền hơn 135 tỷ đồng là "chưa đánh giá đúng bản chất vụ án" cũng như hậu quả các bị cáo gây ra cho Nhà nước, xã hội.

Kháng nghị đề nghị xác định lại thiệt hại của Nhà nước tại 7 dự án, theo hướng số tiền bị thiệt hại là 1.160 tỷ đồng, chứ không phải 135 tỷ đồng.

Trước việc "lệch" nhau giữa các con số thiệt hại, ngày 12/6 nêu quan điểm giải quyết vụ án tại phiên phúc thẩm, VKSND Cấp cao tại Hà Nội cho rằng, việc chỉ tính giá trị thiệt hại tại thời điểm phạm tội như tòa cấp sơ thẩm áp dụng là "chưa đánh giá đúng bản chất của vụ án", chưa xác định đầy đủ hậu quả. 

VKSND Cấp cao tại Hà Nội tiếp tục khẳng định, bị cáo Vũ "Nhôm" phải chịu trách nhiệm với thiệt hại 1.160 tỷ đồng đã gây ra cho nhà nước; đề nghị TAND Cấp cao tại Hà Nội chấp nhận và xác định thiệt hại tài sản là con số này.

Còn Vũ "Nhôm" trong các phiên tòa đều khẳng định không thâu tóm 7 lô đất công sản như cáo buộc. Việc chuyển nhượng là thuận mua vừa bán, theo đúng quy định. "Anh bán tôi mua, anh bán phương thức nào tôi mua phương thức đó", Vũ tranh luận và cho rằng quyết định bán hay không, bán thế nào với 7 dự án nhà, đất công sản là do bên bán - tức các cơ quan nhà nước được giao quản lý công sản.

Theo bị cáo Vũ, nếu bên bán không đấu giá mà bên mua yêu cầu họ đấu giá mới mua thì "là điên". Vì vậy, việc tòa quy kết bị cáo gây thất thoát hơn 1.000 tỷ đồng là không đúng. Vũ là bên đi mua, thuê nên không thể gây ra thiệt hại; dù là con số 1.160 hay 135 tỷ đồng thì trách nhiệm đều thuộc về bên bán, bên cho thuê.

Bảo Hà

• Vũ 'Nhôm' phủ nhận lợi dụng Bộ Công an để thao túng đất công sản