Sáng ngày 19/4/1995, một chiếc xe tải Ryder đến đậu trước Tòa nhà Liên bang Alfred P. Murrah ở trung tâm thành phố Oklahoma. Bên trong chiếc xe là một quả bom cực mạnh được tạo ra từ hơn 2 tấn phân bón nông nghiệp, nhiên liệu diesel và các hóa chất khác.
Người đàn ông bước ra khỏi xe, đốt cháy một cầu chì hẹn giờ, rồi đốt cháy một cầu chì khác. Đúng 9h2', quả bom phát nổ.
Trong khoảnh khắc, một phần ba của tòa nhà đã biến thành đống đổ nát, với nhiều tầng bị san phẳng. Hàng chục ôtô bị thiêu rụi và hơn 300 tòa nhà gần đó bị hư hại hoặc phá hủy. Số người chết lên tới 168 người, trong đó có 19 trẻ em. 684 người khác bị thương.
Nhà chức trách gọi đây là hành động khủng bố nội địa tồi tệ nhất trong lịch sử quốc gia. Hơn 12.000 tình nguyện viên và nhân viên cứu hộ đã tham gia vào các hoạt động cứu hộ, phục hồi và hỗ trợ sau vụ đánh bom.
Tòa nhà Liên bang Alfred P. Murrah sau trận đánh bom. Ảnh: FBI
Sau dư chấn vụ đánh bom Trung tâm Thương mại Thế giới ở New York hai năm trước đó, giới truyền thông và nhiều người Mỹ ngay lập tức cho rằng vụ tấn công do những kẻ khủng bố ở bên ngoài gây ra.
FBI nhanh chóng có mặt tại hiện trường và bắt đầu hỗ trợ các nỗ lực giải cứu và điều tra sự thật từ bên dưới đống bê tông cốt thép đổ nát. Hôm sau, trục sau của chiếc xe tải đã được định vị cùng số định danh xe, từ một cửa hàng bán xe ở Junction City, Kansas.
Các nhân viên tại cửa hàng đã miêu tả và giúp FBI nhanh chóng cho ra một bản vẽ của người đàn ông đã thuê xe tải. Các đặc vụ cho xem bản vẽ xung quanh thị trấn, và các nhân viên khách sạn địa phương cung cấp một cái tên: Timothy McVeigh.
Một cuộc gọi nhanh chóng đến Bộ phận Dịch vụ Thông tin Tư pháp Hình sự của Cục ở Tây Virginia vào ngày 21/4 đã dẫn đến một phát hiện đáng kinh ngạc: Anh ta đang ở trong tù. Hóa ra, Timothy bị bắt chỉ 90 phút sau vụ đánh bom, cách hiện trường khoảng 130 km về phía bắc thành phố Oklahoma.
Trong lúc Timothy tháo chạy, một cảnh sát tuần tra thấy chiếc xe của anh ta bị tháo biển nên nghi ngờ đuổi theo. Timothy sau đó bị bắt vì sở hữu súng bất hợp pháp. Câu chuyện đằng sau cuộc thảm sát của anh ta dần được lật mở.
Timothy sinh năm 1968, ở Pendleton, New Yorrk. Cha anh là công nhân nhà máy tản nhiệt, mẹ làm việc ở công ty du lịch. Sau nhiều lần ly thân, gia đình ly tán khi Tim 13 tuổi. Tim ở với cha, còn chị và em gái đi về phía nam đến Florida với mẹ của họ.
Một vết sẹo khác trong thời thơ ấu của Timothy là luôn bị dúi đầu vào thùng nước, đánh hội đồng và bắt nạt vì thân hình cao lớn của mình.
Timothy gia nhập Quân đội năm 1988 và được gửi đến Fort Benning, Georgia, để đào tạo cơ bản. Những đồng đội từng phục vụ trong quân đội cùng Timothy nhận xét Timothy là người lính giỏi nhất mà họ từng gặp khi tại ngũ cho đến nay. "Mọi thứ chúng tôi làm, anh ấy đều xuất sắc. Anh ấy luôn là người giỏi nhất".
Timothy gia nhập Sư đoàn Bộ binh và nhanh chóng trở thành trung sĩ kiêm xạ thủ trên Xe chiến đấu Bradley. Anh được gọi tham gia chiến đấu vào năm 1991 trong Chiến tranh vùng Vịnh Ba Tư, trở thành người bắn giỏi nhất trong trung đội của mình.
Cậu lính trẻ thậm chí đã được trao tặng huy chương Ngôi sao Đồng, sự vinh danh mà lực lượng vũ trang Mỹ tặng cho những người lính có thành tích và lập công trong chiến trận.
Timothy khi phục vụ trong quân đội. Ảnh: PBS
Bị đánh trượt trong kỳ thi tuyển vào Lực lượng Đặc biệt, Timothy giã từ quân đội, sinh ra chống đối, chán nản và bắt đầu cuộc sống lang thang từ bang này sang bang khác. Anh ta mua bán vũ khí trên các diễn đàn về súng và không ngừng đay nghiến chính quyền, cho rằng nhà chức trách đang cố gắng tước đoạt quyền hữu vũ khí của cựu quân nhân và người dân.
Sau nhiều năm gia tăng sự phẫn nộ, Timothy bắt đầu lên kế hoạch tỉ mỉ cho vụ đánh bom vào một tòa nhà hành chính liên bang. Anh ta nhắm vào quyết định về Tòa nhà Murrah vì cho rằng, vị trí của nó sẽ cung cấp những góc máy tuyệt vời để truyền thông đưa tin về sự kiện này. Và âm mưu này đã thành hiện thực vào buổi sáng định mệnh đó.
Timothy khai không có ý định giết người, biện minh "đó chỉ là lời cảnh báo chính phủ. Và những người chết hôm nay chỉ là một dạng tài sản thế chấp".
Nhưng các thanh tra của sở cảnh sát thành phố Oklahoma, những người trực tiếp đi vào hiện trường sau vụ nổ đã có những ký ức đau buồn hơn người gây ra nó. "Khi vào tòa nhà, tôi nhận thấy máu khắp nơi, các bộ phận cơ thể la liệt. Mọi người la hét và khóc lóc để được giúp đỡ. Họ đã chịu quá nhiều tổn thương. Chúng tôi không thể làm gì nhiều ngoại trừ an ủi và vuốt mắt cho họ", một thanh tra kể lại.
Cùng với việc bắt giữ thêm một cựu binh khác, đồng phạm giúp sức của Timothy, vụ đánh bom nhanh chóng được giải quyết. Đây là một trong những cuộc điều tra toàn diện nhất trong lịch sử FBI. Từng viên đá, ngọn cỏ được xem xét để đảm bảo rằng mọi manh mối đã được tìm thấy và tất cả thủ phạm đã được xác định.
Vào thời điểm kết thúc, FBI đã thực hiện một trong những cuộc điều tra lớn nhất lịch sử, với hơn 28.000 cuộc phỏng vấn, 43.000 cuộc điều tra, thu thập 3,5 tấn bằng chứng, tìm kiếm hơn 13,2 triệu hồ sơ đăng ký khách sạn, xem xét hơn 3,1 triệu hồ sơ thuê xe tải và gần 700.000 hồ sơ đặt chỗ của các hãng hàng không.
Timothy khi bị bắt. Ảnh: Buffalo News
Họ không thể buộc tội anh ta đối với 160 người chết còn lại tại tòa án liên bang vì những nạn nhân dân sự này thuộc thẩm quyền của bang Oklahoma. Song do anh ta đã bị kết tội và bị kết án tử hình nên bang Oklahoma đã không đưa ra thêm cáo buộc giết người với anh ta.
Ngày 11/6/2001, McVeigh trở thành tù nhân liên bang đầu tiên bị hành quyết kể từ năm 1963. Theo đạo luật đặc biệt, các cựu chiến binh bị kết án vì tội ác như Timothy không được chôn cất tại bất kỳ nghĩa trang quân sự nào. Trước lúc chết, tử tù bày tỏ ý nguyện hiến nội tạng nhưng không được chấp nhận.
Hải Thư (Theo CNN, FBI, NYT)