Vợ chồng ly thân có thể phải báo cáo với tòa

Cho tới nay, chế định ly thân chưa được luật pháp Việt Nam thừa nhận, dẫn đến khó khăn khi giải quyết việc phân chia tài sản, xác định người trực tiếp nuôi con trong giai đoạn vợ chồng chưa ly hôn nhưng sống riêng... Đây là lý do khiến các đại biểu đề xuất đưa quy định ly thân vào Luật Hôn nhân Gia đình sửa đổi trong Hội nghị tổng kết của Bộ tư pháp hôm qua tại Hà Nội. 

Theo báo cáo của Tòa án tỉnh Thanh Hóa, có tới 90% các cuộc ly hôn đều trải qua giai đoạn ly thân. Hiện nay pháp luật chưa có chế định về giai đoạn này, trong khi đã và đang xảy ra rất nhiều vấn đề từ đó. Chẳng hạn, vợ chồng ly thân và trong thời gian này người chồng (hoặc vợ) đi xuất khẩu lao động ở nước ngoài. Sau khi về nước họ mới làm thủ tục ly hôn nhưng không biết số tiền chồng (hoặc vợ) làm ra khi ở nước ngoài có được xem là tài sản chung và có phải chia khi ly hôn không. 

Nhiều trường hợp khi sống ly thân đã xảy ra xung đột trong việc tranh giành nuôi con, tài sản, ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý trẻ.

Theo đại diện Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp, cần thiết phải xây dựng chế định ly thân trong Luật Hôn nhân - gia đình. 

Theo quy định của Luật hiện nay, khi vợ chồng có mâu thuẫn nghiêm trọng mà không thể hòa giải, thì chỉ có có cách duy nhất là ly hôn. Trong thực tế, nhiều đôi không muốn sống chung nhưng cũng chưa muốn (hoặc không muốn) ly hôn do tuổi cao, sợ ảnh hưởng xấu đến danh dự, tâm lý của các con… và chọn giải pháp khác là ly thân. 

Trên thế giới, ly thân ban đầu được đặt ra để giải quyết mâu thuẫn trong quan hệ vợ chồng của người Công giáo vì luật giáo hội cấm ly hôn. Sau này, nhiều người không theo Công giáo cũng đã lựa chọn giải pháp ly thân. Nhiều nước như Pháp, Thái Lan, Đức, Singapore đã công nhận quyền được ly thân của vợ chồng. Khi đó, các đôi vẫn có nghĩa vụ đóng góp để nuôi con, chỉ có điều họ không sống chung trong một nhà nữa, hoặc nếu phải sống chung trong một nhà, thì sinh hoạt của hai người không có ràng buộc (trừ việc nuôi con).

Ông Lê Hữu Thể, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng, ly thân có tác dụng tạo ra được một khoảng thời gian, không gian không cùng chung sống giữa người vợ và người chồng để họ có thể suy nghĩ, quyết định chính xác về quan hệ hôn nhân của mình. Ly thân cũng có thể là giải pháp thay thế cho ly hôn trong những trường hợp vợ, chồng muốn bảo vệ, giữ gìn danh dự gia đình, uy tín cá nhân, tạo môi trường bình yên cho cuộc sống của con cái, tránh mặc cảm với xã hội…

Theo ông, cần quy định ly thân là sự thỏa thuận có tính riêng tư của vợ, chồng. Vợ chồng có thể thỏa thuận ly thân hoặc chấm dứt ly thân. Các thỏa thuận này phải được lập thành văn bản và được Tòa án công nhận. Không nên quy định giải quyết vụ việc ly thân ở Tòa án, với nhiều thủ tục phức tạp, dễ tạo tư tưởng như đã ly hôn, đồng thời, không giữ được bí mật đời tư của vợ, chồng. Trong trường hợp vợ chồng chỉ thỏa thuận ly thân mà không thỏa thuận về các yêu cầu khác thì áp dụng quy định của pháp luật.

“Mục đích của ly thân là giảm thiểu xung đột gay gắt trong quan hệ vợ chồng hoặc không muốn mọi người biết về mâu thuẫn giữa hai người. Nếu ly thân cũng phải ra tòa, công khai trước mọi người thì nhiều người nghĩ chẳng thà họ ly hôn luôn cho xong. Nên đảm bảo thủ tục ly thân thật đơn giản”, bà Ung Thị Xuân Hương, giám đốc Sở Tư Pháp TP HCM cùng quan điểm.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, không nên quy định chế độ ly thân vì dưới góc độ pháp lý, không có quy định nào buộc vợ chồng nhất thiết phải sống chung, mặt khác bản chất của ly thân không làm chấm dứt quan hệ hôn nhân và không phù hợp với thuần phong mỹ tục của gia đình Việt Nam.

Tổng hợp các ý kiến, ông Dương Đăng Huệ, Tổ trưởng Tổ biên tập Dự án Luật, Bộ Tư pháp cho biết có thể đưa vấn đề ly thân vào Luật hôn nhân gia đình sửa đổi vì đây là một hiện tượng tồn tại khách quan trong thực tế đời sống và pháp luật không thể không đề ra các quy định để giải quyết các vấn đề liên quan. 

Vương Linh

• Ly thân thử nghiệm
• Khi ly thân trở thành 'án treo'