Trong phiên xử phúc thẩm Nguyễn Minh Hùng (cựu Chủ tịch VN Pharma) và đồng phạm sáng 19/10, TAND Cấp cao tại TP HCM dành nhiều thời gian thẩm vấn các bị cáo nhằm làm rõ có hay không việc nâng khống giá thuốc để lấy tiền chênh lệch chi hoa hồng cho bác sĩ và bệnh viện.
Vấn đề này lần đầu tiên được tòa đề cập, liên quan kháng nghị của VKSND Cấp cao về việc làm rõ 7,5 tỷ đồng VN Pharma được cho là chi hoa hồng để được tiêu thụ thuốc.
Trả lời về việc làm giả các giấy tờ và hợp đồng khi nhập khẩu thuốc, Hùng lý giải, đối với tất cả các loại thuốc khác (tất cả thuốc ở trong nước) đều viết hồ sơ làm cơ sở mua thuốc tốt. Đồng thời phía công ty đối tác nói đang xin giấy phép chưa cung cấp được hồ sơ.
"Tại sao nhập thuốc chính ngạch lại nâng khống giá trên hợp đồng", chủ tọa truy vấn.
Ông Hùng nói để linh hoạt trong việc bán hàng, tăng lợi nhuận cho công ty. Vốn của công ty chưa sử dụng đến nên phần tiền nâng khống đó mang đi gửi tiết kiệm. "Khi nào thiếu tiền thì thế chấp cho ngân hàng lấy vốn kinh doanh, bình thường cứ gửi để lấy lãi", Hùng lý giải.
"Việc nâng khống giá thuốc có phải để chi hoa hồng cho các bác sĩ", chủ tọa hỏi. Bị cáo Hùng phản bác, một lần nữa khẳng định chỉ để tăng lợi nhuận, thuận lợi cho việc bán hàng.
"Tổng số tiền giá thuốc bị cáo nâng khống lên tới 157 tỷ đồng, đưa cho nhân viên gửi tiết kiệm tại ngân hàng. Số tiền này dùng để làm gì", chủ tọa hỏi lại. Hùng giữ quan điểm "phục vụ cho việc kinh doanh".
Tòa hỏi về số tiền 7,5 tỷ đồng (mà cấp dưới của Hùng khai) dùng chi hoa hồng cho các bác sĩ, trong khi lô hàng H-Capita chỉ có giá trị 5,3 tỷ đồng, cựu Chủ tịch VN Pharma tỏ ra lúng túng.
HĐXX phải nhắc lại hai lần câu thẩm vấn, Hùng mới ngập ngừng trả lời: "Tiền này chi cho công tác bán hàng, tiếp thị theo chủ trương của công ty chứ không phải chi cho bác sĩ".
Trả lời tòa, ông Hùng thừa nhận ngoài thuốc H-Capita còn làm khống hồ sơ 7 loại thuốc khác "nhưng thực tế chưa nhập về".
HĐXX nói sẽ làm rõ vấn đề này qua việc thẩm tra các bị cáo khác.
Bị cáo Hùng phủ nhận nâng khống giá thuốc để chi hoa hồng cho bác sĩ tại các bệnh viện. Ảnh: Thành Nguyễn.
Cơ quan điều tra trước đó xác định, Hùng đưa Nguyễn Quang Huy (cung cấp cho Hùng giấy đăng ký kinh doanh của Công ty Austin Hong Kong tại Việt Nam) 10.000 USD để đưa cho Công ty Austin Hong Kong vì đã sử dụng pháp nhân của công ty này để ký hợp đồng khống.
Cựu chủ tịch VN Pharma cũng phủ nhận và cho biết không có quan hệ với người tên Huy. Nhưng sau đó thừa nhận "đưa tiền để nhờ Huy mua quà cho đối tác".
Ông Hùng cho rằng, đã rất ăn năn và nhận trách nhiệm về hậu quả trong vụ án. Tuy nhiên, mức án cấp sơ thẩm áp dụng là quá cao nên xin tòa xem xét.
Võ Mạnh Cường kêu oan
Trước đó, là người đầu tiên được gọi lên thẩm vấn, Võ Mạnh Cường (Giám đốc Công ty Thương mại hàng hải quốc tế H&C) kêu oan, cho rằng không làm giả các giấy tờ liên quan đến thuốc H- Capita mà tất cả đều do đối tác cung cấp. Cường là đối tác, được VN Pharma đặt mua tân dược của Công ty Helix Pharmaceuticals Canada sản xuất, cung cấp cho các bệnh viện ở Việt Nam.
Theo Cường, công ty nước ngoài nhờ anh ta làm đại diện để bán thuốc cho Hùng. Một số giấy tờ về chứng nhận bán hàng tại Việt Nam được đối tác người nước ngoài chuyển phát nhanh hoặc trao đổi qua email.
"Quá trình thương thảo về việc mua bán thuốc với Hùng, bị cáo có biết về nguồn gốc không?", tòa hỏi. Cường nói "tin tưởng đối tác, biết đó là thuốc từ Canada" nhưng sản xuất tại đâu thì không rõ, vì trên bao bì có ghi từ Ấn Độ.
Giải thích vì sao có việc nâng giá trong hóa đơn. Cường cho rằng, tạo điều kiện cho đối tác trong hoạt động kinh doanh.
Về những loại thuốc trước đó bán cho VN Pharma (từ 2012-2014), Cường cho biết đều lấy lấy từ Raymundo - đối tác Canada. Chủ tọa sau đó đề nghị VKS lưu ý vấn đề này.
Bị cáo Cường kêu oan. Ảnh: Thành Nguyễn.
VN Pharma nâng khống giá thuốc gấp 3 lần
Theo bản án được tòa công bố tại tòa, ông Hùng đặt mua thuốc H-Capita 500mg của Võ Mạnh Cường với giá 0,9 USD mỗi viên, tương đương 27 USD mỗi hộp. Cường liên hệ với Raymundo đối tác ở Philippines (không rõ lai lịch) đặt mua lại với giá 18 USD mỗi hộp.
Ông này sau đó cung cấp cho Cường các giấy chứng nhận bán hàng tự do tại Canada của thuốc H- Capita và giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc của Bộ Y tế Canada, được hợp pháp hóa lãnh sự quán Việt Nam tại đây.
Do không có hồ sơ kỹ thuật thuốc, Hùng chỉ đạo nhân viên thuê dược sĩ Phạm Văn Thông viết. Sau đó làm hợp đồng mua bán khống với nhà phân phối là Công ty Austin Hong Kong để xin Cục quản lý dược – Bộ Y tế cấp phép.
Hùng chỉ đạo cấp dưới là Nguyễn Trí Nhật và Phan Cẩm Loan nâng khống giá thuốc trên hợp đồng với Công ty Austin Hong Kong từ 27 USD lên 75 USD và thỏa thuận giảm giá với công ty này xuống còn 61,5 USD. Hợp đồng sau khi hoàn thành được chuyển cho Hùng đóng dấu Công ty Austin Hong Kong và chữ ký của giám đốc công ty này.
Cơ quan điều tra xác định, để hợp thức hóa chứng từ mua bán, Hùng chỉ đạo cấp dưới chuyển tiền vào hai tài khoản công ty ở nước ngoài nhưng thực chất là tài khoản của dịch vụ chuyển tiền thuê. Đơn vị chuyển tiền thuê này sau đó chuyển lại cho VN Pharma.
Tổng cộng VN Pharma đã chuyển trả cho Cường và công ty đối tác số tiền tương đương 5,3 tỷ đồng (cho hợp đồng mua gần 9.300 hộp thuốc H-Capita theo giá thỏa thuận ban đầu là 27 USD mỗi hộp).
Số tiền hơn 320.000 USD (tương đương 6,8 tỷ đồng) là khoản chênh lệch từ việc nâng khống giá thuốc, được Ngô Anh Quốc (nguyên phó tổng giám đốc VN Pharma) chỉ đạo Lê Thị Vũ Phương chuyển vào hai tài khoản của dịch vụ chuyển tiền thuê cho công ty tại Hong Kong để hợp thức hóa theo hợp đồng làm giả ban đầu.
Tiền này, sau khi nhận lại từ dịch vụ chuyển tiền thuê, Quốc chỉ đạo Phương chi hoa hồng cho bác sĩ tại các bệnh viện đã kê đơn thuốc của VN Pharma. Quốc cung cấp cho cơ quan điều tra các biên nhận thể hiện chi 7,5 tỷ đồng hoa hồng cho các bác sĩ.
Quá trình điều tra, Quốc, Trí, Phương thừa nhận mục đích nâng khống giá thuốc trên hợp đồng mua H-Capita là để lấy tiền chi phí cho việc bán thuốc vào các bệnh viện.
Tại tòa hôm nay, Quốc, Trí và Phương đều khai làm theo chỉ đạo của Hùng.
Hải Duyên