Quyết định kháng nghị phúc thẩm được VKSND tỉnh Yên Bái ra ngày 17/11, 10 ngày sau khi TAND tỉnh Yên Bái kết thúc xét xử vụ án khai thác tài nguyên trái phép có liên quan ông Hùng.
Theo truy tố của VKSND tỉnh Yên Bái, từ tháng 10/2020 đến 30/12/2020, lợi dụng hợp đồng nổ mìn sửa chữa, nâng cấp đường lên mỏ chì - kẽm Nũi Ngàng, thuộc xã Cảm Nhân, huyện Yên Bình, Công ty Tuyên Huy hợp tác cùng bị cáo Lăng Đức Hân (Giám đốc Công ty TNHH thương mại Ngọc Tâm) tổ chức sử dụng trái phép hơn 2,7 tấn thuốc nổ, hơn 3.300 kíp nổ để khai thác trái phép hơn 1.000 tấn quặng chì - kẽm, tổng giá trị hơn 2 tỷ đồng.
Ông Hùng khi đó là Phó bí thư Tỉnh đoàn tỉnh Yên Bái bị VKS cáo buộc "khởi xướng, đặt vấn đề" và đưa ra mức hưởng lợi nhuận. "Các ông có mỏ, tôi có quan hệ, bây giờ đang tiện việc làm đường thì cứ tiến hành khai thác quặng luôn. Tôi sẽ lo quan hệ, cơ chế", cáo trạng cho rằng đây là điều ông Hùng đã nói với bị cáo Nguyễn Văn Hậu và Nguyễn Trọng Tuấn (Giám đốc và Phó giám đốc Công ty Tuyên Huy) tại cuộc gặp ngày 18/10/2020 ở quán cà phê.
Theo thỏa thuận, ông Hùng sẽ nhận 1/3 lợi nhuận. VKS truy tố và xác định ông Hùng phải chịu trách nhiệm với lượng khoáng sản khai thác trái phép của Công ty Tuyên Huy.
Trong phiên sơ thẩm mở đầu tháng 11 tại TAND tỉnh Yên Bái, ông Hùng phủ nhận cáo buộc phạm tội Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.
Phiên tòa sau đó khép lại với việc ông Hùng được tuyên vô tội do tòa nhận thấy "các bằng chứng buộc tội chưa đủ thuyết phục". Chín người liên quan bị phạt từ 2 năm tù treo đến 19 năm tù về 2 nhóm tội Vận chuyển, sử dụng trái phép vật liệu nổ và Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.
Tòa đánh giá VKS "chỉ dựa duy nhất" vào lời khai của bị cáo Hậu để cáo buộc ông Hùng là không đúng nguyên tắc chứng minh chứng cứ. Ngoài ra, "không có tài liệu chứng cứ nào khác" thể hiện ông Hùng có hành vi cụ thể nào phù hợp với nội dung trao đổi tại quán cà phê ngày 18/10/2020.
"Xét lời khai của các bị cáo Hân, Tuấn, Đức, Nguyễn Mạnh Hùng chỉ là một chiều riêng rẽ, không xác định được thời gian và nội dung trao đổi cụ thể. Các lời khai này không chứng minh được cho nhau, không chứng minh được vai trò, vị trí và tính liên quan trực tiếp của Đinh Tiến Hùng như cáo trạng truy tố", TAND tỉnh Yên Bái nêu quan điểm trong bản án.
Trong quyết định kháng nghị, VKSND tỉnh Yên Bái khẳng định tòa sơ thẩm đã "bỏ lọt người phạm tội"; đánh giá "không khách quan, toàn diện".
Bản kháng nghị chỉ ra, về cuộc gặp ngày 18/10/2020 giữa ông Hùng, Hậu và Tuấn tại quán cà phê, hai trong ba người tham gia đã có lời khai trùng khớp thể hiện có bàn việc tổ chức khai thác khoáng sản trái phép. Bị cáo Tuấn và Hậu với 22 bản lời khai và tự khai cùng nội dung đối chất tại cơ quan điều tra đã đều khẳng định ông Hùng "chủ động đặt vấn đề" này.
"Các tài liệu được thu thập theo đúng trình tự pháp luật và có sự tham gia của luật sư, kiểm sát viên; ghi âm, ghi hình theo quy định. Các lời khai nhất quán trong suốt quá trình điều tra vụ án", quyết định kháng nghị của VKS nêu.
Các ghi âm, tin nhắn giữa ba người này được trích xuất trong quá trình điều tra cũng thể hiện, họ có gặp nhau vào thời gian, địa điểm như cáo buộc.
Tại phiên tòa sơ thẩm, Hậu giữ nguyên lời khai về cuộc gặp. Tuấn nói thi thoảng nghe điện thoại nên chỉ "bập bõm" nghe và cũng không có ý kiến gì. VKS đánh giá lời khai của Tuấn thực chất là để làm mờ nhạt đi vai trò của bản thân, trốn tránh trách nhiệm, song "không vì vậy mà không thể hiện rõ hành vi phạm tội của Đinh Tiến Hùng".
Ông Hùng (áo trắng) tại sân tòa án trong ngày được tuyên vô tội, 7/11. Ảnh: CTV
Tại lập luận tiếp theo nêu trong kháng nghị, VKS cho rằng: "Bản án sơ thẩm đã sai lầm" khi cho rằng bị cáo Hùng không phạm tội.
Theo đó, VKSND tỉnh Yên Bái không đồng tình với đánh giá của tòa sơ thẩm về việc ông Hùng "không phải là người thúc đẩy hoạt động khai thác quặng trái phép ở mỏ núi Ngàng" và việc khai thác chưa được triển khai trong thực tế, ông "chưa được hưởng lợi gì nên không phạm tội".
Theo VKS, mỏ núi Ngàng đã hết hạn cấp phép khai thác từ năm 2009; trong 11 năm 2009-2020 tại đây không có bất cứ hoạt động khai thác khoáng sản nào, và chỉ đến cuộc gặp ngày 18/10/2020, khi ông Hùng hứa hẹn thì Hậu và Tuấn mới đồng ý hợp tác tiếp tục khai thác.
"Các bị cáo đều khai do biết rõ Đinh Tiến Hùng có 'quan hệ lớn', có thể lo 'cơ chế, quan hệ' nên mới 'tin tưởng và hoàn toàn yên tâm' khai thác", VKS lập luận.
Cơ quan công tố khẳng định quá trình điều tra đã trích xuất được tin nhắn thể hiện sự hứa hẹn và tin tưởng vào mối quan hệ của ông Hùng, kể cả đến khi vụ án được phát hiện. Việc ông Hùng không hưởng lợi, thực chất bởi vụ án bị phát hiện khi nhóm bị cáo chưa kịp bán quặng, song thỏa thuận ăn chia đã được định rõ trong cuộc gặp tại quán cà phê.
VKS kết luận do cùng bàn bạc, thống nhất với các bị cáo khác, dẫn đến việc khai thác trái phép khoáng sản tại mỏ núi Ngàng. Ông Hùng vì thế phải cùng chịu trách nhiệm hình sự về tội Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.
Thứ ba, VKS cho rằng, bản án sơ thẩm đã "bỏ qua hàng loạt tài liệu, chứng cứ" buộc tội.
VKS đánh giá lời khai của các bị cáo còn lại phù hợp với tài liệu dữ liệu điện tử được cơ quan điều tra thu thập theo quy định. Tất cả đều cho thấy ông Hùng "thường xuyên theo dõi, chỉ đạo quá trình khai thác".
Cụ thể, VKS cáo buộc ông Hùng gọi điện hỏi Đức về việc sửa chiếc máy xúc dùng để khai thác mỏ trái phép; nhắn tin hỏi số điện thoại của người làm công việc quản lý trên mỏ, nhắc Hân nộp tiền điện dùng vào việc khai thác mỏ: "A cho kế toán nộp tiền điện này cái nhé. K mai nó cắt"...
VKS đánh giá, khi vụ án bị phát hiện, ông Hùng cùng các bị cáo đã bàn cách đối phó với cơ quan điều tra. Trong file ghi âm được đồng phạm giao nộp, ông Hùng khuyên người này "tránh đi một thời gian, phòng điều tra đang thụ lý vụ án ấy ít người, không làm gì được đâu, sẽ đóng án sớm thôi".
VKS tin rằng có hàng loạt tài liệu chứng cứ được thu thập hợp pháp đã thể hiện sự thật khách quan về việc tham gia chỉ đạo của ông Hùng với hoạt động khai thác trái phép nhưng HĐXX cấp sơ thẩm đã đánh giá không đúng.
Với bản kháng nghị, VKS tái khẳng định việc HĐXX cấp sơ thẩm tuyên bị cáo Hùng vô tội là "bỏ lọt người phạm tội giữ vai trò tổ chức".
Ngoài các kháng nghị liên quan ông Hùng, VKS cũng cho rằng tòa sơ thẩm đã bỏ lọt hai người phạm tội và quyết định hình phạt không phù hợp đối với một bị cáo.
Điều 344, 346 Bộ luật Tố tụng Hình sự nêu:
- TAND cấp tỉnh xét xử phúc thẩm bản án, quyết định của TAND cấp huyện bị kháng cáo, kháng nghị; phải mở phiên tòa phúc thẩm trong 60 ngày từ ngày nhận được hồ sơ vụ án.
- TAND cấp cao xét xử phúc thẩm bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ bị kháng cáo, kháng nghị; phải mở phiên tòa phúc thẩm trong 60 ngày, từ ngày nhận được hồ sơ vụ án.
Hệ thống Tòa án Việt Nam hiện có 3 TAND Cấp cao, tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP HCM. Trong đó, TAND cấp cao tại Hà Nội có thẩm quyền theo lãnh thổ với 28 tỉnh, thành, bao gồm Yên Bái.
Phiên phúc thẩm của vụ án này, do đó sẽ thuộc thẩm quyền xét xử của TAND cấp cao tại Hà Nội.
Thanh Lam