Tôi là một ngưòi thường xuyên cài đặt máy tính cho người khác sử dụng. Công việc luôn gắn bó với việc cài đặt hệ điều hành của Microsoft. Tôi xin điểm lại một số mốc lịch sử của các hệ điều hành Microsoft
Trước đây, khi Windows XP mới xuất hiện (2001 - 2002) thì lúc đó hệ điều hành dùng phổ biến là Windows 98SE. Thời điểm đó, rất ít người sử dụng Windows XP. Có một số bạn sinh viên, học sinh thường đem những cái máy cũ (Pentium II 400 Mhz, Ram 64 - 128 MB, HDD 10 GB) đến nhờ tôi cài Win XP rồi sau đó vài ngày lại đến năn nỉ tôi cài lại Win 98SE. Lý do là Windows XP nặng và không tương thích với môi trường DOS tốt như Windows 98SE. Nhưng rồi những năm sau đó đặc biệt là thời điểm Windows XP phát hành bản Server Pack 1 thì số người đem máy đến cài Win XP đã tăng cao. Vào thời điểm Windows XP SP2 thì hầu hết người ta điều cài đặt Win XP. Bây giờ thì tình trạng cũng xảy ra gần như tương tự. Tuy nhiên, lịch sử hệ điều hành của Microsoft cũng có những phiên bản Windows đi vào quên lãng như Win ME, Windows XP MCE 2005. Hầu hết những hệ điều hành này đều được quảng cáo là có tính năng giải trí tuyệt vời. Và các bạn cũng thấy Windows Vista cũng được quảng cáo là có tinh năng giải trí tuyệt vời.
Theo ý kiến của riêng tôi nhận xét thì Windows XP có tính tương thích tốt với các ứng dụng hiện thời và một số dòng laptop cao cấp như IBM T61 (2GA) cũng sử dụng Windows XP Pro làm hệ điều hành kèm theo máy. Các dòng Dell Vostro, Sony SZ, BX ... đều support Driver cho Windows XP trên trang web của họ, Điều đó chứng tỏ hiện nay sử dụng Windows XP thì hiệu năng làm việc trên PC của bạn cũng đạt mức tối ưu rất cao.
Hầu hết các dòng notebook còn lại đều hỗ trợ Windows Vista, có những máy Sony Vaio, Gateway không hỗ trợ Windows XP và đưa ra khuyến cáo ngưòi tiêu dùng không nên cài Windows XP vào máy của họ. Và khi các bạn cài Windows XP vào thì một số tính năng của máy cũng không hoạt động (tiêu biểu nhất là phím tắt để tăng giảm độ sáng màn hình và Driver Card sound Sigmatel). Tuy nhiên, hầu hết các dòng notebook hiện nay đều có thể sử dụng Windows XP một cách bình thường bằng cách tải driver từ các nhà cung cấp khác, hoặc trực tiếp từ nhà sản suất linh kiện.
Windows Vista SP1 đã có. Tuy nhiên, vẫn không chuyển biến được nhiều. Và tôi cũng đã sử dụng các giải pháp để tối ưu Windows Vista nhưng sau khi làm xong thì hệ thống không được ổn định.
Tổng kết lại Windows XP: Tốc độ đáp ứng nhanh, thích hợp cho các ứng dụng chuyên biệt (thiết kế, đồ hoạ,..), tương thích phần mềm tốt, rất dễ nhiễm virus và khi nhiễm rồi thì khả năng khôi phục hệ thống kém. Tính bảo mật kém.
Windows Vista: Tốc độ đáp ứng rất chậm, thích hợp cho các phầm mềm ứng dụng phổ thông (Soạn thảo văn bảng, chat duyệt Web). Khả năng chịu đựng virus rất tốt, tính bảo mật hệ thống cao.
Tóm lại, nếu bạn sử dụng Windows XP và cài đầy đủ các ứng dụng bảo mật phòng chống virus vào thì nó cũng sẽ nặng như Win Vista. Nhưng Windows Vista thì không thể nào tháo các ứng dụng bảo mật, chống virus để có thể chạy "nhẹ như Win XP".
Và hơn hết các bạn thường không phân biệt "tốc độ thực thi" và "thời gian đáp ứng". Ví dụ đơn giản nhất, một hệ điều hành được coi là chạy chậm trên máy nếu ta sử dụng cùng một phần mềm nén video (convert từ format MPG sang MP4 xvid), khi đó máy sử dụng Windows Vista chạy chậm hơn Windows XP. Tuy nhiên, thời gian đáp ứng cũng đóng vai trò quyết định đối với hiệu năng công việc. Với một thí dụ đơn giản, bạn sử dụng Windows Vista với các cài đặt mặc định để mở một thư mục trên Server chạy Windows 2003.
Máy bạn đang ở chế độ Workgroup thì bạn sẽ hiểu được tại sao rất nhiều người tiêu dùng thích sử dụng Windows XP. Tuy nhiên, hiện nay chưa thấy Microsoft VN phổ biến đến mọi người về trường hợp nếu máy notebook của họ mua có cài đặt sẵn Windows Vista Home Premium hoặc Vista Basic thì có thể được chuyển đổi sang Windows XP Pro hoặc Home dùng tạm (dùng 1-2 năm rồi chuyển lại dùng Windows Vista khi đã ổn định).
Phạm Quang Thái