Nheo mắt dưới ánh nắng hè, Vũ Thị Thịnh ngồi trên mép thuyền gỗ vớt một khối rác thải từ vịnh Hạ Long lên. Chưa đến 9h nhưng sau lưng người phụ nữ là một đống thùng xốp, chai nhựa - dấu hiệu rõ ràng nhất về tác động tiêu cực của con người với Di sản thế giới được UNESCO công nhận, theo AFP.
"Tôi mệt vì phải nhặt rác trên vịnh cả ngày mà không được nghỉ ngơi nhiều", người phụ nữ 50 tuổi đã làm công việc này gần 10 năm nói. Ngày nào bà Thịnh cũng phải chèo 5-7 chuyến mới xong việc.
Người dân được chính quyền địa phương thuê đi vớt rác trên vịnh Hạ Long. Ảnh: AFP
Từ đầu tháng 3, 10.000 m3 rác - đủ lấp đầy bốn bể bơi tiêu chuẩn Olympic - được gom khỏi mặt nước, theo Ban quản lý vịnh. Vấn đề rác thải đặc biệt nghiêm trọng trong hai tháng qua, khi kế hoạch thay thế phao xốp tại các bè nuôi cá trên vịnh bằng giải pháp mang tính bền vững hơn không hiệu quả. Ngư dân đã vứt bỏ các khối nhựa PS dư thừa xuống biển.
Chính quyền đã điều 20 sà lan, 8 thuyền và hàng chục người tiến hành dọn dẹp. Dù vậy, vịnh Hạ Long đang chịu áp lực từ rác.
Hơn 7 triệu lượt khách ghé vịnh vào năm 2022. Các nhà chức trách ước tính năm nay đạt 8,5 triệu lượt. Sự nổi tiếng của điểm đến cùng sự phát triển nhanh chóng của thành phố Hạ Long, nơi có cáp treo, công viên giải trí, khách sạn hạng sang và hàng nghìn ngôi nhà mới xây, đã hủy hoại nghiêm trọng hệ sinh thái của nó.
Các nhà bảo tồn ước tính ban đầu có hơn 230 loại san hô trong vịnh. Hiện con số chỉ còn một nửa. Đã có những dấu hiệu phục hồi trong thập kỷ qua, với sự phát triển trở lại của san hô và cá heo nhưng vẫn chưa nhiều. Rác thải vẫn là một mối quan tâm lớn.
Có nhiều khu dân cư lớn ở gần vịnh. Rác thải sinh hoạt từ những khu vực này nếu không được xử lý đúng cách sẽ làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái, trong đó có rạn san hô. "Thành phố Hạ Long hiện chỉ có thể xử lý hơn 40% lượng nước thải", Đỗ Tiến Thành, nhân viên ban quản lý vịnh nói.
Tàu vớt rác trên vịnh. Ảnh: AFP
Ban quản lý vịnh cho biết nhựa dùng một lần hiện bị cấm trên các tàu du lịch. Việc sử dụng các sản phẩm làm từ nhựa nói chung trên tàu đã giảm 90% so với mức cao điểm. Nhưng rác vẫn xuất hiện đầy trên bờ, các bãi biển vẫn phải có đội ngũ đi gom rác hàng ngày.
Phạm Văn Tú, hướng dẫn viên hành nghề tự do kiêm dân địa phương nói rất nhiều khách đã phàn nàn về vấn đề rác thải. "Họ đọc báo thấy vịnh Hạ Long đẹp nhưng nhiều rác trôi nổi. Họ không muốn tắm biển, chèo thuyền và ngại giới thiệu bạn bè, người thân đến thăm", Tú nói.
Theo Ngân hàng Thế giới, tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh chóng ở Việt Nam đã dẫn đến "khủng hoảng ô nhiễm nhựa". Một báo cáo năm 2022 ước tính 3,1 triệu tấn rác thải nhựa được tạo ra mỗi năm, ít nhất 10% trong số đó rò rỉ vào các tuyến đường thủy. Việt Nam đang trở thành một trong những quốc gia gây ô nhiễm nhựa hàng đầu trên các đại dương. Mức độ rò rỉ rác thải nhựa có thể tăng gấp đôi vào năm 2030.
Larissa Helfer, 21 tuổi, du khách Đức cho biết Vịnh Hạ Long rất đẹp nhưng vấn đề rác thải sẽ là "một trong những kỷ niệm đáng nhớ nhất" trong chuyến đi. "Thông thường, mọi người sẽ nói: nhìn cảnh đẹp này hay nhìn những làng chài này. Nhưng ở vịnh, bạn phải nói về rác: trời ơi, hãy nhìn những chai nhựa trên biển kìa. Điều đó khiến tôi buồn", Helfer nói.
Bà Thịnh, người đã lớn lên ở Hạ Long nói: "Công việc nhiều khiến tôi mệt mỏi và phát cáu. Nhưng chúng ta phải làm công việc của mình".
Anh Minh (Theo AFP)