Chiều 11/1, một cậu bé 3 tuổi ở Hóc Môn (TP HCM) khi chơi đùa trong vườn đã bị con gấu nuôi nhốt của gia đình cắn đứt lìa tay. Theo ghi nhận của Cơ quan Công ước về thương mại quốc tế các loài hoang dã Việt Nam (CITES) phía nam, con gấu này không nằm trong hồ sơ quản lý của Chi cục Kiểm lâm TP HCM.
"Hậu quả như trên hoàn toàn có thể xảy ra trong thời gian tới bởi vẫn còn nhiều hộ dân nuôi động vật hoang dã ngay trong khuôn viên sinh hoạt của gia đình", tiến sĩ Tuấn Bendixsen, trưởng đại diện Tổ chức động vật châu Á, giám đốc Trung tâm cứu hộ gấu Việt Nam, cảnh báo.
Gấu được chăm sóc tại Trung tâm Cứu hộ Gấu Việt Nam tại Vườn quốc gia Tam Đảo (Vĩnh Phúc). Ảnh: Giang Huy.
Theo ông Tuấn, môi trường sống của gấu không phải là nuôi nhốt. Chuồng trại nuôi gấu của người dân thường không đạt chuẩn. Có con gấu bị nhốt trong cũi sắt chỉ khoảng một mét vuông, trong khi ngoài tự nhiên chúng di chuyển 5 km một ngày. Những yếu tố này khiến chúng bị căng thẳng và dễ tấn công người.
Ông Tuấn Bendixsen cho rằng, trên thực tế có rất nhiều gấu nuôi không được gắn chip và không có hồ sơ quản lý.
Phong trào nuôi gấu lấy mật bắt đầu nở rộ ở Việt Nam cách đây hơn chục năm, dù hành vi này bị cấm. Năm 2005, có tới 4.600 con gấu được nuôi tại nhà dân. Số này được bắt từ tự nhiên hoặc nhập khẩu trái phép từ các nước xung quanh như Lào, Campuchia, hoặc tại các khu rừng ở Việt Nam. Toàn bộ cá thể gấu trên đều không có hồ sơ và nguồn gốc rõ ràng.
Trước tình trạng này, Bộ Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn đã trình Thủ tướng ban hành quyết định siết chặt quản lý gấu bằng cách gắn chíp và lập hồ sơ từng cá thể, giao cho người dân nuôi hết đời. Khi không nuôi nữa, các hộ dân chỉ được trao trả lại nhà nước một cách vô điều kiện chứ không được buôn bán vận chuyển vì mục đích thương mại.
Theo các chuyên gia, hiện nhiều hộ dân chưa đảm bảo yếu tố vệ sinh chuồng trại và điều kiện nuôi nhốt, khiến gấu bị căng thẳng và dễ tấn công người. Trong ảnh là lồng sắt nuôi con gấu cắn đứt cánh tay bé trai ba tuổi ở TP HCM. Ảnh: C.T
Đến nay, theo Cơ quan CITES Việt Nam (Tổng Cục lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp) số lượng gấu nuôi nhốt tại hộ dân đã giảm đáng kể khi việc quản lý loài này ngày càng chặt chẽ. Bên cạnh đó, số gấu ngoài tự nhiên gần như tuyệt chủng, số gấu già đã chết dần, người dân không còn tin tưởng vào tác dụng của mật gấu khiến các hộ nuôi gấu với mục đích thu lợi dần dần từ bỏ.
"Việt Nam còn 1.800 con gấu được nuôi tại hộ dân. Chúng được gắn chip và lập hồ sơ theo dõi bởi Chi cục kiểm lâm địa phương", Giám đốc CITES nói và cho biết nếu người dân giao nộp, CITES sẽ nhận lại và đưa về các trung tâm cứu hộ. Địa phương có hộ dân nuôi gấu nhiều là Quảng Ninh, Nghệ An, Bình Dương, TP HCM, Hà Nội.
Hương Thu