Báo cáo thuyết minh việc gia nhập Công ước số 105, Bộ trưởng Lao động Thương binh Xã hội Đào Ngọc Dung nói nội dung quy định trong Công ước này được quốc tế coi là một trong những tiêu chuẩn lao động cơ bản, thể hiện giá trị tiến bộ của nhân loại vì lao động cưỡng bức tước đi quyền tự do và phẩm giá của con người.
"Trong hệ thống luật pháp Việt Nam, lao động cưỡng bức bị nghiêm cấm dưới mọi hình thức và có những chế tài xử lý nghiêm khắc", ông Dung nói.
Đồng tình với sự cần thiết gia nhập Công ước 105, song Chủ nhiệm Uỷ ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu cho biết, khi thẩm tra, có thành viên Uỷ ban đề nghị rà soát việc lao động của phạm nhân trong trại giam theo quy định tại điều 27 và 33 Luật Thi hành án hình sự năm 2019.
Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng cũng bày tỏ băn khoăn về việc phạm nhân tham gia lao động trong trại giam. Theo ông Nhưỡng, không phải bản án của phạm nhân nào cũng ghi lao động là bắt buộc, như vậy, "thì khi họ thi hành án mà phải làm việc thì có đúng không?".
"Khi chúng ta thông qua Công ước 105, quốc tế vào khảo sát thấy việc này thì sao? Tôi hoàn toàn nhất trí phương án phải dạy nghề cho phạm nhân để họ tái hòa nhập cộng đồng, nhưng không phải làm sản phẩm thương mại", ông Nhưỡng nói.
Giải thích băn khoăn này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói vấn đề lao động của phạm nhân trong trại giamkhông thuộc phạm vi điều chỉnh của Công ước 105, mà thuộc phạm vi điều chỉnh của Công ước 29 (Công ước cùng cặp với Công ước số 105trong nhóm tiêu chuẩn quốc tế về xóa bỏ lao động cưỡng bức).
Theo Công ước 29, lao động của phạm nhân được coi là trường hợp ngoại lệ, không phải lao động cưỡng bức. Việc lao động của phạm nhân trong trại giam được thực hiện theo quy định Luật Thi hành án hình sự và đặt dưới sự giám sát, quản lý của trại giam; họ không bị chuyển nhượng hoặc bị áp đặt dưới quyền sử dụng của tư nhân.
"Qua tham khảo ý kiến của Tổ chức Lao động quốc tế,hầu hết các nước cũng có lao động phạm nhân. Nếu lao động phạm nhân có yếu tố thương mại thì phải có hợp đồng lao động, có thỏa thuận lao động và phạm nhân đó được hưởng một phần thành quả", ông Dung nói.
Dự kiến sáng 28/5, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua nghị quyết phê chuẩn gia nhập Công ước số 105 của Tổ chức Lao động Quốc tế.