Tiến sĩ Hoàng Hoa Sơn, Trưởng phòng Quản lý Khoa học và Công nghệ thuộc Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế, cho biết thông tin trên tại Diễn đàn Hợp tác Vaccine khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, ngày 8-9/12.
Theo ông Sơn, Bộ Y tế Việt Nam có ý tưởng thành lập tổ chức hoặc viện tương tự Viện Vaccine Quốc gia (NVI) Thái Lan. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, ý tưởng này chưa thành hiện thực. Việt Nam hiện có 4 nhà máy sản xuất vaccine. Trong đó, Trung Tâm Nghiên cứu, Sản xuất Vắc xin và Sinh phẩm Y tế (Polyvax) đã được Tổ chức Y tế Thế giới chọn làm nơi chuyển giao công nghệ vaccine mRNA trong năm nay.
"Tuy nhiên, sản xuất vaccine cần đạt số lượng lớn nhằm giảm thiểu chi phí và tăng sức cạnh tranh. Các trung tâm hiện đối mặt với nhiều thách thức như quy mô sản xuất nhỏ, thiếu công nghệ tiên tiến và nguồn nhân lực có kinh nghiệm. Vì vậy, việc thành lập một viện vaccine là rất cần thiết", ông nói.
Theo ông, một tổ chức chung, tập hợp tất cả trung tâm nghiên cứu, tương tự mô hình NVI của Thái Lan sẽ tạo được thế mạnh và sức cạnh tranh.
Trả lời VnExpress về vấn đề này, tiến sĩ Sunate Chuenkitmongko, Phó giám đốc Viện Vaccine Quốc gia Thái Lan, cho biết Viện này được thành lập dựa trên Văn phòng Cộng đồng Vaccine Quốc gia. Mục tiêu của Viện là xây dựng cơ sở hạ tầng tại địa phương trong nước, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển (R&D), định hình chính sách về an ninh vaccine, đào tạo nguồn nhân lực.
"Thái Lan có thể chia sẻ kinh nghiệm làm việc với Việt Nam thông qua Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN về An ninh và Tự do Vaccine ASEAN (AVSSR)", bà Chuenkitmongkol nói.
Cũng tại diễn đàn, tiến sĩ Tore Godal, Giám đốc điều hành sáng lập của Liên minh Toàn cầu về Vaccine và Tiêm chủng (GAVI) cho biết tiêm vaccine Covid-19 hàng năm là chiến lược dài hạn. Định hướng trong tương lai cho các nước là phát triển một loại vaccine ngăn ngừa được tất cả biến chủng và cung cấp hàng năm.
"Hiện nay, chúng ta không còn đối diện với một loại virus gây triệu chứng nghiêm trọng. Nhiệm vụ quan trọng hơn là xử lý các biến chủng đang lan truyền nhanh chóng", ông cho biết. Để làm được điều đó, ông kêu gọi thành lập hiệp ước toàn cầu nhằm đảm bảo sự thống nhất, giúp các nước "tiếp cận bình đẳng với vaccine" và "chống lại bất kỳ đợt bùng phát nào".
Nhiệm vụ này cũng trở nên cần thiết hơn khi đối tác chính của chương trình COVAX sẽ chấm dứt hỗ trợ vaccine cho các quốc gia thu nhập trung bình, chỉ cung cấp cho những nước thu nhập thấp.
Dẫn Báo cáo Thị trường Vaccine Toàn cầu năm 2022, ông Godal chỉ ra rằng Pfizer đã thống trị thị trường vaccine trong đại dịch cả về số lượng và thị phần. Trong khi đó, Viện Huyết thanh Ấn Độ ghi nhận lượng vaccine sản xuất lớn nhất. Thị phần vaccine chênh lệch ảnh hưởng đến việc tiếp cận tiêm chủng ở các nước.
Vì vậy, trong tương lai, Liên minh Toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI) sẽ thành lập các điểm thử nghiệm lâm sàng nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển vaccine. Liên minh ưu tiên hợp tác với các tổ chức trong khu vực nhằm cung cấp vaccine cho các cộng đồng vùng sâu vùng xa.
Các chuyên gia y tế và quan chức châu Á cũng thảo luận về bài học rút ra từ hai năm đại dịch, cách ứng phó hiệu quả hơn với các đại dịch sắp tới. Tiến sĩ Sunate Chuenkitmongko nhấn mạnh việc tiếp cận vaccine công bằng không chỉ phụ thuộc vào đào tạo nguồn nhân lực hùng hậu tạo địa phương, mà còn là xây dựng một khuôn khổ kết nối lực lượng đó trên toàn khu vực.
Bà Prima Yosephine Berliana Tumiur, quyền Giám đốc Bộ Y tế Indonesia, cho biết việc tiếp cận chương trình tiêm chủng đòi hỏi các quốc gia "tăng cường chuyển giao kiến thức và công nghệ nhằm tìm hiểu về hiệu quả của vaccine". Để đạt được điều này, các nước cần đào tạo nhân viên y tế và xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết. Những nỗ lực đó sẽ đẩy nhanh quá trình "làm chủ công nghệ vaccine mRNA".
Tiến sĩ Hoàng Hoa Sơn cũng nhận định việc thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia là chìa khóa nhằm đảm bảo an ninh vaccine. Mục tiêu là chia sẻ thông tin, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực.
Thục Linh