Báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 1/6, đại diện Chính phủ cho biết trong 12 địa phương thí điểm, có 11 nơi hợp nhất cả ba văn phòng. Riêng TP HCM chỉ thí điểm hợp nhất văn phòng đoàn Đại biểu Quốc hội với HĐND.
Việc thí điểm tinh gọn được 27 đơn vị cấp phòng, giảm 14 công chức hành chính, 18 viên chức sự nghiệp, 23 chánh văn phòng và 3 phó chánh văn phòng so với trước. Cuối năm 2019, còn 6 địa phương có số lượng cấp phó nhiều hơn quy định...
Dù giảm tối đa đầu mối tổ chức văn phòng, số lượng tổ chức bên trong, Chính phủ thừa nhận văn phòng chung khó đảm bảo tính khách quan do tham mưu, phục vụ cùng lúc nhiều cơ quan. "Việc này khó tránh khỏi tình trạng vừa đá bóng, vừa thổi còi. Việc hợp nhất còn mang tính cơ học, chỉ giảm đầu mối người đứng đầu, chưa giảm được cấp phó và công chức lãnh đạo, quản lý cấp phòng", báo cáo nêu.
Vì vậy, Chính phủ thống nhất với kiến nghị của đa số địa phương thí điểm là chỉ nên hợp nhất văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội với văn phòng HĐND cấp tỉnh, giữ nguyên văn phòng UBND cấp tỉnh.
Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Văn Tùng cho rằng do thời gian thực hiện thí điểm chưa nhiều (hơn một năm) nên việc tồn tại một số bất cập nêu trên là có thể lý giải. Những kết quả được nêu trong báo cáo mới là đánh giá, nhận định ban đầu.
Để tăng tính thuyết phục của báo cáo, thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ làm rõ cơ sở pháp lý của việc thí điểm mô hình hợp nhất hai văn phòng như ở TP HCM; đánh giá kỹ kèm theo số liệu, dẫn chứng cụ thể về chất lượng, hiệu quả hoạt động của một văn phòng chung thời gian qua.
"Cần làm rõ mối quan hệ giữa việc giảm đầu mối, tinh gọn tổ chức bộ máy, giảm cấp trung gian, số lượng công chức lãnh đạo, giảm biên chế với chất lượng, hiệu quả công việc...", ông Tùng nói và đánh giá kiến nghị của Chính phủ chưa thuyết phục, không gắn với kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm của việc thí điểm.
Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng việc hợp nhất ba văn phòng dẫn đến hoạt động tham mưu rất khó khăn. Ví dụ chọn đối tượng giám sát xong, chính cơ quan đó lại ban hành kết luận giám sát. "Nhiều đoàn rất bức xúc vì sau khi giám sát về, Chánh văn phòng sửa lại kết luận giám sát dẫn đến không bảo đảm tính khách quan", ông nói.
Theo Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, từ năm 1976 đến nay, bình quân cứ 3,5 năm là nhập các văn phòng, 3,5 năm sau lại tách. Nghĩa là khi cần chuyên môn hóa, cần sâu thì tách ra, nhưng khi cần giảm biên chế, giảm bộ máy lại nhập vào. Việc này khiến cán bộ, công chức, viên chức không chuyên tâm làm việc và gây tốn kém.
"Chính phủ đề xuất nhập hai văn phòng đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND tương đối phù hợp vì đây là hai cơ quan dân cử. Nếu Thường vụ Quốc hội đồng ý thì cần sớm chỉ đạo các cơ quan xây dựng đề án trong năm nay, vì kéo dài đến khi Luật tổ chức Quốc hội sửa đổi có hiệu lực (tháng 7-2021) thì lâu quá", ông Phúc kiến nghị.
Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng bày tỏ không vui khi mô hình rất biệt lập của TP HCM lại trở thành hình mẫu của cả nước. Bà đề nghị Chính phủ giải thích trong báo cáo tổng kết tại sao TP HCM không thực hiện Nghị quyết của Trung ương, của Bộ Chính trị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Đánh giá hiệu quả việc sáp nhập ba văn phòng là thấp, Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị trở lại ba văn phòng như cũ.
Đồng tình với bà Phóng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nói mỗi tổ chức trong hệ thống chính trị có chức năng khác nhau nên cần có văn phòng phục vụ riêng. "Chúng ta làm thí điểm theo nghị quyết trung ương, nhưng sau một năm đa số ý kiến nói hiệu quả không tốt thì cho quay về như cũ. UBND, HĐND, Đoàn đại biểu Quốc hội có văn phòng riêng", bà Ngân nhấn mạnh.
Riêng đề xuất của Chính phủ về việc nhập văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội với HĐND, bà cho rằng điều này phụ thuộc vào Luật Tổ chức Quốc hội sẽ được đại biểu cho ý kiến trong đợt 2 kỳ họp thứ 9.
Bộ trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân cũng thống nhất nếu việc thí điểm sáp nhập ba văn phòng thành công thì tiếp tục, nếu không cho hiệu quả cao thì quay trở lại như cũ với ba văn phòng riêng biệt.
Thực hiện Nghị quyết số 18 ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII và Nghị quyết số 56 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về việc cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu quả, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 580 ngày 4/10/2018 về việc thí điểm hợp nhất văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, văn phòng HĐND và văn phòng UBND cấp tỉnh.
12 địa phương thực hiện thí điểm trong năm 2019 gồm: Bắc Kạn, Đà Nẵng, Hà Giang, Hà Tĩnh, Lâm Đồng, Quảng Ninh, Tây Ninh, Thái Bình, TP HCM, Tiền Giang, Long An và Yên Bái.