 |
|
Một đoạn gene của virus H5N1 được Viện Công nghệ sinh học giải mã chiều qua. |
"H, N và NP là ba đoạn gene quyết định tính chất gây bệnh của virus H5N1", giáo sư Bình nhận định. Ông cho biết, hơn 100 mẫu bệnh phẩm gia cầm thu được từ nhiều ổ dịch trên toàn quốc đã được dùng để giải mã gene.
Viện Công nghệ sinh học sẽ ứng dụng kết quả nghiên cứu trên để xây dựng quy trình xét nghiệm nhanh (PCR) nhằm phát hiện bệnh nhân nhiễm virus H5N1 trong vòng 12 giờ hoặc ngắn hơn. Mã gene của virus sẽ được đưa vào máy để tạo Test Kit chẩn đoán nhanh. Test Kit này sẽ được thử nghiệm với các mẫu bệnh phẩm ở người, và kết quả được so sánh với các kết quả xét nghiệm của Tổ chức Y tế thế giới để khẳng định định tính chính xác. "Chúng tôi hy vọng có thể bắt đầu thử nghiệm bộ xét nghiệm trong vòng 1 tháng", ông Bình nói.
Nếu thử nghiệm thành công, Viện sẽ cử hai nhóm chuyên gia tới làm việc tại Bệnh viện Nhi trung ương và Viện Y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới để thực hiện tại chỗ quy trình xét nghiệm nhanh nói trên. Các chuyên gia này sẽ thực hiện nhiệm vụ phân lập virus từ bệnh phẩm của bệnh nhân, sau đó so sánh gene của chúng với gene của virus H5N1 mà Viện đã giải mã được để xác định nó có phải là H5N1 hay không.
Trao đổi với VnExpress, giáo sư Hoàng Thủy Long, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, cho biết, việc chẩn đoán nhanh rất cần thiết cho công tác phòng chống dịch. Tuy nhiên, Viện Công nghệ sinh học sẽ phải thử nghiệm về độ chính xác của Test Kit này trong thực tế. Chỉ khi nào Test Kit đã được kết luận là có độ chính xác cao thì mới có thể sử dụng. Giáo sư Long cũng nhận định, nếu Việt Nam có thể tự xét nghiệm nhanh để phát hiện H5N1 trong vòng nửa ngày, thì việc điều trị bệnh cúm gà trên người sẽ hiệu quả hơn.
Theo giáo sư Lê Đăng Hà, Viện trưởng Viện Y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới, hiện việc xét nghiệm tìm virus H5N1 phải phụ thuộc vào các bộ Test Kit chỉ có ở nước ngoài. Trong thời gian khoảng 1 tuần để chờ kết quả, các bệnh viện chỉ có cách duy nhất là dựa vào dấu hiệu lâm sàng và dịch tễ như triệu chứng cúm, viêm phổi, tiếp xúc với gia cầm bệnh... để cách ly bệnh nhân. "Nếu Viện Công nghệ sinh học có thể giúp chúng tôi xác định bệnh nhân nhiễm H5N1 trong vòng 12 giờ thì tôi tin tỷ lệ tử vong vì H5N1 sẽ giảm. Đó sẽ là một tiến bộ vượt bậc của Việt Nam", ông Hà nói.
Giáo sư Hà nói thêm, trong Test Kit chứa gene của virus cấy vào một phân tử mồi. Khi đưa mẫu virus mới vào, máy sẽ so sánh gene của virus với gene có sẵn để xác định xem cùng hay khác chủng. Giải mã gene chỉ là bước đầu trong xây dựng quy trình chẩn đoán PCR. "Nếu xét mặt bằng chung về trình độ công nghệ, Việt Nam chưa đủ khả năng để có được Test Kit riêng cho virus H5N1, do vậy tôi vẫn chưa tin lắm vào khả năng của Viện Công nghệ sinh học", ông nhận định.
Viện Công nghệ sinh học cho biết, sẽ so sánh các gene H, N, NP của H5N1 trên gia cầm ở các vùng khác nhau và với gene virus này trên người (do viện Pasteur TP HCM giải mã). Kết quả sẽ cho biết, hiện có bao nhiêu chủng virus gây bệnh cúm ở gia cầm, và những chủng này có khác với H5N1 ở người hay không. "Đó là những dấu hiệu dịch tễ quan trọng, giúp phát hiện và ngăn ngừa kịp thời sự giao thoa của các loại virus cúm, hạn chế nguy cơ cúm gà biến chủng và lây được từ người sang người", ông Bình nhận định.
Viện Công nghệ sinh học cũng sẽ tiếp tục tiến hành giải mã toàn bộ 8 đoạn gene của virus H5N1 trên gia cầm và trên người. Kết quả của việc giải mã này sẽ là căn cứ để xác định Việt Nam cần vacxin chủng virus nào. Tuy vậy, ông Bình cũng cho rằng, khả năng Việt Nam tự sản xuất vacxin chống virus H5N1 còn xa vời.
Đến nay, virus H5N1 được xác định là thủ phạm gây ra 15 viêm phổi cấp, cướp đi sinh mạng của 11 người. Tuy nhiên, con số nghi nhiễm virus nguy hiểm này lên tới gần 140 người. Ngoài những 11 ca tử vong do H5N1 gây ra, 12 bệnh nhân khác đã chết mà các nhà khoa học chưa kịp thực hiện xét nghiệm đầy đủ xem có phải do cúm gà hay không. Chuyên gia y tế trong và ngoài nước khẳng định nguồn gốc của virus H5N1 ở người là từ gia cầm bệnh, song con đường lây nhiễm thì vẫn tiếp tục gây tranh cãi.
Thiên Đức