Calvin Kong, bác sĩ cấp cứu tại một bệnh viện công, cho biết ông và các đồng nghiệp của mình đang ở trong "địa ngục trần gian", gợi lại những ngày đầu dịch tại Vũ Hán năm 2019. "Chúng tôi đã có nhiều thời gian và kinh nghiệm, nhưng vẫn gánh chịu sự cố từ hệ thống chăm sóc sức khỏe. Các cơ quan y tế đã không rút được bài học gì sau hai năm", ông nói.
Hong Kong đang trải qua đợt bùng phát Covid-19 nặng nề nhất kể từ năm 2020. Trong vài tuần, nhiều thi thể chất đống tại các bệnh viện vì các nhà xác của toàn đặc khu không còn sức chứa. Xác người mắc Covid-19 bị bỏ mặc la liệt trên hành lang và cả trong phòng bệnh, nằm chung khu vực với người còn sống, đang điều trị.
Người bệnh gọi xe cấp cứu đôi khi phải chờ đợi tới một ngày do các bệnh viện lao đao với số ca nhiễm Omicron tăng nhanh. Một phần ba tài xế xe cứu thương Hong Kong có kết quả dương tính Covid-19 đang phải cách ly.
Trước đó, bằng chiến lược "Không Covid" gồm xét nghiệm hàng loạt, truy viết tiếp xúc, đóng cửa biên giới và kiểm dịch nghiêm ngặt, Hong Kong giữ số ca nhiễm và tử vong ở mức rất thấp trong gần hai năm.
Cách tiếp cận này hiệu quả hồi đầu đại dịch, nhưng theo các chuyên gia, nó khiến giới chức tự mãn, không tận dụng thời điểm Covid-19 tạm suy yếu để củng cố hệ thống y tế, tăng cường quy mô, công suất bệnh viện cho một đợt bùng phát được dự báo trước. Kết quả, các đơn vị chăm sóc sức khỏe gần như sụp đổ.
"Chiến lược Không Covid không ngăn được virus xâm nhập. Nó chỉ trì hoãn dịch bệnh. Hong Kong không thể ngăn chặn được đợt bùng phát sau khi nó đã diễn ra, đó chính xác là những gì chúng tôi đang trải qua", Ben Cowling, Chủ nhiệm Bộ môn Dịch tễ học tại Đại học Y tế Công cộng Hong Kong, cho biết.
Nhân viên y tế bên ngoài một bệnh viện ở Hong Kong hôm 16/2. Ảnh: AFP
Theo Adrian Kwan, bác sĩ nội trú tại một bệnh viện công, giới chức và các cơ quan quản lý bệnh viện đã không chuẩn bị cho đợt bùng phát này.
"Họ không có kế hoạch dự phòng cho đến cuối tháng 2, không lường trước những gì cần làm khi có cụm dịch trong cơ sở y tế và các viện dưỡng lão", ông Kwan nói.
Các bệnh viện, vốn ưu tiên trẻ em và người già, giờ đây phải dựng lều ngoài trời làm nơi ở tạm cho bệnh nhân trong khi chờ giường - hình ảnh thường thấy vào năm 2020.
Khi phần lớn thế giới chuyển sang giai đoạn sống chung với Covid-19, đẩy mạnh điều trị F0 tại nhà nhằm giải tỏa áp lực cho y bác sĩ, Hong Kong vẫn trung thành với chiến lược bắt buộc nhập viện tất cả người mắc Covid-19 dù triệu chứng nhẹ hoặc không triệu chứng.
Ban đầu, chính sách này giữ số ca tử vong ở mức hơn 200 xuyên suốt đại dịch. Nhưng hệ thống phòng thủ có phần phức tạp đó đã sụp đổ khi đối mặt với biến chủng Omicron lây lan nhanh.
Hiện các ca nhiễm tại Hong Kong gần như đều là Omicron, cụ thể là dòng BA.2. Biến chủng phụ này có khả năng lây truyền cao hơn 30% so với phiên bản Omicron ban đầu, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Trong nghiên cứu gần đây, chuyên gia dịch tễ kiêm cố vấn WHO Gabriel Leung cảnh báo các biện pháp kiểm soát dịch trước đây của Hong Kong đã lỗi thời với đặc tính lây lan mạnh của BA.2. Do thực hiện chiến lược "Không Covid", tỷ lệ nhiễm bệnh và miễn dịch tự nhiên của đặc khu tương đối thấp, khiến cộng đồng yếu thế hơn trước virus.
Phần lớn người dân nhiễm nCoV thể nhẹ, nhưng bài học từ hai năm đại dịch cho thấy bệnh viện chịu quá nhiều căng thẳng dễ ảnh hưởng đến các dịch vụ điều trị, gây ra các trường hợp tử vong đáng lẽ ngăn ngừa được.
Ngay cả khi số ca tử vong gia tăng, giới chức vẫn chậm chạp trong việc điều chỉnh chiến lược, kiên định cách ly tập trung người tiếp xúc gần F0 trong tối đa ba tuần tại cơ sở công lập.
Những tuần gần đây, Hong Kong công bố kế hoạch xét nghiệm đại trà và chạy đua xây dựng thêm cơ sở cách ly. Điều này khiến các chuyên gia y tế công cộng lo ngại. Họ cho rằng lúc này, giới chức nên tập trung cứu sống người đã mắc bệnh, chuyển nghiêm trọng thay vì sa đà vào cách ly ca nghi nhiễm.
Bệnh nhân chờ đợi bên ngoài Trung tâm Y tế Caritas để được nhập viện điều trị Covid-19, tháng 2/2022. Ảnh: AP
Với thế mạnh kinh tế, Hong Kong sớm tiếp cận với những loại vaccine hiệu quả nhất trên thế giới. Tuy nhiên, đây là một trong những nơi có tỷ lệ tiêm chủng cho người cao tuổi thấp nhất ở nhóm quốc gia, vùng lãnh thổ phát triển.
Gần một năm kể từ khi triển khai vaccine, Hong Kong tiêm chủng đầy đủ cho 55% dân số trên 70 tuổi và 26% dân số trên 80 tuổi. Trong khi đó, Mỹ đã tiêm phòng đầy đủ cho 85% dân số trên 75 tuổi, tiêm tăng cường cho 65% người trên 65 tuổi.
Hong Kong đối mặt với thái độ hoài nghi từ những người cao tuổi. Họ không muốn tiêm phòng do lo ngại về tác dụng phụ. Chiến lược "Không Covid" thành công cũng khiến giới chức chủ quan, chưa cảm thấy việc tiêm vaccine là cấp bách.
Kết quả, nhóm trên 70 tuổi trở thành lỗ hổng của hệ thống y tế, tỷ lệ chuyển nặng và nhập viện cao, tạo gánh nặng cho các bệnh viện vốn đã quá tải.
Từng là hình mẫu chống dịch, Hong Kong giờ đây trở thành bài học cảnh giác, gợi lại những ngày đầu đáng sợ nhất của Covid-19, cho thấy đại dịch chưa kết thúc.
Thục Linh (Theo SCMP, NY Times, Yahoo News)