Rạng sáng ngày 1/11/2014, tàu vũ trụ không người lái Xiaofei của Trung Quốc hoàn thành chuyến bay lên Mặt Trăng và trở về Trái Đất. Đây là lần đầu tiên sứ mệnh được thực hiện thành công trong 40 năm qua, giúp Trung Quốc trở thành quốc gia thứ ba làm được điều này sau Liên Xô và Mỹ.
Xiaofei là tiền thân của Chang’e 5 (Hằng Nga 5), tàu thăm dò Mặt Trăng dự kiến được phóng lên quỹ đạo năm 2017. Chang'e 5 sẽ được trang bị một quang phổ kế và thiết bị phân tích khí trong đất Mặt Trăng. Nhiệm vụ của nó là thu thập mẫu đất regolith, chứa nhiên liệu hạt nhân helium-3 có thể sử dụng để sản xuất năng lượng phụ tải cơ bản và các thế hệ tiếp theo của vũ khí hạt nhân.
Theo kế hoạch, Chang’e 5 sẽ đổ bộ lên khu vực Mare Imbrium (hay còn gọi là Biển Mưa). Đây là một trong những vùng tối phẳng rộng hình thành sau các đợt phun trào núi lửa từ xa xưa, có thể nhìn thấy từ Trái Đất và là nơi lưu trữ một lượng lớn helium-3.
Việc khai thác Helium-3 được cho là có thể giải quyết vấn đề năng lượng của thế giới. Ảnh minh họa: Corbis
Nhiên liệu quý mang tên helium-3
Helium-3 là một đồng vị phi phóng xạ hiếm trên Trái Đất do tác động của bầu khí quyển và từ trường địa cầu. Trong khi đó, nó được cho là tìm thấy nhiều trên Mặt Trăng.
Cựu tổng thống Ấn Độ APJ Abdul Kalam từng nhận định nguồn năng lượng helium-3 trên Mặt Trăng "lớn hơn gấp 10 lần so với tất cả nguồn nhiên liệu có trên Trái Đất". Khoảng 600 kg Helium-3 tồn tại trên Trái Đất dưới dạng sản phẩm phụ từ quá trình phân rã đầu đạn hạt nhân tritium của Mỹ và các kho dự trữ hạt nhân của Nga, 100 kg khác có trong tự nhiên.
Theo tính toán của các nhà khoa học, một tấn helium-3 có thể sản xuất 10.000 megawatt điện, đáp ứng 80% nhu cầu sử dụng điện của thành phố Tokyo, Nhật trong một năm. Năng lượng sinh ta một tấn helium-3 lớn hơn 1,5 lần so với sức mạnh hủy diệt của quả bom khí Tsar Bomba, vụ nổ hạt nhân lớn nhất trong lịch sử nhân loại. Hay nói cách khác, một tấn helium-3 có thể tạo ra vũ khí hạt nhân có sức nổ bằng 75 triệu tấn thuốc nổ.
Tsar Bomba của Nga, trong vụ thử năm 1962 có sức công phá mạnh hơn 1.350 lần so với bom nguyên tử từng giáng xuống hai thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản, gấp 10 lần so với sức mạnh của tất cả các loại chất nổ trong Thế chiến II.
Helium-3 được cho là nguồn nhiên liệu hạt nhân quý, bởi nó không phát ra neutron phóng xạ độc hại. Do đó, các thế hệ vũ khí hạt nhân thứ 4 chỉ sử dụng helium-3 tinh khiết sẽ không tạo ra hoặc tạo ra rất ít bụi phóng xạ. Đây là đặc điểm thách thức đối với các loại vũ khí hạt nhân thông thường. Năng lượng giải phóng từ Tsar Bomba cũng sinh ra ít bụi phóng xạ và được coi là vụ nổ hạt nhân sạch nhất.
Vũ khí sử dụng Helium-3 được cho là có giá trị chiến lược, cho phép chiếm đóng một vùng lãnh thổ sau khi phát nổ mà không lo ngại đến vấn đề phóng xạ. Chính phủ các nước cũng có thể sẵn sàng chế tạo một loại vũ khí chiến lược với sức mạnh lớn hơn cả Tsar Bomba.
Bên cạnh đó, tên lửa hạt nhân helium-3 được cho là vũ khí thích hợp để phá hủy các tiểu hành tinh có nguy cơ đe dạo Trái Đất. Năm 2013, Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) ước tính hơn 1.400 tiểu hành tinh có khả năng gây nguy hiểm cho hành tinh của chúng ta.
Cuộc chạy đua lên Mặt Trăng
Trung Quốc đang tiến gần đến bước đột phá trong công nghệ sản xuất năng lượng từ helium-3, và mục tiêu của các chương trình không gian liên quan mật thiết, nếu không muốn nói là liên quan trực tiếp đến việc coi khai thác helium-3 là một ưu tiên địa chiến lược quốc gia.
Xe tự hành Thỏ Ngọc (Jade Rabbit ) của Trung Quốc trên bề mặt Mặt Trăng hôm 15/12/2013. Sứ mệnh thăm dò được coi là niềm tự hào lớn đối với Trung Quốc, khi nước này trở thành quốc gia thứ ba trên thế giới, sau Mỹ và Liên Xô, đưa thiết bị tự hành lên Mặt Trăng. Ảnh: Xinhua
Theo đánh giá của giới quan sát, với tiềm năng lớn của helium-3, Mặt Trăng đang trở thành mục tiêu trong cuộc đua của nhiều quốc gia trên thế giới. Trên thực tế, hầu hết các chương trình không gian quốc gia đều viện dẫn sao Hỏa là đối tượng nghiên cứu ban đầu, mở đường cho mục tiêu chinh phục Mặt Trăng trong tương lai. Khi độc chiếm hoàn toàn helium-3, một quốc gia có thể trở thành thế lực bá chủ mới trên toàn cầu.
Với helium-3, vũ khí có thể dễ dàng được chế tạo trong vòng bí mật bởi chúng vô hình trước thiết bị cảm biến bức xạ như máy dò neutron. Cùng với deuterium, helium-3 có thể là nguồn năng lượng tiềm năng cho các chuyến bay không gian đến sao Hỏa trong vòng chưa đầy 100 ngày, đến Mặt Trời hay sao Mộc trong 200 ngày.
Việc tách helium-3 là hoạt động khai thác bề mặt tương đối đơn giản. Công nghệ tách helium-3, nén và đưa trở về Trái Đất đã có trong các ngành công nghiệp không gian, khai thác mỏ và khí đốt. Hiện nay, chính phủ các nước đều xem xét tác động của tất cả các nghiên cứu đối với hoạt động phát triển vũ khí hạt nhân thế hệ mới.
Helium-3 hiện được coi là nguồn tài nguyên có giá trị nhất trên Mặt Trăng. Các nguồn tài nguyên khác như titan, niken, nhóm bạch kim (platinum) gồm kim loại, nhôm, silicon, uranium, kim cương..., đều được Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc thiết lập vị trí trên bản đồ và phân tích trong những năm gần đây.
Trong khi đó, một số quốc gia đã yêu cầu xây dựng một chế độ pháp lý chung nhằm chia sẻ các nguồn tài nguyên trên Mặt Trăng, vốn được gọi là "di sản chung của nhân loại" theo Hiệp ước Vũ trụ năm 1967.
Anh Hoàng (Theo The Diplomat)