Hoa hồng là loài hoa đẹp, có sắc và có hương thơm. Hoa hồng đẹp nhưng nhanh tàn, cành hoa có gai. Với vẻ đẹp, hình dáng và hương thơm nổi bật, hoa hồng là loài hoa biểu trưng được ưa chuộng nhất ở phương Tây, có vai trò như hình tượng hoa sen ở châu Á, cả hai đều gần gũi với biểu tượng bánh xe.
Trong văn hóa Ấn Độ, bông hồng vũ trụ Triparasundari được dùng làm vật đối chiếu với vẻ đẹp của người Mẹ thánh thần, biểu thị một sự hoàn mỹ trọn vẹn và không có thiếu sót. Bên cạnh đó, hoa hồng còn tượng trưng cho phần thưởng cuộc sống, tâm hồn, trái tim, tình yêu, được chiêm ngưỡng và ngưỡng vọng.
Trong hệ tranh tượng Kitô giáo, hoa hồng hoặc là cái chén hứng máu của Chúa Kitô, hoặc là sự hóa thân của những giọt máu này và thậm chí, là chính vết thương của Chúa.
Trong thần thoại Hy Lạp, nữ thần Aphorodite khi đến cứu Adonis bị tử thương đã bị đâm phải một cái gai và máu đã nhuộm thẫm những bông hồng cung tiến nàng, vì vậy hoa hồng đã trở thành biểu tượng của tình yêu và còn hơn thế, của sự dâng hiến tình yêu, của tình yêu trong trắng. Người Hy Lạp cho rằng, hoa hồng là tặng phẩm quí báu mà nữ thần Kibela đã gởi đến cho loài người để tôn vinh những tình cảm cao đẹp, từ đó hoa hồng được mang tên “Quà tặng của thiên thần”.
Với vẻ đẹp, hình dáng và hương thơm đặc trưng đầy sức lôi cuốn, là biểu tượng của cuộc sống, tình yêu, sự tận tụy cũng như sắc đẹp và sự vĩnh hằng, hoa hồng là loài hoa biểu trưng được lựa chọn nhiều nhất tại các nước phương Tây.
Nhiều đất nước đã chọn hoa hồng làm Quốc hoa như: Bulgaria, Mỹ, Anh, Iraq, là Maldives, Czech, Síp, Ecuador, Luxembourg, Slovakia, Morocco. Ở Việt Nam, hoa hồng cũng mang nghĩa biểu trưng trải rộng theo các nền văn hóa phương Tây, hoa hồng bước vào thế giới thi ca và khoác lên mình những nét nghĩa biểu trưng tiêu biểu, đặc biệt là trong thế giới ca dao, dân ca. Trong ca dao Việt Nam, hoa hồng biểu trưng cho vẻ đẹp thiếu nữ.
Tác giả dân gian đã lấy bộ phận của hoa hồng (cành hoa), hình dáng của hoa (búp hoa) hay màu sắc của loài hoa để chỉ vẻ đẹp của thiếu nữ. Tự hào vì mình như búp hoa hồng, người thiếu nữ tự ý thức về vẻ đẹp xuân sắc cuả mình: “Em như cái búp hoa hồng/ Anh như ngòi bút họa đồ trong tranh”.
Lấy bộ phận và màu sắc của hoa để chỉ vẻ đẹp của người thiếu nữ qua cách nói quen thuộc trong nghệ thuật. Ca dao không hiếm những lời ca đẹp như thế: “Bấy lâu gió dập mưa vùi/ Liễu xanh còn mắt, đào tươi má hồng”.
Đẹp, xinh, mềm mại, mỏng manh và yếu ớt như cánh hoa hồng. Vậy mà, thật trớ trêu, khi đặt cánh hoa tuyệt mỹ ấy bên cạnh cái thứ uế tạp và hôi hám, câu ca cất lên nghe ai oán và xót xa: “Thân em như cánh hoa hồng/'Lấy phải thằng chồng như cứt bò khô”.
(Xem thêm: Bạn thích phụ nữ mảnh mai hay tròn trịa?)
Trong ca dao Việt Nam hoa hồng còn biểu trưng cho tình yêu đôi lứa: cũng như “vườn đào”, “vườn xuân” trong ca dao, “vườn hồng” là địa chỉ giao duyên, là vườn tình ái ngát hương.
Vườn hồng xuất hiện nhiều trong những lời ca về hoa hồng: “Đến đây mận mới hỏi đào, Vườn hồng có lối ai vào hay chưa? Mận hỏi thì đào xin thưa/ Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào”.
Lời ướm hỏi tình tứ của mận - đào, lối vào vườn hồng chính là câu chuyện của anh - em và con đường đến với trái tim tình yêu được tác giả dân gian thể hiện khéo léo. Muôn ngàn con đường, muôn ngàn cách nói bộc lộ tiếng lòng thổn thức của trái tim yêu: “Ví dù chàng hãy còn không/ Để em xin tới vườn hồng hái hoa”.
Cái đặc sắc trong lời ca là ở chỗ, cô gái là người chủ động xin tới hái hoa trong vườn hồng nếu chàng trai vẫn chăn đơn gối chiếc. Cái “ví dù” ấy thật đáng trân trọng. Suy nghĩ táo bạo ấy trong tình yêu đã mở đường cho hành động táo bạo của những đôi lứa đến với tình yêu theo tiếng gọi rạo rực của con tim.
Thế rồi, ở lời ca khác, ta lại gặp lời khẩn cầu thay cho lời khước từ ý nhị của cô gái. Vườn hồng đã có chủ, trái tim cô gái đã có người thương: “Vườn hồng đã có người coi/ Xin anh chớ có vãng lai vườn hồng”. Chính nhờ vào mùi hương dịu dàng, thanh thoát, sang trọng và hình dáng tao nhã, hài hòa, yêu kiều, đẹp đẽ một cách tự nhiên mà hoa hồng được ví như vẻ đẹp của người mẹ, của nữ giới nói chung. Vì vậy, trong cảm thức của nhân loại, hoa hồng đã trở thành một tín hiệu thẩm mỹ vô cùng đặc sắc.
Chia sẻ bài viết của bạn tại đây.