Theo số liệu Cục Thống kê, Việt Nam đón hơn 1,5 triệu lượt khách quốc tế trong tháng 9, giảm 10% so với tháng 8. Dù vẫn tăng 20% so với cùng kỳ năm 2024, đà sụt giảm theo tháng cho thấy ngành du lịch đang bước vào giai đoạn thấp điểm.
Đáng chú ý, 6 trên 10 thị trường gửi khách lớn nhất đều đồng loạt giảm. Nhóm thị trường Đông Bắc Á gồm Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan có mức giảm sâu nhất, từ 13-15%. Hai thị trường khác là Mỹ và Nga cũng giảm nhẹ, khoảng 3-5%.
Đây không phải là hiện tượng bất thường. Dữ liệu các năm trước cho thấy sự sụt giảm tương tự. Tháng 9/2024, lượng khách cũng thấp hơn tháng 8 khoảng 10%. Tương tự, tháng 9/2023 chỉ đón hơn một triệu lượt, trong khi tháng 8 đạt 1,2 triệu.
Các chuyên gia cho rằng có nhiều yếu tố cộng hưởng dẫn đến sự sụt giảm này, từ quy luật mùa vụ, yếu tố thời tiết đến đặc điểm riêng của từng thị trường.
Đầu tiên là tính chu kỳ của ngành du lịch. Ông Phạm Hải Quỳnh, Viện trưởng Viện Phát triển Du lịch châu Á, cho biết tháng 9 là thời điểm kết thúc kỳ nghỉ hè. Tháng 8 là cao điểm khi học sinh, sinh viên nghỉ hè, các gia đình đi du lịch dài ngày. Đây là đặc điểm chung của khách nội địa và nhiều thị trường quốc tế. "Sang tháng 9, khi năm học mới bắt đầu, nhu cầu này đột ngột giảm", ông Quỳnh phân tích. Các chương trình kích cầu lớn cũng thường tập trung vào mùa hè và giảm dần sau đó.
Thời tiết bất lợi là lý do tiếp theo, có tính tác động lớn. Tháng 9 là giai đoạn chuyển mùa ở miền Bắc, thường có mưa bão. Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, Biển Đông đã ghi nhận 4 cơn bão và một áp thấp nhiệt đới trong tháng, cao hơn trung bình nhiều năm. Cụ thể, bão Ragasa cuối tháng 9 đã khiến hàng trăm chuyến bay ở Hong Kong, Philippines, Đài Loan bị hủy, ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch của du khách. Vietnam Airlines và Vietjet Air cũng phải hủy nhiều chuyến bay đến và đi từ khu vực này để đảm bảo an toàn.
Đặc điểm thị trường nguồn cũng lý giải một phần sự suy giảm lượng khách. Các thị trường Đông Bắc Á có những kỳ nghỉ lễ lớn gần với tháng 9. Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Hà Nội, chỉ ra rằng khách Trung Quốc có xu hướng dời chuyến đi sang đầu tháng 10 để tận hưởng Tuần lễ Vàng (1-8/10). "Tương tự dịp 30/4-1/5 của Việt Nam, người dân thường hạn chế đi du lịch ngay trước kỳ nghỉ dài để dồn sức cho chuyến đi chính", ông Đạt nói.
Tương tự, ông Michiel Lugt, Tổng Quản lý khu nghỉ dưỡng Sailing Club Signature Phú Quốc, cho biết lượng khách Hàn Quốc giảm một phần do kỳ nghỉ Chuseok (Tết Trung thu) năm nay rơi vào tháng 10, thay vì tháng 9 như năm ngoái.
Với các thị trường đường xa như Mỹ, Nga, mức giảm ít hơn cho thấy tệp khách này có tính phi mùa vụ cao hơn, thường là người nghỉ hưu hoặc khách công vụ, ít bị chi phối bởi lịch học.
Khách Nga tận hưởng tour ngày trên vịnh Nha Trang tại tàu Emperor Cruises. Ảnh: Lux Group
Đối với nhiều doanh nghiệp trong ngành khách sạn, nghỉ dưỡng tại các trung tâm du lịch như Đà Nẵng, Phú Quốc, Khánh Hòa, tháng 9 được xem là tháng "nghỉ ngơi và hồi sức".
Ông Michiel Lugt xem đây là thời điểm "hạ nhiệt", giúp các khách sạn có thời gian kiểm định lại cơ sở vật chất, dịch vụ để chuẩn bị cho mùa cao điểm cuối năm. "Tháng 9 có công suất phòng thấp hơn, nhưng là khoảng thời gian cần thiết đối với các cơ sở nghỉ dưỡng quốc tế", ông nói.
Đồng quan điểm, ông Phạm Hà, CEO Lux Group, đơn vị chuyên cung cấp các dịch vụ cao cấp, cho hay tháng 5 và 9 thường là hai tháng có tỷ lệ đặt chỗ thấp nhất tại công ty ông, khoảng 60%, trong khi các tháng còn lại thường xuyên kín chỗ.
Hai du khách quốc tế thích thú trải nghiệm thả diều tại Bình Thuận. Ảnh: Phước Tuấn
Để khắc phục tình trạng sụt giảm theo chu kỳ và duy trì tăng trưởng ổn định, các chuyên gia đề xuất một loạt giải pháp đồng bộ.
Theo ông Phạm Hải Quỳnh, Việt Nam cần tập trung kích cầu vào các thị trường dài ngày như Tây Âu, Bắc Mỹ, Australia. Du khách từ các thị trường này có xu hướng du lịch vào mùa thu, đông để tránh rét và ít bị ràng buộc bởi lịch học.
Bên cạnh đó, việc nghiên cứu các kỳ nghỉ ngắn ngày của thị trường châu Á như Tuần lễ Vàng (Trung Quốc), National Day (Singapore) để tung ra các gói sản phẩm ngắn ngày, kết hợp du lịch MICE (hội nghị, hội thảo) và du lịch golf là một hướng đi tiềm năng. "Tháng 9 thời tiết mát mẻ, rất phù hợp cho các doanh nghiệp tổ chức sự kiện, team-building", ông Quỳnh gợi ý.
Ông Martin Koerner, Giám đốc Thương mại tập đoàn The Anam, nhấn mạnh sự cần thiết của việc đa dạng hóa sản phẩm du lịch. Thay vì chỉ phụ thuộc vào du lịch biển, Việt Nam cần đẩy mạnh du lịch văn hóa, di sản, ẩm thực thông qua các festival, chương trình biểu diễn nghệ thuật. "Phát triển các gói chăm sóc sức khỏe cao cấp như spa, yoga, thiền cũng sẽ thu hút nhóm khách chi trả cao và không bị ràng buộc bởi lịch trình", ông Koerner nói.
Cuối cùng, để củng cố niềm tin của du khách, đặc biệt trong mùa mưa bão, các doanh nghiệp cần có chính sách đặt phòng, tour linh hoạt và luôn nhấn mạnh yếu tố an toàn, ổn định dịch vụ. Các chương trình ưu đãi giá mùa thấp điểm nhưng vẫn phải cam kết đảm bảo chất lượng dịch vụ, đi kèm các giá trị gia tăng như voucher ẩm thực, spa.
Phương Anh