Vì sao luật Việt Nam coi 'Hồ sơ Panama là thông tin tham khảo'

Luật sư, thạc sĩ Phạm Thanh Bình.

Qua "Hồ sơ Panama" được công bố dưới dạng cơ sở dữ liệu cho thấy có 189 cá nhân, 19 công ty offshore (các pháp nhân được thành lập tại các vùng lãnh thổ mà ở đó chính quyền địa phương cho phép các ưu đãi về thuế như giảm hoặc miễn hoàn toàn thuế với điều kiện nếu các công ty đó hoạt động kinh doanh ngoài lãnh thổ nơi đăng ký) liên quan tới Việt Nam. Việc xuất hiện danh sách này đang khiến nhiều người hiểu nhầm rằng cứ có tên là liên quan trốn thuế, rửa tiền có từ hối lộ, tham nhũng hay các hành vi sai trái khác.

Trên phương diện pháp lý, các cá nhân xuất hiện tên trong “Hồ sơ Panama” không đồng nghĩa với việc họ phạm pháp. Hiệp hội Phóng viên Điều tra Quốc tế (ICIJ), đơn vị cung cấp danh sách “Hồ sơ Panama” cũng khẳng định dữ liệu họ cung cấp chỉ đơn thuần bao gồm thông tin về công ty offshore, chủ sở hữu của công ty offshore, các trung gian và người được ủy quyền. ICICJ nói rằng mục đích công bố chỉ để cho công chúng biết có sự hiện diện của các công ty offshore này và chủ sở hữu là ai chứ không phải để khuyến nghị hay ám chỉ có các hành vi vi phạm pháp luật.

Theo luật, nếu các công ty offshore tuân thủ các quy định của pháp luật đầu tư, pháp luật ngân hàng và thuế thì có quyền tiến hành hoạt động đầu tư ra nước ngoài hợp pháp và cũng có thể chuyển lợi nhuận về Việt Nam. Để kết luận các cá nhân, tổ chức Việt Nam trong “Hồ sơ Panama” có vi phạm pháp luật hay không cần sự vào cuộc của cơ quan có thẩm quyền theo đúng trình tự, thủ tục của pháp luật Việt Nam.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 64 Bộ luật Tố tụng hình sự 2003 (đang có hiệu lực): “Chứng cứ là những gì có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định mà Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Toà án dùng làm căn cứ để xác định có hay không có hành vi phạm tội, người thực hiện hành vi phạm tội cũng như những tình tiết khác cần thiết cho việc giải quyết đúng đắn vụ án".

Vì thế, việc truy cứu trách nhiệm hình sự người có tội không thể dựa trên những thông tin trên mạng, chưa được kiểm chứng và đánh giá bởi các cơ quan tiến hành tố tụng. Theo luật, các cơ quan chức năng của Việt Nam không thể coi đây là căn cứ pháp lý để xử lý vấn đề rửa tiền, trốn thuế, gian lận thuế với những cá nhân có tên trong “Hồ sơ Panama” mà chỉ có thể xem đây là nguồn tham khảo để vào cuộc, tránh tình trạng bỏ lọt tội phạm.

Với thông tin được ghi nhận trong “Hồ sơ Panama”, nếu các cơ quan chức năng của Việt Nam thu thập được chứng cứ khác để chứng minh việc các cá nhân, tổ chức có tên có hành vi vi phạm pháp luật (trốn thuế, rửa tiền…), các cơ quan này sẽ điều tra, xử lý vi phạm theo những tội danh tương ứng với quy định của pháp luật Việt Nam.

"Hồ sơ Panama" là vụ rò rỉ thông tin lớn nhất lịch sử, với hơn 11 triệu tài liệu từ hãng luật Mossack Fonseca (Panama). Báo cáo của Hiệp hội Phóng viên Điều tra Quốc tế dựa trên những thông tin này cho thấy Mossack Fonseca đã giúp giới nhà giàu và quyền lực lập ra hàng trăm nghìn công ty tại Quần đảo British Virgin, Cayman, Seychelles và Bermuda. Đây là những nơi được mệnh danh là thiên đường thuế, lý tưởng cho các hoạt động ngầm, né thuế hay rửa tiền

Luật sư Phạm Thanh Bình

• Cục Chống tham nhũng: 'Hồ sơ Panama là thông tin tham khảo'