Người thân của các hành khách trên chuyến bay MH370 trong cuộc họp báo tại một khách sạn ở Bắc Kinh hôm 17/3. Ảnh: CNN.
Khi chiếc Boeing 777-200 của Malaysia Airlines (MAS) quay ngược chiều bay trong sáng 8/3 trên khu vực Vịnh Thái Lan, và sau đó mất gần nửa giờ đồng hồ bay ở tầm thấp qua hai thành phố lớn của Malaysia cùng nhiều thị trấn, làng quê, sự im lặng vẫn bao trùm.
Theo các điều tra viên, không có bất kỳ cuộc điện thoại, lời thông báo, trạng thái cập nhật trên Twitter hay Weibo nào được đăng tải, cũng không có bức ảnh nào xuất hiện trên Instagram hay các ứng dụng giao tiếp khác, đến từ bất kỳ ai trên máy bay kể từ khi nó chuyển hướng.
Ông Ahmad Jauhari Yahya, đại diện hãng MAS phát biểu trong cuộc họp báo hôm 17/3 rằng, không hề có dấu vết của "bất kỳ số điện thoại nào cố tìm cách liên lạc". Tuy nhiên, MAS vẫn đang kiểm tra giữa một biển số liệu của hàng triệu cuộc thu âm.
Sự im ắng kỳ quặc của những con người trên chiếc MH370 trong kỷ nguyên thông tin di động phủ sóng khắp nơi, đã làm nổ ra cuộc tranh luận giữa các phi công, các chuyên gia viễn thông và nhiều thành phần khác. Hầu hết những người có mặt trên máy bay là công dân Malaysia và Trung Quốc, hai quốc gia có dịch vụ điện thoại di động phổ biến. Trong số này, nhiều người là những công dân giàu có và đã quen với những chuyến bay quốc tế.
Một số người đưa ra giả thuyết rằng, sự thiếu vắng các cuộc điện thoại cấp cứu cho thấy thời điểm đó chiếc Boeing 777-200 đã bay quá cao, khiến các thiết bị điện tử cá nhân không thể hoạt động. Những người khác thì băn khoăn liệu hành khách và thành viên tổ bay có thực sự nỗ lực để thực hiện các cuộc gọi hay tin nhắn hay không.
Theo thông tin từ radar quân đội, MH370 đã bất ngờ vút lên rất cao sau ngay sau khi quay đầu, lên tới hơn 13.700 m, trong khi độ cao tối đa cho phép dành cho máy bay Boeing 777-200 là 13.100 m trên mực nước biển. Tiếp đó, phi cơ đột ngột lao xuống độ cao 7.000 m khi bay qua bán đảo Malaysia, trước khi vọt lên gần 9.000 m và chuyển sang chế độ bay tiết kiệm xăng.
Vicent Lau, một chuyên gia điện tử kiêm chuyên ngành viễn thông tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong cho hay, độ cao của máy bay có thể ngăn cản điện thoại của hành khách liên lạc với các trạm thu phát dưới mặt đất, ngay cả khi điện thoại đã bật trong suốt chuyến bay hoặc không tắt từ lúc cất cánh.
Trong sự kiện 11/9, hành khách và phi hành đoàn có thể thực hiện nhiều cuộc gọi kêu cứu bởi những chiếc phi cơ bị cướp đã bay ở tầm thấp để nhắm vào những mục tiêu trong thành phố, Lau nói.
Tín hiệu của các trạm thu phát sóng bị yếu đi theo khoảng cách. Bởi thế, các điện thoại di động bên trong chiếc máy bay ở tầm cao tới vài dặm như chiếc MH370, hầu như sẽ khó có thể thu nhận được tín hiệu nào, ông Lau nhận định.
Thiết kế của các trạm thu phát sóng di động đã được nâng cấp kể từ vụ tấn công 11/9 để chất lượng dịch vụ, bao phủ tốt hơn trong nhiều khu vực cụ thể. Tuy nhiên, điều này cũng có nghĩa cường độ tín hiệu sẽ kém hơn tại những hướng mà không thể xác định vị trí người gọi, như trường hợp ở trên, chuyên gia Lau bổ sung.
Ông Lam Wong-hing, một chuyên gia công nghệ liên lạc không dây tại Đại học Hong Kong, cũng chia sẻ rằng công suất truyền phát cực đại của một chiếc di động cầm tay theo tiêu chuẩn GSM ở dải tần 1800MHz là 1W hoặc ít hơn, trong khi các cột thu phát điển hình lên tới 20W, đôi khi cao hơn rất nhiều. Bởi vậy, nếu một chiếc điện thoại nhận được tín hiệu khi ở trên cao, nó cũng khó có thể "đáp lại" một tín hiệu đủ mạnh để kết nối.
Phần vỏ kim loại của máy bay cũng làm giảm tín hiệu. Nếu một hành khách bấm nút gọi và áp điện thoại vào khung cửa sổ bằng nhựa, với hướng nhằm thẳng tới tháp thu phát sóng thì mới có khả năng kết nối, ngay khi máy bay ở độ cao tương đối, bởi chất liệu nhựa gần như không chặn tín hiệu sóng điện thoại, tiến sĩ Lam cho hay.
Nhiều máy bay hiện nay được trang bị air phone (thiết bị điện thoại dành cho phi công và hành khách trên các máy bay thương mại), sử dụng sóng radio hoặc kỹ thuật truyền phát của vệ tinh. Chiếc MH370 của hãng Malaysia Airlines cũng trang bị loại điện thoại này cho khoang thương gia. MH370 đã gửi tín hiệu qua vệ tinh trong gần 7 tiếng đồng hồ sau khi nó đổi hướng.
"Những chiếc air phone gần đây được tích hợp cùng hệ thống giải trí trên máy bay của hãng hàng không. Tuy nhiên, nếu ai đó chủ tâm quay ngược MH370 và tắt thiết bị phát tín hiệu cùng các công cụ truyền tin, thì rất có thể người này cũng đã vô hiệu hóa hệ thống giải trí trên máy bay, để hành khách không thể phát hiện trên bản đồ rằng họ đang bay theo hướng ngược lại. Khi hệ thống giải trí bị tắt thì những chiếc air phone không thể hoạt động, một chuyên gia giấu tên khẳng định.
Hôm 12/3, vài ngày sau khi chiếc máy bay mất tích, truyền thông Trung Quốc đưa ra vài ví dụ khi gọi điện cho hành khách trên chuyến MH370, vẫn thấy điện thoại đổ chuông. Tuy nhiên, các chuyên gia viễn thông bác bỏ việc coi đây là bằng chứng chiếc điện thoại vẫn trong trạng thái sử dụng. "Họ nghe tiếng chuông và nghĩ rằng đang kết nối với người thân, nhưng không phải vậy. Mạng lưới chỉ đang gửi một tín hiệu đến điện thoại để cho biết hệ thống đang tìm kiếm", chuyên gia Kagan cho biết.
Nhà phân tích công nghệ kiêm cây bình luận của tờ E-Commerce Times, Jeff Kagan cũng nhận định: "Khi một điện thoại di động thực hiện gọi đi, ban đầu nó sẽ kết nối với mạng lưới và tìm cách định vị điện thoại của người dùng đầu bên kia. Nếu không tìm thấy điện thoại trong vài phút, sau vài tiếng chuông, thì thông thường, nó sẽ ngắt kết nối và đó là những gì đang xảy ra".
Không có báo cáo nào liên quan tới việc hành khách hay phi hành đoàn trên chuyến bay MH370 trả lời các cuộc gọi.
Hiện tại, các điều tra viên cũng không biết liệu có ai trên máy bay cố thực hiện một cuộc gọi hay không. Các hành khách sẽ nhanh chóng rơi vào trạng thái vô thức, thậm chí ngất lịm đi nếu chiếc máy bay giảm áp suất khi nó vút lên một độ cao bất thường ngay khi quay đầu, các phi công khẳng định. Bất cứ kẻ nào quay ngược chiếc máy bay đều có thể đã vô hiệu hóa, không cho các mặt nạ dưỡng khí rơi xuống.
Phó giáo sư, tiến sĩ James Ho, tại khoa Y, Đại học Hong Kong, nói rằng thậm chí cái chết có thể đến bất thình lình chỉ sau vài phút nếu ai đó đột ngột lên độ cao hơn 13.700 m. Nhưng do chưa có thông tin cụ thể về tốc độ và thời gian tụt giảm áp suất nên “rất khó để tiên đoán hậu quả về mặt thể chất và sức khỏe của các hành khách”, ông nói.
Theo tài liệu của các phi công, "khoảng thời gian để duy trì trạng thái tỉnh táo" cho một người khi không được cung cấp oxy ở những độ cao khác nhau lần lượt là: từ 9-15 giây ở độ cao 13.700 m, và từ 5-10 phút ở độ cao 6.700 m.
Sóng di động đầy tràn và trải rộng khắp các khu vực thuộc miền tây Trung Quốc và phía đông Kazakhstan, làm dấy lên câu hỏi vì sao không có ai trên chiếc máy bay cố gắng gọi điện nếu như thực sự MH370 đã tiến về phía bắc và hạ cánh an toàn, thay vì bay ra ngoài Ấn Độ Dương cho tới khi cạn sạch nhiên liệu.
Một máy bay của hãng Malaysia Airlines. Ảnh minh họa: Wikimedia
Hoàng Phương (theo New York Times)