Bà Phạm Thị My, 60 tuổi và ông Bùi Văn Sâm, 74 tuổi dự kiến bị TAND Hà Nội xét xử ngày 29/6 với cáo buộc Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, theo khoản 1, Điều 356 Bộ luật Hình sự, khung hình phạt cao nhất 5 năm tù.
Để chuẩn bị cho kỳ thi THPT quốc gia năm 2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo ra đề thi theo hai giai đoạn: xây dựng ngân hàng câu hỏi và ra đề thi. Khi xây dựng ngân hàng câu hỏi thi, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức thành 5 đợt. Trong 5 đợt trên, ông Sâm và bà My, đều là cựu giáo viên Khoa Sinh học, Đại học Sư phạm Hà Nội, được phân công làm Tổ trưởng và Tổ phó. Hai người tham gia xây dựng ngân hàng câu hỏi thi và tham gia Hội đồng ra đề thi môn Sinh học.
Đến giai đoạn tổ chức ra đề thi, bà My và ông Sâm tiếp tục làm Tổ trưởng và thẩm định viên của tổ ra đề môn Sinh học.
Ở giai đoạn 1, khi xây dựng ngân hàng câu hỏi thi, VKS cáo buộc, bà My 3 lần mang các tài liệu ra khỏi khu vực quy định, gồm các bảng thống kê số lượng câu hỏi mới được biên soạn. Bà chỉnh sửa, hoàn thiện trên máy tính ở nhà, rồi in đưa ông Sâm.
Nhận các tài liệu trên, ông Sâm chỉnh sửa trực tiếp trên bản in, trao đổi để bà My ghi chép lại, đưa về nhà chỉnh sửa, hoàn thiện. Họ sau đó đưa nội dung câu hỏi này vào ngân hàng câu hỏi trong các đợt xây dựng ngân hàng câu hỏi tiếp theo.
Biết được quy luật rút câu hỏi của phần mềm quản lý của Bộ Giáo dục và đào tạo, hai người thống nhất sắp xếp câu hỏi do mình biên soạn, biên tập vào các vị trí "ngắm sẵn" với mục đích để khi được chọn thì các câu hỏi này sẽ cùng một tổ hợp. Sau đó khi tham gia Hội đồng ra đề thi, họ sẽ chọn các tổ hợp câu hỏi này để làm đề thi chính thức, cáo trạng nêu.
Cùng quá trình đó, hai bị can dùng các câu hỏi đã được đưa vào ngân hàng câu hỏi thi để ôn thi cho 8 học sinh lớp 12 "có mối quan hệ họ hàng, quen biết" muốn xét tuyển Đại học khối B.
Ông Sâm và bà My được cơ quan điều tra xác định "không nhận tiền của phụ huynh, học sinh", phạm tội vì "nể nang, tình cảm cá nhân". Ông Sâm khai món quà duy nhất được nhận từ phụ huynh là một hộp sâm Hàn Quốc, đã giao nộp công an trong giai đoạn điều tra.
Ở giai đoạn 2, ra đề thi, ngày 8/6/2021, Hội đồng ra đề thi kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021 được thành lập. Bà My được làm Tổ trưởng Tổ ra đề thi môn Sinh học, khi nhận 16 tổ hợp câu hỏi, đã định hướng lựa chọn 4 mã đề do mình và ông Sâm biên soạn làm đề thi chính thức. Các thành viên trong Tổ đồng ý.
Sau thẩm định, phản biện, chỉnh sửa, 4 mã đề này có một số thay đổi song nội dung giữ nguyên, được Hội đồng ra đề thi phê duyệt làm 4 đề thi chính thức môn Sinh học dùng cho kỳ thi THPT Quốc gia năm 2021.
Do Covid-19, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021 được tổ chức thành 2 đợt, tháng 7 và tháng 8.
Kết thúc kỳ thi đợt 1, báo chí phản ánh về nghi vấn lộ đề thi môn Sinh. Theo đó đề thi môn Sinh học "giống 80%" so với đề ôn tập trên mạng Internet của ông Phan Khắc Nghệ (Phó Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh). Cục An ninh chính trị nội bộ, Bộ Công an đã phối hợp với Bộ Giáo dục và đào tạo kiểm tra, xác minh ban đầu, sau đó chuyển hồ sơ cho Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an điều tra.
Bà My và ông Sâm bị Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an khởi tố ngày 10/6/2022. Ông Sâm giao nộp 3 tập tài liệu ngân hàng câu hỏi nhận từ bà My. Hội đồng giám định Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định, tập tài liệu này có nội dung câu hỏi giống 75-95% so với 4 mã đề thi chính thức đã được sử dụng trong đợt 1 kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021.
Thí sinh làm thủ tục thi tốt nghiệp THPT tại Hà Nội, chiều 6/7/2022. Ảnh: Giang Huy
Về sự tương đồng với đề ôn tập trên mạng Internet của ông Nghệ, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định ông tham gia xây dựng Ngân hàng câu hỏi thi năm 2009-2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có quen hai bị can.
Trong năm 2015, 2016, 2018, ông Nghệ gửi email cho bà My về các câu hỏi thi môn Sinh học. Trong quá trình bà My tham gia xây dựng Ngân hàng câu hỏi thi năm 2021, ông Nghệ cũng nhiều lần gọi điện, gửi email hẹn gặp để tìm hiểu thông tin liên quan.
Cơ quan điều tra Bộ Công an kết luận chưa có căn cứ xác định bà My gặp, trao đổi thông tin về câu hỏi thi Sinh học năm 2021 cho ông Nghệ, "chưa đủ căn cứ xác định sử dụng tài liệu của bị can Sâm, My để giảng dạy".
Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định các tài liệu trong quá trình xây dựng Ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa không thuộc danh mục bí mật nhà nước, song có các quy định bảo mật.
Cụ thể, các chuyên gia tham gia biên soạn câu hỏi thô; thẩm định, biên tập, phân tích câu hỏi thi và các cán bộ điều phối của trung tâm không được phép đem theo bất cứ tài liệu, vật dụng nào vào khu vực xây dựng câu hỏi ngân hàng thi chuẩn hóa và cũng không được phép mang các tài liệu, vật dụng liên quan đến câu hỏi thi ra khỏi khu vực xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa; không được phép cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến hoạt động ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào dưới bất kỳ hình thức nào.
Trung tâm khảo thí quốc gia cũng yêu cầu các chuyên gia xây dựng ngân hàng câu hỏi và ra đề thi ký Bản cam kết bảo mật theo quy định.
Thanh Lam