Tính đến cuối tháng 5/2013 tốc độ tăng trưởng tín dụng nằm ở khoảng 2,5%- 3%, so với chỉ tiêu 12% của năm 2013 thì quá xa vời. Vì vậy, các ngân hàng phải dùng đủ mọi chiêu trò để câu khách. Thường xuyên tung chiêu “nịnh” người vay qua hệ thống quảng cáo cũng như trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Hiệu ứng lãi suất 0%
Với lãi suất 0% cho thời gian đầu, một số ngân hàng đã triển khai những “gói” tiêu dùng nhằm “đánh quả” vào những khu vực dân cư có thu nhập ổn định. Tuy nhiên, 9 tháng tiếp theo trong năm, khách sẽ phải chịu lãi suất 10,6%/năm. Và sau thời gian “ưu ái” đó (bắt đầu từ năm 2014), chưa ai có thể biết lãi suất thị trường sẽ đi về đâu. Chỉ biết rằng, lãi suất lúc bấy giờ sẽ bằng lãi suất tiết kiệm (12 tháng trả lãi sau) + 3%/năm.
Điều đáng nói ở đây, những “gói” vốn với lãi suất hấp dẫn dạng mời chào này chỉ áp dụng trong những tháng đầu tiên. Rồi sau đó, lãi suất lại trở về với đúng bản chất là “thả nổi” theo biến động của thị trường tiền tệ, thậm chí nếu khách hàng trả trước, ngân hàng sẽ áp dụng chi phí phạt đã được ghi rõ trong hợp đồng tín dụng.
Riêng đối với điều khoản này, đôi khi khách hàng không để ý vì hiệu ứng lãi suất 0% quá ngọt ngào khiến họ quên đọc kỹ hợp đồng vay vốn. Bởi thế, “của cho là của nợ”, một số khách hàng tính toán, khi cộng dồn tất cả những khoản lãi từ lúc cho vay cho đến khi hoàn tất gốc, lãi của một món vay trung, dài hạn (từ 5 đến 10 năm), người ta mới “ngộ” ra, lãi suất mời chào này chẳng hề rẻ. Không ai cho không ai bao giờ!
Và như thế, kiểu bán hàng “mua bia tặng lạc” khiến cho người tiêu dùng ngán ngẩm khi họ nhận ra rằng, muốn uống vài cốc bia nữa, khách hàng phải bỏ tiền mua thêm các món nhậu đắt đỏ khác bù lại cho chi phí 0% của đĩa lạc ban đầu.
Trên thực tế, có nhiều người vì hiệu ứng lãi suất 0% đã vội vàng vay hàng tỷ đồng để mua nhà, sắm ô tô. Xong những tháng “biếu không”, người vay bắt đầu thấm đòn lãi suất thị trường đắt đỏ kéo dài hàng chục năm sau. Mức lãi suất trong tương lai này ít nhất cũng bằng lãi suất huy động tiết kiệm trả lãi sau của kỳ hạn dài nhất cộng với phí cố định từ 3 - 4%/năm. Chỉ chừng đó thôi, đến khi trả lãi, người đi vay đã “tá hỏa” tìm mọi cách tất toán hợp đồng tín dụng, bấm bụng trả thêm khoản phí phạt trả nợ trước hạn.
Hết thời ăn đong
Câu chuyện đi “mòn đường, chết cỏ” để đòi được nợ không còn xa lạ với giới ngân hàng. Anh Tín, trưởng phòng tín dụng của một ngân hàng tâm sự, dạo này, ngoài giờ làm việc anh rất bận. Năn nỉ mãi anh mới tiết lộ, chiều nào anh cũng phải mời khách hàng đi nhậu để “vỗ về” người ta trả bớt nợ gốc và lãi. Thời kinh tế suy giảm, thu được gốc là may mắn lắm rồi, nhiều khi phải thực hiện gia, giãn, cơ cấu lại nợ, người vay tiền mới chịu thanh toán gốc và lãi vay.
Nói thế để thấy rằng, người làm ngân hàng hiện nay khá vất vả, nếu không nói đó là một nghề “nguy hiểm”, đầy rủi ro và cạm bẫy.
Nợ xấu (đúng nghĩa) đang là rào cản và cũng là một “vũng lầy” đầy ân oán. Điều này đồng nghĩa với lãi phát sinh từ những món cho vay bị quá hạn chưa trả (hoặc sẽ không bao giờ trả) từ các doanh nghiệp đang “chết lâm sàng”. Nói theo ngôn ngữ của những cán bộ tín dụng là “lãi treo”. Và đó cũng chính là nỗi sợ hãi lớn nhất của các nhà băng khi “khe cửa hẹp” giữa lãi suất đầu vào và đầu ra ngày càng bị “teo tóp”.
Lãi treo trở thành những “củ cà rốt” ngày nào cũng thấy thấy nhưng không thể nào ăn được, đành ghi nhận như một “của để dành”. Nhiều chuyên gia đặt câu hỏi, về lý thuyết, chênh lệch giữa lãi suất cho vay và huy động đang còn ở mức từ 3%- 4%/năm. Cớ sao, khi quyết toán tài chính, mức chênh lệch lãi suất giữa đầu vào và đầu ra lại thấp như vậy? Đây là mắt xích khiến dư luận nghi ngờ, điều gì đã khiến cho ngân hàng phải dò dẫm và thận trọng đến như vậy cho dù họ vẫn còn đủ dư địa để giảm lãi suất cho vay?
Trên thực tế, để “gánh” các khoản tín dụng thất thu lãi, các nhà băng đang “hãm phanh” đà giảm lãi suất cho vay của những món nợ tốt nhằm giữ thăng bằng tài chính đang có nguy cơ thua lỗ bởi các món nợ xấu. Cách làm này giống như người khỏe đang cõng trên vai một người bị thương, người khỏe ít nhưng người bệnh lại nhiều khiến cho các ngân hàng “loay hoay” tìm đường giảm lãi suất cho vay ở mức hợp lý.
Đó chính là câu trả lời tại sao ngân hàng chậm giảm lãi suất cho vay.
Khốn khó đến như vậy nên các ngân hàng “ngậm bồ hòn” tìm cách “nịnh” khách hàng trong cho vay lẫn cả việc thu hồi nợ vay.
Để tồn tại, ngân hàng phải tìm cách “đẩy” hàng chục ngàn tỷ đồng đang tồn đọng từ đầu năm đến nay. Cho dù các ngân hàng có đổ tiền mua trái phiếu Chính phủ để giảm chi phí vốn nhưng thị trường tín dụng cho dân cư và khu vực doanh nghiệp mới chính là bền vững và tác động tích cực đến tăng trưởng.
Suy cho cùng, để “kích hoạt” nền kinh tế này, hơn ai hết, các ngân hàng phải tìm mọi “ngõ ngách” để cho vay. Và đây cũng chính là thời điểm, thị trường đang “nín thở” chờ xem gói hỗ trợ nhà ở 30.000 tỷ đồng sẽ được các ngân hàng triển khai ra sao.
>> Xem thêm: 'Ngân hàng không cho vay vẫn lời to'
Văn Khoa
Chia sẻ những bài viết liên quan tới tài chính, ngân hàng của bạn tại đây.