Thanh Vân -
 |
|
Nhu cầu đọc sách của thiếu nhi lúc nào cũng cao. Ảnh: T.V. |
Chị Lê Phương Liên, trưởng ban khai thác đề tài Ban văn học thiếu nhi (Hội nhà văn Việt Nam), cho rằng: "Cần phải nhìn nhận đúng đắn hơn vị trí của dòng văn học thiếu nhi (trong đó có mảng văn học tuổi mới lớn vừa được thừa nhận), cần phải xây dựng hẳn một giải thưởng văn học thiếu nhi uy tín (bao gồm cả thơ và văn xuôi) mang tầm quốc gia thì mới mong thúc đẩy sự phát triển của dòng văn học quan trọng này. Nếu nhập chung văn học thiếu nhi vào văn học người lớn, rồi xét bình chọn trên cùng những tiêu chí đặt ra thì có vẻ bị lệch và vô lý".
Nhà văn Trần Quốc Toàn, ủy viên ban chấp hành Chi hội nhà văn Việt Nam tại TP HCM, lại cho rằng xếp tác phẩm văn học thiếu nhi chung những tiêu chí xét giải tác phẩm dành cho người lớn là một việc hợp lý, cho thấy Hội nhà văn Việt Nam đã nhìn nhận một cách công bằng, khách quan dòng văn học này.
Tuy nhiên, ông nêu ý kiến: "Để khuyến khích văn học thiếu nhi phát triển thì phải có một giải thưởng riêng. Đối với quan niệm của một người làm nghề, càng có nhiều giải thưởng văn học càng mang lại nhiều lợi ích cho người sáng tác và cho độc giả, văn học thiếu nhi cũng vậy. Tại sao chúng ta không thử lập ra một giải thưởng văn học thiếu nhi được phối hợp tổ chức giữa Hội nhà văn Việt Nam, Trung ương Đoàn và Bộ Giáo dục Đào tạo chẳng hạn? Được như thế, văn học thiếu nhi sẽ có một giải thưởng "sang" cả về chất và lượng, kích thích đội ngũ nhà văn có những tác phẩm hay".
Nhà văn Trần Quốc Toàn cũng nhận xét mặt bằng văn học thiếu nhi Việt Nam hiện nay bị chững lại. Một giải thưởng uy tín, có thể gồm cả hội đồng độc giả thiếu nhi bỏ phiếu, sẽ là cách hay để lọc những tác phẩm tiêu biểu.
Trong nước hiện nay có những giải thưởng cho văn học thiếu nhi nhưng đó chỉ là giải do vài đơn vị đứng ra tổ chức như: Cuộc vận động sáng tác văn học cho thiếu nhi của NXB Kim Đồng (gồm nhiều thể loại thơ, văn, nhạc, tranh truyện cho thiếu nhi) và cuộc vận động sáng tác "Vì tương lai đất nước" (sáng tác văn xuôi) của NXB Trẻ. Còn giải thưởng mang tầm quốc gia của Hội nhà văn Việt Nam thì vẫn chưa gây ấn tượng sâu sắc.
Nhìn ra thế giới, cách tổ chức giải thưởng văn học thiếu nhi của nhiều nước rất năng động, có bề dày uy tín và lịch sử. Ví dụ: ở Mỹ có giải Newbery thành lập từ năm 1922, trao tặng hằng năm cho những tác giả có đóng góp xuất sắc cho dòng văn học thiếu nhi Mỹ; giải Caldecott thành lập từ năm 1938, trao tặng hằng năm cho những người vẽ minh họa truyện tranh thiếu nhi xuất sắc. Hay ở Canada có CLA book of the year (giải thưởng văn học Canada dành cho sách văn học thiếu nhi trong năm), thành lập từ năm 1947, trao tặng cho các tác giả có những tác phẩm thiếu nhi xuất sắc phát hành tại Canada.
Những giải như thế không chỉ do một tổ chức là Hội nhà văn đứng ra thực hiện mà thường có sự liên kết của nhiều tổ chức hiệp hội, như Hiệp hội các thư viện trên toàn quốc; và không chỉ có sự thẩm định của các nhà chuyên môn mà cả giáo viên, phụ huynh và bạn đọc nhí cũng vào cuộc.
Trở lại Việt Nam, trong khi tiềm năng độc giả của văn học thiếu nhi trong nước là vô cùng lớn, những tác phẩm "made in Việt Nam" lại luôn trong tình trạng thiếu hụt. Theo nhiều nhà văn, ngoài việc đáp ứng nhu cầu của độc giả Việt, dòng văn học này còn phải nghĩ đến chuyện "ngẩng mặt" với khu vực và thế giới nữa. Hàng chục năm nay, vẫn chỉ có Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài là được biết đến ở nước ngoài như tác phẩm văn học thiếu nhi tiêu biểu của Việt Nam.