Lampard từng được kỳ vọng sẽ là bản lề cho một đại kế hoạch phục hưng Chelsea khi nhậm chức hè 2019. Ảnh: Reuters.
Hè 2019, Chelsea bổ nhiệm Lampard để bắt đầu một chu kỳ mới, sau khi bán Eden Hazard cho Real Madrid. CLB lúc đó đã trải qua 14 lần thay HLV trong 16 năm dưới trướng ông chủ Roman Abramovich. Lampard trở thành đầu não của một đại kế hoạch, dù có rất ít kinh nghiệm trong nghiệp HLV đỉnh cao. Chelsea tin rằng tầm hiểu biết về CLB và vị thế huyền thoại của Lampard sẽ giúp phát triển cầu thủ trẻ lên đẳng cấp cao nhất.
Nhưng cũng cần nhắc lại bối cảnh lúc đó. Hầu hết HLV đẳng cấp cao đã có nơi chốn. Một số thất nghiệp nhưng chưa muốn nhận thử thách mới, như Max Allegri. Chelsea không muốn dùng lại Jose Mourinho sau hai chu kì dùng – sa thải HLV người Bồ Đào Nha, đồng thời cần một luồng gió mới khi đang thụ án cấm hoạt động hai kỳ chuyển nhượng gần nhất. Lampard là sự lựa chọn hoàn hảo để bắt đầu một chiến lược dài hạn, dựa nhiều hơn vào cầu thủ trẻ tự đào tạo sau nhiều năm phát triển bằng nguồn hầu bao của tỉ phú Abramovich.
Trong bối cảnh đó, HLV 41 tuổi được cho thời gian tái thiết, trong mùa giải được gắn mác "chuyển giao". Và xét về mặt thành tích của Chelsea trong hoàn cảnh khó khăn này, Lampard làm không hề tệ, giúp đội vào top 4 Ngoại hạng Anh, đi đến vòng 1/8 Champions League và chung kết Cup FA.
Chelsea có một số màn trình diễn ấn tượng như thắng lợi 1-0 trên sân Ajax ở Champions League, hoặc hạ Man City khi bóng đá trở lại sau dịch hồi tháng 6/2020. Vết đen nằm ở việc bị loại với tổng tỉ số 1-7 trước Bayern tại Champions League, và khoảng cách lên đến 33 điểm với đội đầu bảng Liverpool khi Ngoại hạng Anh hạ màn.
Nhưng Lampard cũng gầy dựng được một thế hệ mới, tiêu biểu là Mason Mount, tiền vệ triển vọng thăng tiến chóng mặt từ đội U23 Chelsea lên tuyển Anh, và những Tammy Abraham, Reece James, Callum Hudson-Odoi...
Khi không phải chịu áp lực quá lớn về thành tích, Lampard thành công khi giúp Chelsea có mặt trong top 4 Ngoại hạng Anh, trình làng những ngôi sao do CLB tự đào tạo như Mount (trái) hay Abraham (phải). Ảnh: Reuters
Dù vậy, khi hết án cấm chuyển nhượng, Chelsea được mua sắm ở mùa Hè 2020, và kế hoạch thay đổi. Họ lập tức tăng cường các vị trí yếu nhất.
Hàng công Chelsea chỉ xếp thứ 16 Ngoại hạng Anh 2019-2020 ở khía cạnh tận dụng cơ hội tốt – dù xếp thứ 3 về số cơ hội tạo ra, chỉ kém Man City cùng Liverpool. Và để cải thiện, Lampard được cấp ngót 210 triệu USD tậu Timo Werner, Hakim Ziyech và Kai Havertz, những người ghi tổng cộng 46 bàn, có 26 kiến tạo cho CLB cũ mùa giải trước đó.
Hàng thủ chống bóng bổng và phản công kém, xếp trong nhóm sáu đội nhận bàn thua từ tình huống cố định nhiều nhất Ngoại hạng anh mùa 2019-2020. Vì thế, Lampard được bổ sung trung vệ kì cựu Thiago Silva từ PSG theo diện tự do, cùng Ben Chilwell giá 68 triệu USD cho vị trí hậu vệ trái. Thủ môn Kepa Arrizabalaga bị thay bằng Edouard Mendy với phí chuyển nhượng 30 triệu USD.
Hai chiến thắng trong sáu trận đầu mùa Ngoại hạng Anh gây chút lo lắng, nhưng mạch 16 trận bất bại trên mọi đấu trường sau đó khiến mọi thứ tốt hơn. Chelsea vượt qua vòng bảng Champions League với ngôi đầu, lên đỉnh Ngoại hạng Anh vào tháng 12/2020. Lampard dường như đã đi đúng đường ray chiến thắng một cách nhanh chóng với sự bổ sung hùng hậu hồi mùa Hè.
Nhưng từ giữa tháng 12, mọi chuyện xấu dần đi. Tám trận gần nhất kể từ đó, Chelsea thua năm, hòa một, chỉ thắng hai. Từ bàn thua phút bù giờ trước Wolves, màn trình diễn xấu xí trong Ngày Lễ Tặng quà trước Arsenal, thất bại 1-3 trước Man City, thua tiếp Leicester, rồi thắng sát nút Fulham dù được chơi hơn người gần một hiệp đấu.
Thất bại trước Man City khiến Chelsea không thắng cả sáu trận trước các đội xếp trên họ tại Ngoại hạng Anh lúc này. Điều này không tốt khi Lampard hứa hẹn mang tinh thần chiến thắng trở lại, trong mùa giải được tăng cường mạnh, thay vì chỉ là "chuyển giao". HLV trẻ bắt đầu rối khi hàng thủ thủng lưới quá nhiều, phải đưa Antonio Rudiger trở lại đội hình sau thời gian lạnh nhạt. Jorginho cũng quay lại tuyến giữa. Và Lampard dùng không dưới 17 cách lắp ghép khác nhau trên hàng công ở Ngoại hạng Anh và Champions League.
Bất chấp những nỗ lực khắc phục đó, số bàn thua vẫn nhiều lên. Điểm yếu thua từ các pha bóng chết không được khắc phục, số lần bỏ lỡ cơ hội ngon ăn tiếp tục tăng. Chelsea tiếp tục trôi xuống thứ chín với chỉ 29 điểm - tệ thứ sáu trong lịch sử đội bóng tính trong 19 vòng đầu Ngoại hạng Anh.
Thầy trò Lampard nhận 50 bàn thua tính từ cuối mùa trước đến lúc này, tức chỉ ít hơn đúng hai bàn so với đội nhiều nhất là Newcastle. Bộ đôi tấn công từ Đức Werner và Havertz dần bị đẩy lên ghế dự bị vì không bắt nhịp được với phong cách Ngoại hạng Anh. Riêng Werner bị so sánh với Fernando Torres vì dứt điểm vô duyên, và đây là tín hiệu không vui với Abramovich - người duyệt chi 300 triệu USD với sự háo hức lớn hồi mùa Hè.
Abramovich tôn trọng và ưu ái Lampard, nhưng không đủ kiên nhẫn để chờ đợi HLV trẻ này trưởng thành. Ảnh: PA
Tuyên bố sa thải của Lampard có kèm theo nhắn nhủ của Abramovich đăng trên trang chủ Chelsea. Lần đầu tiên tỷ phú Nga lên tiếng sau một quyết định sa thải HLV. Đây là một biểu hiện của sự tôn trọng mà Abramovich dành cho Lampard - huyền thoại Chelsea từ thời ông mới đầu tư vào đội bóng, người được mô tả "luôn làm việc với kỷ luật tối đa" và "có quan hệ thân thiết ngoài đời" với tỉ phú Nga này. Bên cạnh đó, Lampard cũng được Chelsea trả lương đủ đến hết hợp đồng có thời hạn đến tháng 6/2022, tức không tổn hại gì về mặt tài chính.
Nhưng quyết định cũng cho thấy Abramovich không hề quan tâm đến những thứ như "bản sắc", "tính kế thừa", "kế hoạch dài hạn" ở Chelsea. Ông dùng Lampard chỉ như là một cách chữa cháy ở mùa trước. Khi điều kiện thay đổi, Chelsea lập tức hướng đến chiến thắng ngắn hạn. Việc thay Lampard cũng có thể đồng nghĩa với việc Chelsea chấp nhận xóa sạch "thế hệ Mason Mount". Điều này tương tự cách tỷ phú Nga lập tức thay Claudio Ranieri bằng Jose Mourinho trong năm thứ hai tiếp quản The Blues, dù trước đó Chelsea về nhì Ngoại hạng Anh, vào bán kết Champions League.
Điểm lại các đời HLV trong kỷ nguyên Abramovich, có thể thấy 18 tháng dành cho Lampard đã là... sự ưu ái rất lớn mà tỷ phú Nga dành cho một nhà cầm quân không mang về danh hiệu nào. Ranieri phải ra đi mùa 2004-2005 tương tự mùa 2007-2008 với Avram Grant. Người bạn thân của Abramovich đã giải cứu Chelsea hồi giữa mùa, giúp đội bóng lập hat-trick á quân tại Ngoại hạng Anh, Champions League, Cup Liên đoàn, nhưng vẫn bị cho là thất bại. Luiz Felipe Scolari kế nhiệm, và chỉ trụ đến tháng 2/2009. Carlo Ancelotti cũng phải ra đi sau mùa 2010-2011 trắng tay. Sang mùa 2011-2012, Andre Villas-Boas trụ được đến tháng Ba. Nhà vô địch Champions League Roberto Di Matteo làm việc đến tháng 11/2012 trước khi bị thay bởi Rafael Benitez. Sau đó là Jose Mourinho, Antonio Conte, Maurizio Sarri, mỗi HLV giành thêm tối thiểu 1 danh hiệu, nhưng lập tức mất ghế sau một giai đoạn ngắn không thành công.
Ở các đội khác, thay HLV là bất ổn, còn ở Chelsea của Abramovich, thay HLV là để tạo ra sự thúc đẩy cho thành công. Không ít lần các quyết định thay tướng giữa dòng của tỷ phú Nga mang về thắng lợi, điển hình như việc Di Matteo giúp Chelsea vô địch Champions League lần đầu vào năm 2012 sau khi thế chân Villas-Boas. Benitez cũng mang về thêm một Europa League khi thay chính HLV người Ý ở mùa giải sau. Và Lampard cũng không nằm ngoài quy luật này.
Đỗ Hiếu (theo Sky Sports)