Tấm bia cao gần 2,8 m, nặng 7 tấn trong bi đình lăng Khải Định có hàng trăm dòng chữ và ký hiệu khắc bằng vật nhọn, trong đó có dòng "Đinh Bảo Phương, 18/7/86, Phù Đổng, Gia Lâm, Hà Nội". Các vết khắc chồng lên chữ Hán trên văn bia, hiện rõ ở cả hai mặt. Bia được bao quanh bằng rào gỗ cao khoảng 0,5 m; khu vực này không bố trí camera.
Lăng vua Khải Định nằm trên triền núi Châu Chữ, phường Thủy Xuân. Vua Khải Định (1885-1925) là vị vua thứ 12 của triều Nguyễn, trị vì từ năm 1916 đến 1925. Thời kỳ ông trị vì gắn với nhiều công trình kiến trúc cung đình mang phong cách giao thoa Á - Âu, trong đó có lăng Khải Định gồm tam quan, sân chầu, bi đình và điện thờ xếp tầng trên sườn núi. Công trình được xây dựng bằng vật liệu mua từ Pháp, Trung Quốc và Nhật Bản, là điểm tham quan đông khách tại Huế.
Tấm bia "Thánh Đức Thần Công Bi Ký" tại lăng vua Khải Định bị vẽ bậy. Ảnh: Võ Thạnh
Tại lăng vua Tự Đức cách đó khoảng 3 km, bia "Khiêm Cung Ký" được công nhận là bảo vật quốc gia cũng xuất hiện nhiều vết khắc bằng vật nhọn. Vua Tự Đức (1829-1883) là vị vua thứ 4 và trị vì dài nhất của triều Nguyễn (từ năm 1847 đến 1883). Khiêm Lăng và Khiêm Cung do ông cho xây dựng để sử dụng lúc sinh thời và làm nơi an táng; tấm bia "Khiêm Cung Ký" là văn bản do chính nhà vua soạn thảo.
Một hướng dẫn viên thường xuyên đưa khách đến các lăng triều Nguyễn cho biết khi vào khu vực nhà bia, nhiều thời điểm không thấy lực lượng bảo vệ túc trực, trong khi lượng khách ra vào lớn.
Mặt sau bia đá lăng vua Khải Định chi chít chữ du khách để lại. Ảnh: Võ Thạnh
Ông Trần Đình Thân, Trưởng phòng Bảo vệ Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, nói mỗi lăng như Khải Định và Tự Đức có tổ bảo vệ 12 người, trực theo ca khoảng 60-70% quân số. Hai năm qua, đơn vị dựng rào gỗ quanh các bia đá để hạn chế du khách tiếp xúc trực tiếp.
Hồi tháng 5, ngai vàng trong điện Thái Hòa bị một người dân đập gãy. Sau sự việc, Trung tâm lắp hàng rào kính cường lực cao 1,5 m, dài 21,3 m để bảo vệ khu trưng bày; nhiều khu vực khác thuộc quần thể di tích đang tiếp tục bổ sung thiết bị giám sát.
Theo Nghị định 38/2021, hành vi viết, vẽ, khắc hoặc làm bẩn di tích lịch sử - văn hóa bị phạt tiền từ 1 đến 3 triệu đồng và buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của di tích. Trường hợp gây thiệt hại nghiêm trọng đến di tích, cơ quan chức năng có thể xem xét trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Võ Thạnh