Hạt dổi rừng Tây Bắc là loại gia vị hiếm chỉ có vào mùa Đông (tháng 10-11). Loại này được nhiều người chuộng nên vào mùa, người dân Lạng Sơn, Lai Châu cũng tranh thủ vào rừng để nhặt về bán với giá cao.
Chị Hoa ở Lạng Sơn thường cùng gia đình vào rừng kiếm nhưng chị cho biết, năm nay dổi rừng không nhiều. Từ đầu vụ, chị mới chỉ nhặt được gần 2 kg. Ngoài để ăn, chị để lại cho hàng xóm với giá hơn 1 triệu đồng một kg.
Hạt dổi là gia vị truyền thống để ướp thức ăn của những người dân tộc phía Bắc. Ảnh: Thanh Huy.
Chị Lan, cũng ở Lạng Sơn, vốn chuyên đi nhặt hạt dổi rừng kể năm nay hạt rụng muộn nên hàng ít hơn. Mỗi vụ trước, gia đình chị thường nhặt khoảng 5-10 kg còn năm nay thương lái hỏi mua nhiều nhưng hàng rừng còn ít.
Trước đây đa phần chỉ có hạt dổi rừng nhưng sau này thấy loại này được chuộng, người dân ở Lạng Sơn nhân giống để trồng. Nhưng theo chị Lan, ngay cả hàng trồng sẵn, nửa tháng nữa mới vào vụ thu hoạch nên giá dổi hiện khá cao.
Hạt này có 2 loại là dổi nếp và tẻ. Dổi nếp hạt nhỏ, màu vàng và đen, ăn rất thơm, giá 260.000-300.000 đồng một lạng. Loại tẻ hạt to, màu đen nhưng không thơm bằng và giá chỉ từ 150.000-180.000 đồng một lạng. Cây dổi tẻ có lá xanh và to hơn cây dổi nếp.
Quả dổi tại miền núi Tây Bắc. Ảnh: Đặc sản miền Bắc.
Hạt dổi trồng thường rẻ hơn hạt rừng. Là đầu mối chuyên buôn bán hạt dổi nhỏ, khai thác từ cây dổi rừng 30 năm tuổi ở Lạng Sơn, anh Huy ở quận 4 (TP HCM) khoe từng bán cả tấn hàng khi vào mùa dổi rừng.
Biết loại này hiếm, anh thường đặt mua tại các lái buôn và người dân từ rất sớm. Giá mỗi lạng dổi rừng tại cửa hàng anh là 260.000 đồng một lạng, tức 2,6 triệu đồng một kg. Đắt đỏ nhưng theo lời anh, các quán phở gà, đầu mối sỉ và khách lẻ vẫn chuộng.
Theo các đầu mối, giá đắt đỏ vì là loại gia vị này có mùi đặc biệt, khá giống mùi xá xị, hợp để ướp thực phẩm, nhất là các món nướng. Ngoài dùng ướp món ăn, người dùng có thể rang rồi giã nhỏ với muối ớt để làm gia vị chấm khô hoặc cho vào nước mắm chấm ướt tùy sở thích. Muốn để dùng chúng được quanh năm có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.
Theo người dân địa phương ở các tỉnh miền núi Tây Bắc, hạt dổi rừng chỉ thu hoạch trong 2 tháng từ tháng 10 đến hết tháng 11, đa phần được khai thác ở những cây dổi có tuổi đời trên 20 năm. Mỗi năm người dân nơi đây khai thác được khoảng 2-3 tấn.
Hồng Châu