Ukraine bước vào năm 2023 với một khởi đầu tốt, khi Mỹ và châu Âu cung cấp thêm gói vũ khí mới với nhiều loại thiết giáp hiện đại, đồng thời duy trì lập trường ủng hộ Kiev trong cuộc đối đầu với Moskva. Những diễn biến này cho thấy triển vọng với Ukraine rất tươi sáng trong năm mới, theo Ben Hodges, cựu chỉ huy quân đội Mỹ ở châu Âu, chuyên gia về nghiên cứu chiến lược tại Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu.
Việc Mỹ và châu Âu bác bỏ lời kêu gọi ngừng bắn tạm thời của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong kỳ nghỉ lễ Giáng sinh của người theo Chính thống giáo là tín hiệu cho thấy Ukraine chưa phải chịu áp lực ngồi vào bàn đàm phán. Giới chức phương Tây cho rằng bất cứ thỏa thuận đình chiến tạm thời nào cũng có thể giúp Nga có thêm thời gian củng cố lực lượng và chuẩn bị cho các đợt tấn công tiếp theo.
Trong khi đó, Nga hứng chịu thiệt hại nặng nề khi đòn tập kích bằng pháo phản lực HIMARS của Ukraine vào một nơi đóng quân tạm thời ở thành phố Makiivka đã khiến ít nhất 89 binh sĩ thiệt mạng vào ngày đầu năm mới.
Cuộc tập kích không chỉ thể hiện sự vượt trội về vũ khí và năng lực tình báo của Ukraine, mà còn phơi bày những sai lầm chiến thuật của Nga, theo Liz Sly, nhà phân tích của Washington Post. Bộ Quốc phòng Nga cho rằng cuộc tấn công là do các tân binh mới đến sử dụng điện thoại di động, khiến vị trí đóng quân của họ bị lộ.
Cùng ngày, Ukraine tuyên bố bắn hạ 45 máy bay không người lái (UAV) được Nga sử dụng để tập kích nước này đêm giao thừa. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ thống phòng không của Ukraine ngày càng phát huy hiệu quả trong ngăn chặn các cuộc tấn công của Nga.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đến thăm thành phố Kherson, tỉnh Kherson ngày 14/11. Ảnh: Reuters.
Việc Mỹ, Pháp và Đức đồng loạt thông báo cung cấp xe chiến đấu bộ binh trong những ngày qua được xem là nguồn bổ sung đáng kể cho khả năng tấn công của Ukraine.
Sau nhiều tháng trì hoãn, Mỹ đã đồng ý gửi 50 thiết giáp M2 Bradley, trong khi Đức cam kết chuyển 40 xe chiến đấu bộ binh Marder và Pháp hứa cung cấp thiết giáp AMX-10 RC mà nước này phân loại là xe tăng hạng nhẹ cho Ukraine.
Ngay cả thời tiết dường như cũng ủng hộ Ukraine, khi mùa đông ấm áp ở châu Âu giúp giảm giá năng lượng và giúp người dân tránh khỏi nỗi khổ mà nhiều nhà phân tích dự đoán có thể làm xói mòn động lực hỗ trợ của châu lục dành cho Kiev.
Trong thông báo viện trợ thiết giáp AMX-10 RC, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã cam kết ủng hộ Ukraine "cho tới khi chiến thắng", được xem là tuyên bố ủng hộ mạnh mẽ và rõ ràng nhất của ông từ trước đến nay.
Chuyên gia Hodges tin rằng với sự hậu thuẫn mạnh mẽ như vậy từ phương Tây, Ukraine trong năm nay đứng trước cơ hội rất lớn giành lại tất cả các khu vực mà Nga kiểm soát, thậm chí có thể hướng tới bán đảo Crimea mà Moskva sáp nhập năm 2014.
Các tuyến đường tiếp tế từ lục địa Nga tới bán đảo Crimea đã bị hư hại vì các cuộc tập kích của Ukraine. Ông Hodges nhận định Kiev có thể khiến Nga phải rút lực lượng khỏi Crimea trước khi giành lại toàn bộ vùng Donbass, nơi diễn ra giao tranh ác liệt gần đây.
"Tôi thực sự tin Ukraine đã đạt được động lực không thể đảo ngược và người Nga về cơ bản không thể làm gì để thay đổi điều đó, trừ khi họ tìm ra cách thuyết phục phương Tây dừng ủng hộ Kiev", ông Hodges nói. "Tôi thấy rất nhiều yếu tố tích cực cho Ukraine, trong khi quyết tâm của phương Tây không có bất kỳ dấu hiệu suy yếu nào".
Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng cảnh báo rằng Ukraine sẽ đối mặt với rất nhiều thách thức trong chiến dịch phản công 2023, vốn khó khăn hơn đáng kể so với việc phòng thủ lãnh thổ, theo Rob Lee, chuyên gia Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại Mỹ.
Thành công của Ukraine trong năm 2022 một phần là nhờ những sai lầm chiến thuật của Nga, điều khó có thể lặp lại trong năm nay, khi quân đội Nga đã chuẩn bị cho cuộc chiến kéo dài. "Phòng thủ sẽ dễ hơn tấn công. Nga đã thiết lập các vị trí phòng thủ lâu dài", Lee nói.
Chuyên gia này cho rằng, Ukraine đã thắng trong giai đoạn đầu chiến sự, khi chặn đứng chiến dịch "đánh nhanh thắng nhanh" của Nga ở Kiev, sau đó phản công giành lại gần một nửa lãnh thổ mà Moskva kiểm soát ở miền đông và miền nam.
"Nhưng câu hỏi đặt ra bây giờ là liệu Ukraine có thể đạt được những gì họ muốn là đẩy Nga sang bên kia đường biên giới trước ngày 24/2, thậm chí có thể giành lại Crimea hay không", Lee cho hay, thêm rằng câu trả lời hiện tại không rõ ràng.
Lính Ukraine đứng bên hệ thống pháo HIMARS mà Mỹ viện trợ tại miền đông Ukraine hồi tháng 7/2022. Ảnh: Washington Post.
Giới quan sát cho rằng thắng lợi trên chiến trường thời gian tới có thể được định đoạt bằng lượng đạn pháo, tên lửa trong kho dự trữ của mỗi bên. Các quan chức phương Tây nhiều tháng qua dự đoán Nga có nguy cơ cạn kiệt đạn pháo và tên lửa dẫn đường tầm xa, khi nguồn cung từ ngành công nghiệp quốc phòng ngày càng giảm.
Các quan chức Ukraine cuối năm ngoái nói rằng cường độ nã pháo của Nga dọc mặt trận phía đông hiện chỉ bằng 1/3 so với mùa hè, thời điểm Moskva tấn công dồn dập bằng hỏa lực pháo binh vượt trội. Dù đã tăng cường sản xuất đạn pháo, Nga rõ ràng chưa thể đáp ứng đủ mức tiêu thụ trên chiến trường, theo một quan chức phương Tây giấu tên.
Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) ở Mỹ, tình trạng thiếu đạn pháo có thể khiến Nga khó thực hiện thành công bất kỳ cuộc tấn công nào trong thời gian tới, bất chấp dự đoán của quân đội Ukraine rằng Moskva đang chuẩn bị cho đợt công kích lớn sau mùa đông.
Ukraine cũng có thể gặp vấn đề tương tự. Dmitri Alperovitch, người đứng đầu tổ chức tư vấn Silverado Policy Accelerator ở Mỹ, nói rằng việc phương Tây có đáp ứng đủ nhu cầu đạn của Ukraine hay không cũng chưa rõ ràng, đặc biệt khi các cuộc tấn công đòi hỏi số lượng đạn rất lớn.
Cơ hội thành công của Ukraine trong năm 2023 phụ thuộc rất nhiều vào các biến số nằm ngoài tầm kiểm soát của họ, như quyết tâm và mức độ hỗ trợ vũ khí của phương Tây, cũng như các động thái của Nga.
"Điều chúng tôi không biết là những gì sẽ xảy ra ở Nga từ giờ tới cuối năm", ông Hodges nói, thêm rằng những biến động ở Nga có thể tác động nhiều tới xung đột hiện tại.
Ngoài ra, tình hình ở Mỹ cũng tác động không nhỏ tới chiến sự Ukraine, theo Elizabeth Shackelford, thành viên Hội đồng Các vấn đề Quốc tế Chicago ở Mỹ. Dù sự ủng hộ của châu Âu rất quan trọng về mặt chính trị với Kiev, phần lớn các khoản hỗ trợ quân sự đều đến từ Washington. Tuy nhiên, cam kết hỗ trợ của Mỹ có thể bị đe dọa nếu đảng Cộng hòa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.
"Nếu ông Putin có thể biến xung đột thành cuộc chiến tiêu hao kéo dài nhiều năm, ông ấy có thể chờ đợi đến lúc Ukraine thất bại. Nỗ lực của Kiev có thể vẫn kéo dài một thời gian nữa, nhưng cơ hội của họ sẽ giảm sút theo thời gian", bà nói.
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP.
Nếu Ukraine không thể đạt được đột phá đáng kể trước Nga trong năm nay, cuộc chiến có nguy cơ kéo dài theo hướng có lợi cho Moskva, Shackelford nhận định.
Bà nói gói viện trợ 45 tỷ USD được quốc hội Mỹ thông qua sẽ hỗ trợ rất nhiều cho Ukraine trong năm nay, nhưng cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2024 sẽ khiến triển vọng viện trợ dài hơi hơn trở nên khó dự đoán.
"2023 là năm thực sự quan trọng. Nếu Ukraine không thể kết thúc cuộc chiến trong năm nay, Nga sẽ có lợi thế cửa trên", Shackelford nói. "Hiện tại ông Zelensky có cơ hội lớn nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ của phương Tây, nhưng sau đó, mọi thứ sẽ trở nên rất khó lường".
Thanh Tâm (Theo Washington Post)