"Chúng tôi đã sẵn sàng xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine. Chúng tôi đang chờ tín hiệu từ các đối tác để bắt đầu chuyển hàng", Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày 29/6 thông báo khi tới thăm cảng Chornomorsk, gần thành phố Odessa. Ông Zelenskiy nói hoạt động xuất khẩu ngũ cốc Ukraine có thể tiếp tục "trong hôm nay hoặc ngày mai".
Tổng thống Zelensky khẳng định điều quan trọng với Ukraine là "đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu", đồng thời chỉ trích "ai đó phong tỏa Biển Đen, cướp đi mạng sống tại các quốc gia khác", song không nêu rõ bên nào thực hiện hành vi này.
Nga và Ukraine ký thỏa thuận ngũ cốc do Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn tại Istanbul ngày 22/7. Thỏa thuận được kỳ vọng nhằm xoa dịu khủng hoảng lương thực và giảm giá ngũ cốc toàn cầu.
Tổng thống Volodymyr Zelensky (thứ 6 từ phải sang) cùng quan chức Ukraine và đại sứ các nước phương Tây đứng trước tàu hàng Polarnet tại cảng Chornomorsk ngày 29/7. Ảnh: AFP.
Các quan chức Ukraine cho biết 17 tàu hàng đang neo đậu tại cảng trên Biển Đen của Ukraine, có thể chở gần 600.000 tấn hàng hóa. Trong số này, 16 tàu đã được chất đầy ngũ cốc Ukraine và một chiếc đang nhận hàng. Bộ trưởng Hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov bày tỏ hy vọng cảng Pivdennyi sẵn sàng phục vụ xuất khẩu ngũ cốc vào cuối tuần này, sau cảng Chornomorsk và Odessa.
Ahmet Yucel Alibeyler, thuyền trưởng tàu Polarnet của Thổ Nhĩ Kỳ, thông báo tiến trình chuyển 12.000 tấn ngũ cốc lên tàu đã bắt đầu và dự kiến hoàn thành trưa 31/7. "Sau đó chúng tôi bắt đầu đi qua hành lang ngũ cốc đã được xác định, dẫn đầu đoàn tàu hàng tới Thổ Nhĩ Kỳ", ông Alibeyler cho biết.
Theo thỏa thuận được ký ngày 22/7 tại cung điện Dolmabahce ở Istanbul, nhóm gồm nhân viên Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và LHQ giám sát hoạt động chất hàng lên tàu tại cảng của Ukraine, trước khi chúng đi qua tuyến đường được vạch sẵn trên Biển Đen.
Trung tâm điều phối ở chung ở Istanbul, bao gồm các đại diện từ LHQ, Ukraine, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, sẽ kiểm tra tàu hàng tới Ukraine để đảm bảo chúng không mang theo vũ khí hoặc vật tư phục vụ tác chiến. Trung tâm này cũng giám sát chặt chẽ tàu hàng chở ngũ cốc trên hành trình từ cảng của Ukraine tới eo biển Bosphorus của Thổ Nhĩ Kỳ.
Khoảng 25 triệu tấn lúa mì và ngũ cốc Ukraine mắc kẹt tại các tháp chứa do Biển Đen bị phong tỏa. Nga và Ukraine cáo buộc lẫn nhau rải thủy lôi trên biển khiến tàu hàng không thể tiếp cận các cảng trong khu vực.
Xuất khẩu ngũ cốc đình trệ được cho là nguyên nhân khiến giá lương thực toàn cầu tăng, đồng thời làm dấy lên lo ngại về nạn đói, đặc biệt ở những nước nghèo nhất thế giới.
Nga bác bỏ cáo buộc làm trầm trọng cuộc khủng hoảng thực phẩm, cho rằng nguyên nhân chính là từ các lệnh trừng phạt của phương Tây lên xuất khẩu hàng hóa và phân bón của nước này.
Nguyễn Tiến (Theo AFP)