Trước khi xung đột với Nga bùng phát tháng 2/2022, sản lượng điện của Ukraine là khoảng 55 gigawatt, nằm trong mức cao nhất châu Âu. Tuy nhiên, các quan chức Ukraine ngày 5/6 cho biết công suất phát điện của nước này đã sụt xuống dưới 20 gigawatt sau hơn hai năm chiến sự.
Nguyên nhân của tình trạng này là các cuộc tập kích bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) cả Nga trong những tháng gần đây nhằm vào loạt nhà máy điện của Ukraine, buộc các công ty chủ quản phải đóng cửa để sửa chữa. Lực lượng Nga cũng kiểm soát một số cơ sở phát điện của Ukraine, trong đó có nhà máy điện hạt nhân Zaporizhia có quy mô lớn hàng đầu châu Âu.
Trong cuộc họp ngày 30/5, Thủ tướng Denys Shmyhal nhận định hậu quả các đợt tập kích của Nga gây ra cho ngành năng lượng Ukraine mang tính dài hạn, đồng nghĩa với việc tiết kiệm điện "sẽ là một phần trong cuộc sống thường ngày của chúng tôi trong những năm tới".
Bên trong nhà máy nhiệt điện Ukraine bị Nga tập kích ngày 2/5. Ảnh: AP
Nga ngày 1/6 phóng 100 tên lửa và UAV vào hạ tầng năng lượng Ukraine, gây thiệt hại đáng kể cho các cơ sở ở 5 tỉnh, theo Bộ trưởng Năng lượng German Galushchenko. Công ty điện lực tư nhân DTEK cho biết hai nhà máy nhiệt điện trúng đòn tập kích, nhiều trang thiết bị hư hại.
Các đợt tập kích gần đây của Nga cũng nhằm vào trạm bơm khí đốt của Ukraine đang phục vụ khách hàng ở châu Âu. Dù có thể thay thế thiết bị trong các trạm bơm bị hư hại, đòn tấn công này của Nga gây lo ngại về đảm bảo nguồn cung khí đốt vào mùa đông tại Ukraine lẫn nguồn xuất khẩu sang châu Âu.
Nga lần đầu tập kích cơ sở năng lượng Ukraine vào cuối năm 2022, đầu năm 2023. Chiến dịch này chủ yếu nhắm vào hạ tầng phân phối điện và Ukraine có thể khắc phục thiệt hại tương đối dễ. Tuy nhiên, loạt cuộc không kích gần nhất nhắm vào nhà máy thủy điện và nhiệt điện, khiến Ukraine khó khăn hơn khi sửa chữa, xây dựng lại hoặc thay thế.
Một quan chức Ukraine cho biết chỉ riêng trận tập kích ngày 1/6 đã khiến Ukraine mất 1,2 gigawatt điện, hạ tầng vận chuyển khí đốt từ kho ngầm ở miền tây bị hư hại nghiêm trọng. "Chúng tôi cần chuẩn bị cho cuộc sống trong giá lạnh và bóng tối", quan chức này nói. "Đây là trạng thái bình thường mới của chúng tôi".
Ukraine đổ lỗi cho thiệt hại gần đây của hạ tầng năng lượng là phương Tây không viện trợ đủ hệ thống phòng không cho nước này. Tổng thống Volodymyr Zelensky hồi tháng 4 cho biết Nga có thể tấn công nhà máy nhiệt điện lớn nhất Ukraine vì phòng không nước này cạn sạch đạn tên lửa.
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP
Nguyễn Tiến (Theo FT, Reuters, AFP)