Fury sinh ra trong gia đình có truyền thống quyền Anh. Bố, ông John Fury, từng thi đấu tay trần, rồi đánh quyền Anh cả nghiệp dư lẫn chuyên nghiệp. Dù kém tiếng tăm hơn, Tommy, 25 tuổi, em trai cùng cha khác mẹ với Tyson, cũng toàn thắng 10 trận nhà nghề, trong đó có lần thắng điểm Youtuber người Mỹ Jake Paul hồi tháng 2/2023.
Fury sinh non ba tháng và chỉ nặng 450 g lúc chào đời ngày 12/8/1988. Vì thế, ông John đặt tên con theo Mike Tyson - nhà vô địch thế giới hạng nặng lúc đó - với mong muốn được hộ mệnh và hạnh phúc, vì thằng bé sống sót như chiến binh sau ca sinh non.
35 năm sau, nếu thắng Oleksandr Usyk tại Riyadh, Arab Saudi hôm nay, Fury sẽ được lưu danh là võ sĩ vĩ đại nhất của Anh, võ sĩ hạng nặng vĩ đại bậc nhất lịch sử khi trở thành nhà vô địch tuyệt đối đầu tiên kể từ Lennox Lewis năm 1999 và là người đầu tiên làm được điều này trong kỷ nguyên bốn đai. Fury hiện giữ đai WBC hạng nặng, còn Usyk nắm các đai WBA, IBF và WBO.
Tyson Fury và HLV Egan tại phòng tập năm 2006.
HLV đầu tiên của Fury, Steve Egan, biết học trò sẽ trở thành nhà vô địch ngay từ lần đầu gặp mặt. Ở tuổi 14, Fury cao hơn hầu hết mọi người trưởng thành trong phòng tập của Egan ở Wythenshawe, Manchester. "Một ngày nào đó, anh chàng này sẽ trở thành nhà vô địch thế giới", Egan dự đoán từ năm 2006.
Chức vô địch tại giải vô địch trẻ châu Âu 2006 và giải VĐQG Anh 2007 đã báo hiệu tiềm năng của Fury, khi các nhà tuyển chọn Olympic Anh bắt đầu chú ý.
David Price, người sau này trở thành đối thủ đáng gờm, nhớ lại lần đầu tiên gặp Fury lúc 18 tuổi. "Tôi vừa giành HC vàng tại Commonwealth Games và đang tham gia trại huấn luyện ở Sheffield trước giải vô địch châu Âu", Price nói với BBC Sport. "Đồng đội Frankie Gavin vào phòng khách sạn và nói với tôi rằng có một cậu nhóc đến đây để chiếm suất dự Olympic của tôi, và nó tên là Tyson Fury. Tôi phản ứng kiểu 'Cái gì cơ?'. Tôi chưa bao giờ nghe kiểu nói chuyện đó ở hạng nghiệp dư".
Khi đấu Fury vài tuần sau đó, Price nhận thấy tiềm năng của võ sĩ đàn em đồng hương, dù chưa rõ ràng. "Tyson thực sự còn trẻ, chỉ là người mới bắt đầu. Vì vậy, tôi không thể nói rằng tôi biết cậu ấy sẽ trở thành nhà vô địch thế giới", Price nói. "Tôi đã đấu với những người mới nổi khác lúc đó, và luôn có thể ra những đòn chính xác. Nhưng tôi không dễ làm như vậy với Tyson. Cậu ấy rất tập trung".
Fury (nón đỏ) trong trận thua Price năm 2006.
Vài tháng sau, hai võ sĩ tái đấu trong trận chung kết vùng Tây Bắc của Liên đoàn quyền Anh nghiệp dư. Price nhận thấy đàn em tiến bộ đáng kể trong thời gian ngắn, nhưng bằng niềm tự hào và khát khao cháy bỏng, anh vẫn thắng Fury. "Cậu ấy viết thư cho tạp chí Boxing News rằng cậu ấy sẽ hạ gục tôi ở giải này. Khi biết tin, tôi tức giận và muốn dạy cho Fury một bài học", Price giải thích.
Price thắng điểm trận đó, rồi về sau giành HC đồng tại Bắc Kinh 2008. Trong khi đó, Fury không thể vào tuyển Ireland và vỡ mộng đi Olympic. Sự nghiệp nghiệp dư của Fury khép lại với 31 chiến thắng qua 35 trận. Nhưng anh không có danh hiệu Olympic, nên Price mới là người chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp và được xem là niềm hy vọng lớn tiếp theo của hạng nặng Anh.
Vượt qua những nghi ngờ
Trước trận đấu Usyk hôm nay, xét về tầm vóc, Fury được đánh giá cao hơn. Nhưng màn trình diễn mờ nhạt và chiến thắng gây tranh cãi trước cựu vô địch hạng nặng UFC Francis Ngannou hồi tháng 10/2023 khiến mọi thứ khó đoán hơn. Dù vậy, đây không phải lần đầu Fury bị nghi ngờ, và lần nào anh cũng đáp trả bằng chiến thắng.
Ở trận thứ tám trong sự nghiệp - trận tranh chức vô địch Anh, Fury may mắn thắng điểm John McDermott - người mà Price sau đó đã hạ gục ngay hiệp một. "McDermott đúng ra phải thắng Fury", Price nói. "Nhưng sau màn trình diễn đó, mọi người nghiêng việc tôi là võ sĩ tiềm năng hơn. Fury hơi vụng về và có vẻ không hoàn thiện lắm về mặt kỹ thuật".
Chuỗi trận bất bại của Fury vẫn tiếp tục, nhưng khả năng thách thức đỉnh cao của anh bị nghi ngờ. Võ sĩ Anh bị đối thủ vô danh Neven Pajkic đánh ngã năm 2011, rồi nhận kết cục tương tự trước Steve Cunningham năm 2013. "Hồi đó không ai nghĩ Fury có thể với tới danh hiệu thế giới", Carl Frampton - võ sĩ Bắc Ireland biết Fury từ hồi còn thi đấu nghiệp dư - nói.
Nhưng kỹ năng phòng thủ, sự nhanh nhẹn khó nắm bắt và khả năng phục hồi vượt trội đã giúp Fury thăng tiến và duy trì thành tích bất bại. Võ sĩ người Anh thắng 34 qua 35 trận chuyên nghiệp, với trận hòa trước Deontay Wilder năm 2018 chỉ là trục trặc hiếm hoi.
Khi cú thuận tay trái của Ngannou khiến Fury ngã xuống lần thứ bảy trong sự nghiệp chuyên nghiệp hồi tháng 10, võ sĩ có biệt danh "Vua giang hồ" nhanh chóng đứng dậy, lấy lại sự tập trung và tiếp tục chiến thắng. Anh cũng đã làm như vậy trước Pakjic, Cunningham và bốn lần trong ba trận gặp Wilder.
Fury (trái) bị Ngannou đánh ngã trong trận quyền Anh hạng nặng trên võ đài Boulevard Hall, Riyadh tối 28/10. Ảnh: AFP
Price tin rằng Fury sẽ thể hiện tốt nhất khi ở thế chân tường. "Việc thắng điểm sít sao trước Ngannou có lẽ là điều tốt nhất có thể xảy ra với Fury ở giai đoạn này", Price nói. "Fury lại chịu những hoài nghi đó. Điều mà anh trải qua từ khi mới bắt đầu sự nghiệp và phải chứng minh rằng mọi người, gồm cả tôi, đã sai".
Chiến thắng kép trước Wilder đánh dấu sự trở lại của Fury sau thời gian vật lộn với vấn đề sức khỏe tâm thần, cân nặng tăng vọt. Xét về thành tích chuyên môn, chiến thắng vang dội nhất của võ sĩ người Anh là việc đánh bại "Tiến sỹ Búa thép" Wladimir Klitschko tại Dusseldorf năm 2015.
Chiến thắng trước Klitschko giúp Fury thâu tóm các danh hiệu thế giới WBA, IBF, IBO và WBO, với ba trong đó (IBF, WBA và WBO) hiện thuộc về Usyk trước trận đánh tại Riyadh hôm nay. "Mọi người quên mất trận đấu với Klitschko. Với tôi, đó là một trong những chiến thắng vĩ đại nhất của một võ sĩ Anh trong lịch sử", Frampton nói.
Về mặt thẩm mỹ, Fury không giống một VĐV điển hình ở đẳng cấp cao nhất. "Mày không thể đánh bại một gã béo", võ sĩ người Anh chế nhạo Klitschko trước trận tái đấu, nhưng sau đó bị hủy.
Cởi áo và khoe bụng một cách đầy tự hào là điều thường xuyên xảy ra trong các cuộc họp báo của Fury. Về nhiều mặt, việc không có cơ bắp hay cơ thể cường tráng khiến người hâm mộ Anh quý mến tay đấm 35 tuổi. Anh được ca ngợi là nhà vô địch của người hâm mộ, nhận điện thoại từ các CĐV khi số điện thoại di động bị vợ rò rỉ trên mạng hoặc mua ảnh cho người hâm mộ bóng đá Anh tại Euro 2016.
Tyson Fury và Oleksandr Usyk tại buổi cân nặng trước trận thống nhất bốn đai quyền Anh hạng nặng tại Riyadh, Saudi Arabia ngày 17/5. Ảnh: AP
Tranh cãi và những lời xin lỗi thường xuyên xảy ra trong suốt sự nghiệp của Fury. Võ sĩ Anh chịu chỉ trích vì những bình luận chê bai phụ nữ, cộng đồng Do Thái và những người đồng tính. Sau khi đánh bại Klitschko, anh từng bị xét nghiệm dương tính với một loại steroid bị cấm và đổ lỗi cho việc ăn thịt lợn rừng chưa được thiến. Fury còn có liên hệ với trùm xã hội đen người Ireland Daniel Kinahan, người từng làm cố vấn cho võ sĩ này. Nhưng như trên võ đài, võ sĩ 35 tuổi nhanh chóng thoát khỏi áp lực và hướng tới mục tiêu tiếp theo.
Nếu thắng Usyk hôm nay, nhiều người cho rằng Fury sẽ giải nghệ. Nhưng võ sĩ 35 tuổi khẳng định điều ngược lại, hứa hẹn màn tái đấu với Usyk, hai trận đánh với võ sĩ đồng hương Anthony Joshua cùng màn tái đấu khác với Ngannou trước khi treo găng.
"Việc dự đoán bước đi tiếp theo của Fury vẫn khó khăn hơn bao giờ hết. Nhưng dù Fury còn gắn bó với quyền Anh trong bao lâu nữa, bạn luôn có thể mong đợi sự kết hợp giữa cái tốt, cái xấu và những tranh cãi sẽ tiếp tục diễn ra", BBC Sport bình luận.
Hồng Duy